مسافر:
براى مسافر بر اساس حکم آیه متبرکه ﴿وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَ﴾[البقرة: ۱۸۵]. «کسانیکه از شما مریض و یا در سفر باشد، شمار روز‌هاى دیگر آن‌را بگیرد». (جواز دارد که روزه را افطار نماید). علماء حدود مسافتى که سفر بشمار می‌آید را ۴ بُرد بر آورد نموده‌اند. هر بُرد عربى برابر است با (۲۲.۱٧۶) کیلومتر، در نتیجه مسافتى که احکام سفر به آن تعلق می‌گیرد برابر است با ۴ برابر این مقدار یعنى (۸۸.٧۰۴) کیلومتر (برای معلومات مزید مراجعه شود به کتاب «الفقه الإسلامي وأدلته» ۱/ ٧۴- ٧۵). علماء برای تأیید نظریات خویش بر روایات ذیل اسلامی استناد نموده‌اند:
۱- از پیامبرصبه سند ضعیف روایت شده است که گفت: «يَا أَهْلَ مَكَّةَ لاَ تَقْصُرُوا الصَّلاَةَ فِى أَدْنَى مِنْ أَرْبَعَةِ بُرُدٍ مِنْ مَكَّةَ إِلَى عُسْفَانَ» [۱٩]. یعنى: «اى اهل مکه، از مسافت کمتر از ۴ بُرد ما بین مکه و عسفان (نمازها را) قصر نکنید».
۲- از ابن عباسبسؤال شد که آیا تا رفتن به عرفه نمازها را قصر کنیم؟ گفت: نه، ولى تا عسفان و جدة و طائف (می‌شود نماز را قصر کرد) [۲۰]. ۳- ابن عمر و ابن عباسشهنگام سفر در مسافت ۴ بُرد به بالا (یعنى بیشتر از (۸۸.٧۰۴) کیلومتر) نمازها را دو رکعت می‌خواندند و روزه را نمی‌گرفتند. ابن عمر هنگام رفتن به «ذات النصب» نماز را قصر کرد، و بین این مکان تا مدینه ۴ بُرد مسافت بود [۲۱]. در ضمن سفر باید سفر مباح باشد تا احکام سفر بر او تعلق گیرد. در نتیجه کسى که مسافت بیشتر از (۸۸.٧۰۴) کیلومتر را طى کند احکام سفر به او تعلق می‌گیرد و می‌تواند روزه را بشکند و نمازها را قصر و جمع کند، ولى همانطور که بیان شد باید سفرش مباح باشد، ولى اگر مسافت طى شده کمتر از (۸۸.٧۰۴) کیلومتر باشد، احکام سفر به او تعلق نمی‌گیرد، و نمی‌تواند که روزه را بشکند و یا نمازها را قصر و جمع کند. و نا گفته نماند که مسئله فوق الذکر یکى از آراء علماء در مورد مسافت قصر و جمع می‌باشد، و نظریه‌هاى دیگرى نیز وجود دارد و علماء نزدیک به ۲۰ قول را در مورد مسافت قصر بیان کرده‌اند. که نسبت طوالت کلام از ذکر آن جلوگیری می‌نمایم. (ولى قابل تذکر است به مجرد که مسافر به حالت مقیم آید به گرفتن روزه آغاز و ایام قضاء شده را قضائى بیاورند).
[۱٩] روایت طبرانی در المعجم الكبير ۲/ ۱۱۱۶، و دار قطنی ۱/ ۳۸٧، و بیهقی ۳/ ۱۳. [۲۰] التلخيص الحبير ۲/۴۶. [۲۱] فتح الباري ۲/ ۵۶۶.