با توجه به مطالب گذشته آیا می‌توان از کسی غیر از خدا (اعم از مرده و زنده) تبرک جست؟
یکی دیگر از بدعت‌های تازه به وجود آمده تبرک به مخلوقین است که نوعی از انواع بت پرستی است و حقه‌ای است که با آن غارتگران، اموال مردم ساده لوح را به چنگ خود در می‌آورند، و تبرک یعنی طلب برکت و آن قرار دادن خیر در چیزی و زیاد کردن آن است ولی این کار در توانایی کسی است که مالک آن باشد و برآن توانایی داشته باشد که فقط خدای سبحان است که آن توانایی را دارد. او است که برکت را می‌فرستد و آن را ثابت نگه می‌دارد، اما خداوند متعال در قرآن کریم تمامی دَر ِخیر و برکت و شر و تمامی افزودنی‌ها و کم و زیاد کردن روزی و رزق، بخشیدن فرزند دختر و پسر، بغیر از خودش بسته و اوست برهمه کس و همه چیز احاطه دارد، در قرآن کریم چنین می‌فرماید:
﴿سُبۡحَٰنَ ٱلَّذِيٓ أَسۡرَىٰ بِعَبۡدِهِۦ لَيۡلٗا مِّنَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ إِلَى ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡأَقۡصَا ٱلَّذِي بَٰرَكۡنَا حَوۡلَهُۥ لِنُرِيَهُۥ مِنۡ ءَايَٰتِنَآۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ١﴾[الإسراء: ۱].
«پاک و منزه است خدایی که (در مبارک شبی) بندۀ خود (محمد) را از مسجد الحرام به مسجدالاقصایی که پیرامونش را مبارک (پربرکت) و پرنعمت ساختیم، سیر داد تا آیات خود را به او بنماید که خدا به حقیقت شنوا و بیناست» [۶٩].
﴿لِّلَّهِ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۚ يَخۡلُقُ مَا يَشَآءُۚ يَهَبُ لِمَن يَشَآءُ إِنَٰثٗا وَيَهَبُ لِمَن يَشَآءُ ٱلذُّكُورَ٤٩ أَوۡ يُزَوِّجُهُمۡ ذُكۡرَانٗا وَإِنَٰثٗاۖ وَيَجۡعَلُ مَن يَشَآءُ عَقِيمًاۚ إِنَّهُۥ عَلِيمٞ قَدِيرٞ٥٠﴾[الشورى: ۴٩-۵۰].
«خداست تنها مالک زمین و آسمان‌ها هرچه بخواهد می‌آفریند و به هرکه خواهد فرزند دختر و به هرکه خواهد فرزند ذکور (پسر) عطا می‌کند، یا در یک رحم دو فرزند پسر و دختر قرار می‌دهد و هرکه را خواهد عقیم می‌گرداند که او دانا و تواناست» [٧۰].
﴿وَإِن مِّن شَيۡءٍ إِلَّا عِندَنَا خَزَآئِنُهُۥ وَمَا نُنَزِّلُهُۥٓ إِلَّا بِقَدَرٖ مَّعۡلُومٖ٢١﴾[الحجر: ۲۱].
«و هیچ چیز در عالم نیست جز آنکه منبع و خزینه آن‌ها نزد ما خواهد بود. (ولی از آن بر عالم خلق) إلا به قدر معین که مصلحت است نمی‌فرستیم» [٧۱].
﴿وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءَۢ بِقَدَرٖ فَأَسۡكَنَّٰهُ فِي ٱلۡأَرۡضِۖ وَإِنَّا عَلَىٰ ذَهَابِۢ بِهِۦ لَقَٰدِرُونَ١٨﴾[المؤمنون: ۱۸].
«و ما برای شما آب را بقدر معین از آسمان نازل و او را ساکن در زمین ساختیم و محققاً بر نابود ساختن آن نیز قادریم» [٧۲].
﴿فَيَغۡفِرُ لِمَن يَشَآءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَآءُۗ وَٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ٢٨٤﴾[البقرة: ۲۸۴].
«آنگاه هرکه را خواهد ببخشد و هرکه را خواهد عذاب کند و خداوند بر هر چیز تواناست» [٧۳].
﴿۞وَلَوۡ بَسَطَ ٱللَّهُ ٱلرِّزۡقَ لِعِبَادِهِۦ لَبَغَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَٰكِن يُنَزِّلُ بِقَدَرٖ مَّا يَشَآءُۚ إِنَّهُۥ بِعِبَادِهِۦ خَبِيرُۢ بَصِيرٞ٢٧﴾[الشورى: ۲٧].
