۳. دلیل دقت و کمال در نظام هستی
از جمله بزرگترین چیزی که باعث میشود ما در مورد هستی پیرامون خویش مات و مبهوت شویم دقت و درستی عجیبی است که در ساخت و ترکیب آنها بکار رفته است با هیچ چیزی در زمین و آسمان روبه رو نمیشویم جز اینکه در نهایت کمال و درستی آن ثابت است و ترکیبی است که در بهترین حالت ترکیبی در جهت رسیدن به هدفی که برایش خلق شده است در حرکت است.
آیا ساخت هندسی هستی با نظام ستارگان و سیاراتش چیز عجیبی نیست چنانکه هر تغییر در آن باعث خلل و نقص و خراب و نابودی آن میشود؟ و آیا انسان در آفرینش و ایجادش از جمله امورات قابل توجه در حد دقت و کمال نیست؟ و همچنین آیا تکوین و آفرینش حیوانات انسان را مات و مبهوت نمینماید؟ آری در هر چیز چنان نشانهای از دقت و محکم کاری موجود است که انسان در نگاه اول به آن دچار بهت و حیرت میشود، لذا این هم نشان از وجود کسی است که ذات خویش در نهایت کمال است که آفرینش او اینگونه کامل است. اینها جملگی دلایل عقلی و علمی هستند که همگی دلیل هستند برای اینکه جهان با تمام چیزهایی که در آن است حادث و ایجاد شدهاند و وجودشان بعد از اینکه نبودند تحقق یافته است و هر حادثی هم احتیاج به محدث و بوجود آورنده دارد، و با این دلایل نظر مادیها در مورد ازلی بودن ماده باطل میگردد چنانکه ملاحظه میشود ماده در حالت ایجاد و تغییرات مداوم است و خود همین حادث شدنها و تغییرات دلیل بر وجود ابتدا در آن است و همین دلیل ما را راهنماست به اینکه سرانجام ماده نهایت و سرانجام نهایتی دارد که باید به سمت آن حرکت نماید چون هر چیزی که ابتدا داشته باشد سرانجام و انتها نیز حتماً خواهد داشت.
هنگامی که بوسیله دلایل منطقی و عقلی که بر حدوث جهان (ماده) و ابتدا و انتهای آن دلالت میکند گروهی از شیفتگان به علوم جدید و قوانین آن تسلیم نشدند ما دلایلی را از آن علوم به آنها عرضه میداریم که که بر حدوث هستی و جهان دلالت مینماید و اینکه این جهان به ناگزیر خالقی دارد که او را از عدم بوجود آورده است همانگونه که برای این جهان سرانجام محتومی، قرار داده که بسوی آن در سیر و حرکت است.