هـ) قرآن کریم، دریاچهها و رودها
علم جدید آشکار میسازد که هرجا دو دریای مختلف کنار هم قراربگیرند، حائلی مانند یک دیوار بین آنها وجود دارد. این دیوار حائل دو دریا را از هم جدا میسازد که هر کدام دما، شوری و چگالی مخصوص خودش را دارند. (Principles of Oceanography ، دویس، صص. ۹۲-۹۳)
به عنوان مثال، آبهای دریای مدیترانه در مقایسه با آبهای اقیانوس اطلس، گرم، شور و کم چگال است. وقتی که آب دریای مدیترانه در بالای تنگهی جبل الطارق وارد اقیانوس اطلس میشود، با همان گرمی و شوری و ویژگیهای کم چگالی خودش چند صد کیلومتر درون اقیانوس اطلس و در عمق حدود هزار متری آن جریان مییابد. آب مدیترانه در این عمق تثبیت میگردد. ( شکل ۱۳)
تصویر۱۳: آب دریای مدیترانه با همان خصوصیات گرما، شوری و چگالی از طریق تنگهی جبل الطارق به اقیانوس اطلس وارد میشود ولی حائلی که در بین آن دو وجود دارد این دو آب را از هم جدا نگه میدارد و از در هم امیختن آن دو جلوگیری میکند. دماهای بیان شده براساس درجهی سلسیوس (C°) میباشند. (Marine Geology ، کونن، ص. ۴۳)
اگرچه این دریاها دارای موجهای بزرگ و جریان قوی جزر و مد میباشند اما با این وجود آبهای آن دو باهم نمیآمیزد. خداوند در قرآن کریم نیز اشاره میکند که در واقع حائلی میان دریاهایی که به هم میرسند وجود داشته که مانع درامیختن آنها میشود. در این مورد خداوند متعال چنین میفرماید:
﴿مَرَجَ ٱلۡبَحۡرَيۡنِ يَلۡتَقِيَانِ ١٩ بَيۡنَهُمَا بَرۡزَخٞ لَّا يَبۡغِيَانِ ٢٠﴾[الرحمن: ۱۹-۲۰]
«"دو دریا را [به گونهاى] روان کرد [که] با هم برخورد کنند)۱۹) میان آن دو حد فاصلى است که به هم تجاوز نمىکنند. (۲۰)" »
اما زمانی که قرآن دربارهی حائل میان آب دریاهای شور و شیرین صحبت میکند، از وجود "بخش ممنوعه"ای که توسط دیوار حائل ایجاد شده است بحث میکند.
خداوند متعال در قرآن میفرماید:
﴿وَهُوَ ٱلَّذِي مَرَجَ ٱلۡبَحۡرَيۡنِ هَٰذَا عَذۡبٞ فُرَاتٞ وَهَٰذَا مِلۡحٌ أُجَاجٞ وَجَعَلَ بَيۡنَهُمَا بَرۡزَخٗا وَحِجۡرٗا مَّحۡجُورٗا ٥٣﴾[الفرقان: ۵۳]
«و اوست کسى که دو دریا را موجزنان به سوى هم روان کرد این یکى شیرین [و] گوارا و آن یکى شور [و] تلخ است و میان آن دو مانع و حریمى استوار قرار داد.»
ممکن است پرسیده شود، چرا قرآن هنگامی که از این حائل بین آب شیرین و شور بحث میکند، به ناحیه و منطقه اشاره مینماید، اما هنگام بحث از دو دریا آن را ذکر نمیکند؟
علم نوین اذعان میدارد که در مصب رودخانه که آب شور و شیرین به هم میرسند، وضعیت با آنچه در برخورد میان دو دریا رخ میدهد تاحدودی متفاوت است. معلوم شده آنچه آب شیرین (آزاد) و شور را در دهانهی رودخانه از هم جدا نگاه میدارد، یک "منطقهی چگال، با چگالیهای مشخص و ناپیوسته" است که دو لایع را ازهم جدا میدارد. (Oceanography، گراس، ص ۲۴۲. همچنین Introductory Oceanography، ترومن، صص ۳۰۰-۳۰۱) این منطقه (ناحیهی جداساز) میزان شوری متفاوت با آب شیرین و آب شور دارد. (شکل ۱۴) (Oceanography، گراس، ص. ۲۴۴. و Introductory Oceanography، ترومن، صص. ۳۰۰-۳۰۱)
تصویر۱۴: برش عرضی نمایانگر میزان شوری (بخشها با درهزار‰ مشخص هستند) در دهانهی رودخانه. این جا میتوان منطقه جدایی بین آبهای شور و شیرین را مشاهده کرد. (Introductory Oceanography، ترومن، ص ۳۰۰ با اندکی تصرف)
این اطلاعات به تازگی و با ابزارهای پیشرفته و تجهیزاتی مدرنی که دما، شوری، چگالی، میزان دقیق اکسیژن و غیره را اندازه میگیرند، کشف شده است. چشمان آدمی قادر به دیدن تمایز میان دو دریای تلاقی کننده نمیباشد، بلکه دریاهای مذکور به چشم ما مانند یک دریای همگن پدیدار میشود. به علاوه، چشمان آدمی نمیتواند سه نوع تقسیم بندی آب (آب شیرین، آب شور و حائل بین آن ها) در دهانهی رود را ببیند: