سجده‌گاه
در کتاب «بحارالأنوار» جلد ۸۵ صفحه ۱۵٧ آمده است: «وروینا عن علی أن رسول الله صلی علی حصیر».
یعنی: و از علی روایت شده که رسول خدا بر روی حصیر نماز گزارد».
و در کتاب «المصنف ابن ابی شیبه» جلد ۱ صفحه ۴۰۰ آمده است:
«قال: رَأَيْتُ عَلِيًّا، يُصَلِّي عَلَى مُصلًّى مِنْ مُسُوحٍ يَرْكَعُ عَلَيْهِ وَيَسْجُدُ».
یعنی: «(بکر بن وائل نقل می‌کند که) علی را دیدم که روی مسح (پلاس) نماز می‌خواند و بر همان نیز سجده می‌نمود».
از این دو روایت و روایات بیشتری که در این زمینه وجود دارد بدست می‌آید که رسول گرامی اسلام صو حضرت علی سدر موقع نماز بر روی حصیر و پلاس و امثال این‌ها نماز خوانده و بر این‌ها سجده می‌نمودند و چیزی را بر روی حصیر و یا بر روی پلاس نمی‌گذاشتند ولی متاسفانه برخی اینگونه عادت نموده‌اند که در سجده چیزی را جلوی خود بگذارند و بر آن سجده نمایند و این خطر وجود دارد که نماز که امر مقدس به شمار می‌رود اگر ابزار ویژه‌ای (مانند مهر) داشته باشد به تدریج آن ابزار نیز در اذهان مقدس شود چنانکه امروزه مشاهده می‌نمائیم که در محیط شیعیان مهر نماز برای برخی مقدس گشته و آن را می‌بوسند.
در مصنف عبد الرزاق صنعانی جلد ۲ صفحه ۴٧٧ آمده است:
«أَنَّ ابْنَ مَسْعُودٍ، دَخَلَ عَلَى عُتْبَةَ أَخِيهِ، وَهُوَ يُصَلِّي عَلَى مِسْوَاكٍ يَرْفَعُهُ إِلَى وَجْهِهِ، فَأَخَذَهُ فَرَمَى بِهِ، ثُمَّ قَالَ: «أَوْمِ إِيمَاءً وَلْتَكُنْ رَكْعَتُكَ أَرْفَعَ مِنْ سَجْدَتِكَ».
یعنی: «از عبدالله بن مسعود گزارش شده که او بر برادرش عتبه وارد شد در حالی که وی نماز می‌گزارد و بر مسواکی سجده می‌کرد و آن را بلند کرده به صورتش می‌رساند. ابن مسعود مسواک را از او گرفت و به کناری انداخت و سپس گفت: در وقت سجده به اشاره سجده کن و رکوع تو باید بلندتر از سجودت باشد».
و عبدالرزاق در المصنف جلد ۲ صفحه ۴٧۶ آورده است که کسی از عبدالله بن عمر سوال کرد:
«أَيُصَلِّي الرَّجُلَ عَلَى الْعُودِ وَهُوَ مَرِيضٌ»؟
یعنی: «آیا جایز است که مرد به هنگام مریضی بر چوب عود نماز گزارد؟
ابن عمر پاسخ داد:
«لَا آمُرُكُمْ أَنْ تَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا، مَنِ اسْتَطَاعَ أَنْ يُصَلِّيَ قَائِمًـا فَلْيُصَلِّ قَائِمـًا، فَإِنْ لَـمْ يَسْتَطِعْ فَجَالِسًا، فَإِنْ لَـمْ يَسْتَطِعْ فَمُضَّجِعًا يُومِئُ إِيمَـاءً». یعنی: «به شما دستور نمی‌دهم که غیر از خدا بت‌هایی را انتخاب کنید. هر کس توانایی دارد که ایستاده نماز گزارد پس ایستاده نماز را برگزار کند و اگر نتوانست نشسته بخواند و چنانچه قادر نبود خوابیده نماز گزارد (و به هنگام رکوع و سجود) اشاره کند».
