چند یادآوری

۱- در روز عید قربان چهار عمل انجام می‌شود: اول رمی جمره عقبه، دوم قربانی، سوم تراشیدن یا کوتاه‌کردن موی سر و چهارم طواف‌الإفاضه یا طواف رکن، البته بنابر قولی تأخیر طواف‌الافاضه تا روز دوم ایام‌التشریق جایز می‌باشد.

۲- بعد از انجام طواف‌الإفاضه تحلیل دوم برای حاجی حاصل می‌شود به این معنی که مسائل مربوط به نکاح و همبستر شدن با همسر خود برایش حلال می‌گردد.

۳- کسی که در میقات کشور خود به نیت حج «افراد» یا «قرآن» احرام بسته است دیگر به دنبال طواف‌الافاضه عمل سعی بین صفا و مروه را انجام نمی‌دهد، امّا اگر به نیت عمره، و یا حج تمتّع احرام بسته است باید به دنبال طواف‌الافاضه، سعی بین صفا و مروه را انجام دهد چون در مذهب شافعی برای او رکن می‌باشد. و در مذهب حنفی نیز واجب است.

۴- اگر کسی نتوانست رمی جمرات کند می‌تواند فرد دیگری را وکیل قرار دهد تا به جای او رمی جمرات کند. به این صورت نخست رمی جمرات خودش را انجام دهد، سپس رمی جمرات موکلش را.

۵- واجب است حداقل دو شب بعد از عید قربان در منی بمانند و هر روز بعدازظهر به رمی جمرات سه‌گانه بپردازند. امّا در مذهب حنفی خوابیدن در منی سنّت مؤکده است.

۶- کسانی که در میقات به نیت «حج تمتّع» و یا به نیت «قران» احرام بسته‌اند فدیه بر آنان واجب می‌باشد.

۷- زنانی که در ایّام حج در حیض «عادت ماهانه» می‌افتند، به جز طواف بیت، می‌توانند سایر اعمال حج را انجام دهند. امّا برای طواف بیت باید صبر کنند تا پاک شوند سپس غسل کنند و عمل طواف را انجام دهند.

۸- حیوان قربانی باید سالم و از هرگونه عیب و نقص بدنی و عضوی به دور باشد.

۹- در صورت توافق، هفت نفر می‌توانند مشترکاً یک گاو یا یک شتر به عنوان قربانی نذر، فدیه و یا سنت ذبح کنند. امّا گوسفند و بز هر کدام برای یک نفر جایز است.

۱۰- در فقه حنفی تا قربانی انجام نگیرد حلق یا قصر صحیح نیست و حاجی با حلق یا قصر نمی‌تواند از احرام خارج شود، امّا در فقه شافعی اولاً ترتیب فوق لازم نیست، ثانیاً تحلل اول با رمی جمره عقبه و حلق یا قصر قبل از قربانی حاصل می‌شود.

۱۱- در مذهب شافعی به هنگام حلق یا تقصیر: (تراشیدن یا کوتاه کردن) موی سر، زنان فقط موی سر خود را کوتاه می‌کنند و آنهم به اندازه سرانگشت از یک طرف سر خود، اما مردان می‌توانند تمام یا قسمتی از سر خود را بتراشند و یا حداقل سه تار از موی سر خود را کوتاه کنند. ولی در مذهب حنفی مردان سر خود را می‌تراشند و یا یک چهارم آن را کوتاه می‌کنند.

پس از عمل حلق یا تقصیر سنت است این دعا خوانده شود: «اللّهمّ آتنی بکلّ شعرة حسنة وامح عنّی بها سیّئة وأرفع لي بها درجة وأغفرلی وللمحلّقین والـمقصّرین ولجمیع المسلمین»: «خدایا به هر تار مویی یک پاداش نیک به من عطا کن، و گناهی نیز از من بردار و درجه‌ای از عبادتم را بالا ببر و گناهان مرا و همه حلق یا تقصیرکنندگان مسلمانان را ببخش».

یادآوری: کسانی که در میقات مربوط به کشور خود احرام به حج إفراد بسته‌اند، بعد از انجام تمام مناسک حج و فارغ شدن از آن، به مسجد تنعیم می‌روند و احرام به عمره می‌بندند و اعمال عمره را که عبارتند از طواف کعبه، سعی بین صفا و مروه و حلق یا تقصیر ـ آنطوری که قبلاً گفته شد ـ به طور کامل انجام می‌دهند. همچنین سایر حجاج نیز می‌توانند داوطلبانه عمره‌های دیگری را هر اندازه‌ که بخواهند به همان ترتیب انجام دهند.