«لیکن روزی خلق را به اندازه‌ای که بخواهد نازل می‌گرداند خدا به احوال بندگانش بصیر و آگاه است» [٧۴].
﴿وَكُلُّ شَيۡءٍ عِندَهُۥ بِمِقۡدَارٍ٨﴾[الرعد: ۸].
«و مقدار همه چیز در علم ازلی خدا معین است» [٧۵].
﴿وَكَانَ أَمۡرُ ٱللَّهِ قَدَرٗا مَّقۡدُورًا٣٨﴾[الأحزاب: ۳۸].
«و فرمان خدا حکمی نافذ و حتمی خواهد بود» [٧۶].
اما مخلوق نه توانایی اعطای برکت و بوجود آوردن آن را دارد و نه توانایی ابقاء و ثابت نگه داشتن آن (و نام خداوند متعال خود صاحب برکت است و تبارک اسم ربک ذی الجلال والإکرام).
پس تبرک جستن به اماکن و آثار و اشخاص زنده و مرده با توجه به نصوص صریح آیات قرآن حرام است، چون حضرت رسول اللهصاز آن نهی کرده و فرموده: «وإيَّاكُمْ مُحدثاتِ الاُمُور فَإنْ كُلَّ مُحَدَّثةٍ بِدْعَةٌ وَكُلَّ بِدْعَةٍ ضَلَالةٌ [٧٧]، وَكُلِّ ضَلَاَلةٌ فِي النَّار [٧۸]، لَعَنَ اللهُ اليهود والنصارى اتخذوا قبور أنبيائهم المساجد».
اگر معتقد باشد آن شیء اعطای برکت می‌کند، شرک است و اگر معتقد باشد که زیارت و لمس و مسح کردن آن سبب حصول برکت از طرف خداست در این حالت وسیله‌ای برای رسیدن به شرک است امّا آنچه اصحاب نسبت به پیامبرصانجام می‌دادند مانند تبرک جستن به موی پیامبرصو آب دهان و آنچه از جسمش جدا می‌شد ـ همانطور که قبلاً گفته شد ـ خاص پیامبرصدر حال حیات و وجودش بین آن‌ها است. چون اصحابش، به خانه و قبر او بعد از وفاتش تبرک نمی‌جستند و به اماکنی که پیامبرصدر آنجا نماز خوانده بود یا نشسته بود تبرک نمی‌جستند.
بنابراین تبرک جستن به مقامات اولیاء به طریق اولی درست نیست، اصحابشبه اشخاص صالحی مانند ابوبکر، عمر و سایر بزرگان صحابه نه در حیات و نه بعد از مرگ آنان تبرک نمی‌جستند و به غار نمی‌رفتند تا در آنجا نماز بخوانند یا دعا کنند. به کوه طور (جایی که خداوند با موسی صحبت کرد)، نمی‌رفتند تا آنجا نماز بخوانند و دعا کنند یا به کوه‌هایی نرفتند که گفته می‌شد آنجا محل اقامت پیامبران یا افرادی دیگر است یا به جایی نمی‌رفتند که محل اجتماع مردم باشد و روی اثر و علامتی از پیامبران بناء درست کرده باشند. هیچکدام از سلف مکانی را که پیامبرصمکه و سایر اماکن نماز می‌خواند، نمی‌بوسیدند و به آن سلام نمی‌کردند. پس وقتی پیامبرصبرای امتش مشروع نکرده جایی را که قدم بر آن گذاشته و روی آن نماز خوانده مسح کنند و ببوسند، محل خواب و نماز غیر او به طریق اولی نباید بوسیده شود یا مسح شود علماء از عمل ضروری دین اسلام فهمیده‌اند که بوسیدن و مسح کردن این چیزها از شریعت پیامبرصنیست [٧٩]. این است دلیل ما از قرآن وسنت پیامبرص.
والحمد لله رب العالمین
[۶٩] اقتباس از ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای. [٧۰] همان منبع. [٧۱] همان منبع. [٧۲] همان منبع. [٧۳] همان منبع. [٧۴] همان منبع. [٧۵] همان منبع. [٧۶] همان منبع. [٧٧] مسلم و اصحاب سنن ـ حافظ ابن رجب در شرح اربعین می‌گوید: فرمودۀ پیامبرص«كلّ بدعة ضلالة»از عبارت‌های جامعی است که هیچ استثنائی نمی‌پذیرد و این اصل بزرگ از اصول دین است، فرقی ندارد که در مسایل اعتقادی باشد یا اعمال و اقوال ظاهری و باطنی. ر . ک . به الاعتصام امام شاطبی ( ۲/۳٧ ). [٧۸] نسائی، ابن خزیمه به سند صحیح. [٧٩] کتاب التوحید، ص ۳۰۳- ۲٩٩.