دفتر دوم
روزنه
بار الها! سپاس و ستایش فقط از آن توست كه در كلام مجیدت راه و روش سالم وشیوة معقول زندگی را به بشریت آموختی، و عالم انسانیت را به سوی سعادت و رستگاری و اخلاق پسندیده هدایت نمودی تا بندگان متعهد و مخلصت طرز تفكر سالم و راه و رسم زندگی ثمر بخش و درست را بدانند و از این رهنمود‌های سودمند استفاده نمایند.
كریما! ترا سپاس میگوئیم به نعمت بزرگ قرآن، ترا سپاس میگوئیم به نعمت هدایت و به همراه اشک شوق و نیاز جبین سپاس و ستایش به آستان مهر گسترت می‌سائیم، حقا كه حمد و سپاس بی‌پایان سزاوار خالق یكتائی است كه بشر را از بین تمامی موجودات به شرف ﴿عَلَّمَهُ ٱلۡبَيَانَ﴾نائل گردانیده، با خلعت ﴿عَلَّمَ بِٱلۡقَلَمِ﴾و ﴿عَلَّمَ ٱلۡإِنسَٰنَ مَا لَمۡ يَعۡلَمۡ﴾مشرف و مزین فرمود، و درود و سلام فزون از حد، به بشیران و نذیران و هادیان طریق حق و رستگاری و ترسانندگان از راه‌های وحشت و گمراهی و خصوصاً بر سرور كائنات و بهترین اولاد آدم حضرت محمد بن عبدالله و آل و اصحاب ایشان باد.
خواننده گرامی!
قرآن چون مونس و همدمی است كه انسان را در زندگی دنیا كه میدان رنج است و زحمت و سراسر سختی و مشقت همراهی میكند، نوریست كه راه درست و حقیقت را روشن می‌نماید، و معلمی است كه به انسان اخلاق و آداب زندگی می‌آموزد، و راهنمائی است كه دست انسان را گرفته او را از میان تاریکیها و ضلالت و گمراهی به راه راست وهدایت راهنمائی میكند، لذت و زیبائی قرآن را تنها كسانی درک می‌كنند كه با چشم بینا و قلب آکنده از ایمان با قرآن زندگی كرده آنرا درک نموده‌اند.
قرآن كریم وحی الله تبارک و تعالی و كلام مجید او می‌باشد. كتاب جاویدانی است كه در آن اسماء و صفات باریتعالی، عقیده و ایمان، معجزات قدرت و رحمت واسع خالق یكتا بیان می‌گردد، وقتی انسان با قرآن زندگی میكند، چه شرفی بالاتر ازین برای اوست كه اللهِ خالق و توانا از میان تمامی موجودات او را برگزیده با او سخن می‌گوید!
ای انسان!... ای مسلمانان!... ای كسانیكه ایمان آورده‌اید!... ای بندگان من!...
این عباراتی است كه الله تعالی در كتاب جاویدان خود با آن انسانها را مخاطب قرار داده‌است، در حالیكه انسان و كوكبی كه در آن زندگی میكند در مقابل شكوه و عظمت مخلوقات باریتعالی ذره‌ای بیش نمی‌باشد، اما چون رحمت و فضل آفریدگار یکتا شامل حال انسانها گردید با فرستادن پیامبران و کتاب‌های آسمانی به ویژه قرآن مجید كه بر سرور پیامبران و رسولان؛ حضرت محمد مصطفی صنازل شد انسان را قدر و منزلت عالی بخشیده است.
آری! قرآن كریم كتاب بزرگی است كه برآخرین پیامبران حضرت محمد صنازل گردید، و ایشان با اخلاق والایی كه بر گرفته از این كتاب مقدس بود كوشیدند انسانها را از تاریكی گمراهی به سر منزل سعادت و تكامل راهنمائی نمایند. و یاران و اصحاب وفادارشان كه شاگردان این مكتب الهی و نسل تربیت یافته قرآن مجید بودند در راه رساندن این پیام بزرگ الهی و بر افراشتن پرچم توحید و محو ظلم و شرک و كفر و بر قراری حكومت عدل الهی و مساوات و برادری در بین انسانها فداكاری و جان‌فشانی‌ها نمودند.
قرآن كریم این كتاب مقدس الهی پرتویی است از حقایق مهمی چون، عقیده، شریعت، قانون و نظام، اخلاق و تربیت، و تهذیب و انسان سازی در اسلوبی بسیار شیوا، و به روشی که خالق بشر برای او در نظر گرفته است. از جمله اهدافی‌كه پیامبران ‡برای تحقق آن فرستاده شده‌اند تنظیم امور زندگی بشر به صورت دقیق، هدایت و راهنمائی او به راه راست؛همان راه حق و حقیقت می‌باشد. قرآن كریم كه آخرین كتاب آسمانی است در هر سوره و آیه مبارک آن مسائلی چون، عقیده و عبادت، ادب و اخلاق، و چگونگی اداره امور زندگی ذكر گردیده است تا باشد كه با تربیت سالم این انسان خاكی به مقام و منزلتی كه الله تبارک وتعالی برایش برگزیده است نائل گردد.
از بین سوره‌های بزرگ قرآن كریم كه حقایق عقیده،برنامه شریعت، راه و رسم انسانیت، مرام ادب و الفبای اخلاق را در لابلای خود دارد سوره «حجرات» می‌باشد.
