زندگان با مردگان برابر نیستند
براساس نص صریح قرآن و سنت، زندگان با مردگان برابر نیستند، همانطوری که نابینا با بینا و نور با تاریکی و سایه با بادگرم، چون خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَمَا يَسۡتَوِي ٱلۡأَعۡمَىٰ وَٱلۡبَصِيرُ١٩ وَلَا ٱلظُّلُمَٰتُ وَلَا ٱلنُّورُ٢٠ وَلَا ٱلظِّلُّ وَلَا ٱلۡحَرُورُ٢١ وَمَا يَسۡتَوِي ٱلۡأَحۡيَآءُ وَلَا ٱلۡأَمۡوَٰتُۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُسۡمِعُ مَن يَشَآءُۖ وَمَآ أَنتَ بِمُسۡمِعٖ مَّن فِي ٱلۡقُبُورِ٢٢﴾[فاطر: ۱٩-۲۲].
یعنی: «نابینا و بینا برابر نیست و نه تاریکی و روشنایی. و نیز سایه و باد گرم. و زندگان و مردگان برابر نیستند بیگمان خداوند هرکس را بخواهد می‌شنواند، و تو شنواننده خفتگان در گور نیستی».
بعضی گمان می‌برند که، اولیاءالله و یا انسان‌های متّقی و پرهیزکار می‌شنوند، دلایل‌شان بر حدیث زیر که ما آن را از دو صحیح یعنی صحیح امام بخاری و امام مسلم استخراج کرده در اینجا عین حدیث می‌آوریم که پیامبرصبر اهل قلیب چه گفته و منظور از گفتن آن چه بوده است؟، و در صحیحین آمده است:
«أنَّ ابْنَ عُمَرَبأخْبَرَهُ قال: اطَّلَعَ النّبيُ جعلى أهلِ القَليبِ، فقالَ: وَجَدتُم ما وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقّاَ؟ فَقيل لهُ: أتَدعو أمْواتا؟ فقالَ: ما أنتم بأسمع منهم، ولكن لا يجيبون» [۵٧]. «از ابن عمربروایت است، گفت: پیامبرصبر اهل قلیب نگریست و فرمود: آیا آنچه را که پروردگارتان به شما وعده داد حق یافتید؟ به پیامبرصگفته شد: آیا مردگان را ندا می‌کنی؟ فرمود: شما از آنان شنونده‌تر نیستید اما آنان نمی‌توانند جواب دهند».
«عَن عائِشَةلقَالتْ: إِنَّما قالَ النَّبيُّص:إنَّهم ليعلمون الآن أنَّ ما كنتُ أقُولُ حَقٌّ» وقد قالالله تعالى: ﴿إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى﴾[النمل: ۸۰]. [۵۸].
یعنی: «حضرت عایشهلفرمود: همانا پیامبر صفرمود: آنان اکنون به تحقیق می‌دانند آنچه من می‌گفتم حق است و خداوند گفته است: تو نمی‌توانی به مردگان بشنوانی».
منظور حضرت عایشهلاین است که پیامبرصمردگان را مورد خطاب و ندا قرار نداد چون خداوند می‌فرماید که: «مردگان نمی‌شنوند» بلکه منظور ایشان این بود که این مردگان اکنون در عالم برزخ دریافته‌اند که سخنان من (پیامبرص) حق بوده است.
بعضی‌ها تصور می‌کنند مردگان می‌شنوند غافل از فرموده رسول الله در کنار چاه بدر قرار گرفت و خطاب به کشته‌های مشرکین گفت: آنان می‌دانند که آنچه من به آنان می‌گفتم حق بوده است: «وَذَاكَ مِثْلُ قَوْلِهِ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِصقَامَ عَلَى الْقَلِيبِ يَوْمَ بَدْرٍ وَفِيهِ قَتْلَى بَدْرٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ فَقَالَ لَهُمْ مَا قَالَ: «إِنَّهُمْ لَيَسْمَعُونَ مَا أَقُولُ». وَقَدْ وَهَلَ إِنَّمَا قَالَ: «إِنَّهُمْ لَيَعْلَمُونَ أَنَّ مَا كُنْتُ أَقُولُ لَهُمْ حَقٌّ». ثُمَّ قَرَأَتْ ﴿إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى﴾ ﴿وَمَآ أَنتَ بِمُسۡمِعٖ مَّن فِي ٱلۡقُبُورِ٢٢﴾[فاطر: ۲۲] [۵٩].
و این مانند این گفته ابن عمرباست که: رسول خداصبر روی چاه بدر در روز بدر قرار گرفت در حالی که درون چاه کشته‌های مشرکین در بدر قرار داشتند و به آنان گفت: که آنان آنچه را که من می‌گویم می‌شنوند» عایشه گفت: ابن عمر اشتباه کرده بلکه پیامبر فرمود: «آنان می‌دانند که آنچه من به آنان می‌گفتم حق بوده است سپس این آیه را تلاوت کرد: «همانا نمی‌توانی به مردگان بشنوانی» [النمل: ۸۰] «و تو نمی‌توانی به کسانی که در قبرها هستند بشنوانی» [فاطر: ۲۲].
[۵٧] بخاری ۱۳٧۰. [۵۸] بخاری ۱۳٧۱. [۵٩] مسلم ۲۰۴۲.