مطلب هشتم: علماء و اصلاحات دینی
در چنین وضعیتی مسئولیت علماء مضاعف است زیرا علماء وارثان پیامبران هستند پیامبر جفرموده‌اند: »مَنْ سَلَكَ طَرِیقًا یَبْتَغِی فِیهِ عِلْمًا سَلَكَ اللَّهُ بِهِ طَرِیقًا إِلَى الْجَنَّةِ وَإِنَّ الْمَلَائِكَةَ لَتَضَعُ أَجْنِحَتَهَا رِضَاءً لِطَالِبِ الْعِلْمِ وَإِنَّ الْعَالِمَ لَیَسْتَغْفِرُ لَهُ مَنْ فِی السَّمَوَاتِ وَمَنْ فِی الْأَرْضِ حَتَّى الْحِیتَانُ فِی الْمَاءِ وَفَضْلُ الْعَالِمِ عَلَى الْعَابِدِ كَفَضْلِ الْقَمَرِ عَلَى سَائِرِ الْكَوَاكِبِ إِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاءِ إِنَّ الْأَنْبِیَاءَ لَمْ یُوَرِّثُوا دِینَارًا وَلاَ دِرْهَمًا إِنَّمَا وَرَّثُوا الْعِلْمَ فَمَنْ أَخَذَ بِهِ أَخَذَ بِحَظٍّ« [۵].
«هرکس راهی بپیماید که در آن علمی (شرعی) بیاموزد خداوند او را به راهی به سوی بهشت خواهد برد و فرشتگان قطعاً بالهای خود را برای خوشنودی طالب علم – زیر پای او – پهن می‌کنند، و اهل آسمان‌ها و زمین و حتی ماهی در دریا برای عالم طلب آمرزش می‌کنند، و فضل عالِم بر عابد مانند فضیلت ماه بر سایر ستارگان است، و علماء وارثان پیامبرانند، و پیامبران درهم و دینار به جای نگذاشته‌اند بلکه علم به جای گذاشته‌اند، پس هرکس آن علم را بگیرد حصۀ بزرگی را گرفته است».
پس علماء مسئولیت سنگینی به دوش دارند و خوشبختانه همیشه در هر جامعه عده‌ای را خداوند از میان علماء توفیق و جرأت و شهامت بیشتری عنایت می‌کند تا اینکه مسئولیت دعوت به توحید و یکتا پرستی (دقت کنید اضافه بر خدا پرستی) را به دوش گیرند و به اصلاحات اعتقادی و اخلاقی در جامعه بپردازند. در جامعه ماهم الحمدلله خداوند متعال طی چند دهۀ أخیر چهره‌های بارزی را از میان علماء برگزیده که با همت و شجاعت و فراست و سعه صدر و پشتکار و مجاهدت بی‌نظیرشان توانستند کار مهم اصلاحات دینی را آغاز کنند که طبعاً همه‌شان با همان دشواری‌های معمول روبرو شدند و صبر کردند که انشاءالله امیدواریم این بذرهای افشانده آنان روزی به ثمر نشیند و ما و نسل‌های آیندۀ ما شاهد جامعه‌ای توحیدی و متحد و منسجم در پرتو قرآن کریم و سنت صحیحه رسول مکرم جو سیرۀ طیبه صحابۀ اخیار و اهل بیت أطهار رضوان الله علیهم أجمعین باشیم، این امید و آرزویی است که مؤلف بزرگوار این کتاب که یکی از طلایه داران و پیشگامان طرح عظیم اصلاحات دینی در چند دهۀ اخیر است در مقدمۀ این کتاب ارزشمند و بی‌نظیرش چنین می‌نگارد: (بذر سخنی که امروز کاشتیم، مسلماً روزی به ثمر خواهد رسید، و امید است جوانان تحصیل کرده که نظر من کاملاً با آنانست، هدایت شده و اجتماع آتیه در زیر پرچم توحید سعادتمند گردیده، موفق به تشکیل مدینه فاضله گردند). ما هم امیدواریم.
از بارزترین این چهره‌های مصلح و مردان بزرگ می‌توان به این بزرگواران اشاره کرد:
شریعت سنگلجی
سید اسد الله خرقانی
شیخ محمد خالص زاده
حیدر علی قلمداران
آیت الله سید ابو الفضل برقعی
محمد جواد غروی اصفهانی
سید مصطفی حسینی طباطبایی
دکتر محمد صادقی تهرانی
آقای رسول جعفریان که فهرست این شخصیت‌ها را به‌همین شکل و به‌همین ترتیب با معرفی مختصری در بارۀ هرکدام آورده.
[۵] سنن الترمذی (ج ۹ ص ۲۹۶) شماره حدیث: ۲۶۰۶.