الله تبارک و تعالی در این سوره مباركه در کمال صراحت و وضوح به مسلمانان ارشاد می‌فرماید: شیوه زندگی شما با سائر انسانها فرق دارد، یعنی مسلمانان باید در جامعه بشری اسوه و نمونه اخلاق باشند، و جامعه اسلامی نمادی از عدالت اجتماعی، نهایت احترام و ادب با پروردگار عالم، نهایت احترام و تبجیل در مقابل پیک و فرستاده و رسول برگزیده او صو نهایت احترام و ادب در مقابل سایر انسانها،باید باشد.
هر شخصی كه به الله و رسولش ایمان می‌آورد باید به تمامی معانی اخلاقی و آداب اسلامی آراسته گردد، چنانكه قرآن كریم بدان امر نموده است.
مسلمانان باید دارای قلب پاک و زبان عفیف و اخلاق پسندیده باشند، الله تبارک وتعالی در این سوره مبارک به مسلمانان می‌آموزد چگونه با پیامبر صسخن بگویند و چه آدابی را مراعات نمایند، و همچنین این سوره مبارکه بر موضوع بسیار مهمی انگشت نهاده که امنیت و استقرار جامعه را می‌تواند تضمین کند، و آن شیوه برقراری صلح و آرامش بین مسلمانانی است که آتش فتنه میانه‌ی آنها را بهم زده‌است.
و همچنان به برپا نمودن رابطۀ برادری ای که بر اساس اخلاص و صداقت و رضایت الله متعال باشد امر نموده است.
و چون او تعالى می‌خواهد كه این رابطه همیشگی و مستحكم باشد مسلمانان را از تمسخر یكدیگر، عیب‌جوئی، وغیبت و گمانهای بد و ناحق منع میكند و تاكید دارد كه هدف از پیدایش اقوام و قبائل مختلف، شناخت و معرفت است و مرتبه و مقام در نزد الله تبارک و تعالی فقط در تقوی و پرهیزگاری است، و در آخر این سوره بزرگ صفات نیكوی مؤمنان ذكر گردیده است، از اینرو می‌توانیم این سورۀ مبارک را «سورۀ اخلاق» بنامیم و این را بدانیم كه درجات ایمان به درجات اخلاق نیک وابسته است چنانچه رسول اللهصفرموده‌اند:
«أَكْمَلُ المُؤْمِنِينَ إِيمَانًا أَحْسَنُهُمْ خُلُقًا» (سنن الترمذي) «كامل‌ترین مؤمنان در ایمان خوش‌اخلاق‌ترین‌شان می‌باشند».
در جای دیگری فرموده‌اند؛ بهترین شما كسانی‌اند كه اخلاق شان نیكو باشد، و همچنان فرموده‌اند كه رستگاری در اخلاق نیكو می‌باشد.
پیامبر بزرگ اسلام صوعده داده‌اند:
«كسی كه اخلاقی پسندیده داشته باشد دارای خانه‌ای در بالاترین درجه بهشت خواهد بود».
چنانچه حضرت جابر سروایت كرده كه رسول اللهصفرموده‌اند:
«إِنَّ مِنْ أَحَبِّكُمْ إِلَيَّ وَأَقْرَبِكُمْ مِنِّي مَجْلِسًا يَوْمَ القِيَامَةِ أَحَاسِنَكُمْ أَخْلَاقًا» (سنن الترمذي) «همانا از محبوب‌ترین و نزدیک‌ترین شما در مجلس من روز قیامت خوش اخلاق‌ترین شما می‌باشد».
جهانی که اسلام در پی ساختن آن می‌باشد، جهانی است دارای دل و درون پاک، دارای احساسها و اندیشه‌های پاک، زبان پاک، و پیش از هر چیز رازها و رمزهای پاک ... جهانی است که با الله متعال پروردگار و خالق خود ادب دارد. با پیغمبر صادب دارد. با خودش ادب دارد. با دیگران نیز ادب دارد. سراپا ادب و اخلاق است حتی در افکار و اندیشه‌ها و خاطره‌های گذرایی که بر دل و درونش می‌گذرد! و در حرکات و سکناتش در فرهنگ و نظام اجتماعی و در قوانین و سیاست و اقتصاد.. اصلا به سادگی می‌توان گفت پایه و اساس و تار و پود جامعۀ اسلامی بر اساس ادب و اخلاق بنا شده است....
امیدوارم الله متعال به همه ما برادران و خواهران مسلمان توفیق عنایت فرماید تا پیرو قرآن كریم و سنت رسول اللهصباشیم، و دستورات و احكام آنرا كه برای سعادت ما مسلمانان و سایر بشریت است را جامه عمل بپوشانیم، و شكر گذار این لطف وكرم الهی باشیم كه چگونگی امور زندگی را به ما آموخته است.
از پروردگار یکتا الله و خالق بشریت جمسألت دارم؛ این کوشش ناچیز مرا در ترازوی حسنات و نیکی‌های این بنده ناچیز و سایر برادران عزیزی که در تصحیح و بازنگری آن همکاری نموده‌اند قرار دهد! از بارگاه رب العزت والجلال برای شما خواننده عزیز و دوستانی که در به ثمر رسیدن این کتاب نقشی داشته‌اند، و برای تمامی برادران و خواهران مسلمان طول عمر و سعادت در دو جهان استدعا دارم.
اللهم صلِّ وسلِّم على عبدك ورسولك محمد وعلى آله وأصحابه أجمعين، والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين.
محمد عبداللطیف انصاری
رمضان ۱۴۲۱ﻫ ق