در روایتی که درباره سجده حضرت علی مشاهده نمودید آمده است که ایشان بر «مسح» (پلاس) سجده می‌نموده است و در آن زمان‌ها اصلا مهری وجود نداشته است.
حتی بر پنبه و کتان و گلیم و فرش و نظایر این‌ها نیز می‌توانیم سجده نمائیم. در وسائل‌الشیعه «کتاب الصلوة» ابواب ما یسجد علیه «سعد بن عبد الله از داود الصرمی نقل می‌کند که گفت:
«سألت أبا الحسن الثالث ÷: هل یجوز السجود علی القطن والكتان من غير تقية؟ فقال: جائز». یعنی: «از حضرت رضا سوال کردم که آیا سجده بر پنبه و کتان اگر هم در حال تقیه نباشد جائز است؟ گفت: جائز است».
و همچنین در وسائل‌الشیعه همان باب از سعدبن‌عبدالله او هم از حسین‌بن‌علی بن کیسان الصنعانی روایت می‌کند که گفت:
«كتبتُ إلی أبي الحسن الثالث أسأله عن السجود علی القطن والكتاب من غير تقيه ولا ضرورة فكتب إليَّ جائز». یعنی: «نامه‌ای به حضرت رضا نوشتم واز او درباره سجده بر پنبه و کتان سوال نمودم که در حالت تقیه نباشد و ضرورتی هم اگر پیش نیاید در جواب به من نوشت که جائز است».
در سنن کبرای بیهقی جلد ۲ صفحه ۴۳٧ آورده‌اند:
«عن ابن عباس أنه صلی علی بساط ثم قال: صلی رسول الله علی بساط». یعنی: «از ابن عباس گزارش شده که بر فرشی نماز خواند سپس گفت: رسول خدا بر فرش نماز گزارد».
علمای سنت و برخی از مراجع شیعه نیز سجده بر فرش و زیلو و نظایر آن را جایز می‌دانند. منجمله آقای شیخ محمد صادقی تهرانی که از مراجع شیعه است در مساله ۲٩۴ توضیح المسائلشان نوشته‌اند: «... بنابراین، اگر بپرسید که بر فرش و زیلو می‌توان سجده کرد زیرا، نه در حالت کنونی و نه هیچ حالتی دیگر قابل پوشیدن نیست باید گفت: آری که هرگز و هیچگاه پوشیدنی نیست».
از رسول گرامی اسلام روایت است که فرموده‌اند:
«صلوا كما رأيتموني أصلي».
یعنی: «نماز گزارید آنگونه که دیدید من نماز می‌گزارم».
و پیغمبر صهیچوقت از خاک قبر کسی برای خود مهر نساخت. ابراهم خلیل پدر امت اسلام است که در قرآن به این موضوع اشاره شده است ولی پیغمبرصاز خاک قبر او مهری نساخت و در نماز قرار نداد. در آیه ۲۱ سوره مائده به بیت‌المقدس سرزمین مقدس گفته شده است ولی هیچ آیه‌ای در قرآن وجود ندارد که در آن گفته شده باشد از خاک بیت‌المقدس مهری تهیه نمائید و بر آن سجده نمائید. و همچنین پیغمبر در هیچ جا اشاره‌ای به آن ننموده است. خانه خدا در مکه می‌باشد و خداوند در قرآن به مکه قسم خورده است ولی هیچ آیه‌ای در قرآن وجود ندارد که در آن گفته شده باشد از خاک مکه مهری تهیه نمائید.
اگر نماز بر روی خاک مکه فضیلت داشت پیغمبر صهنگامیکه از مکه به مدینه هجرت نمود مقداری از خاک مکه را با خود حمل می‌نمود و در نماز بر آن خاک سجده می‌نمود ولی اثری از این عمل در تاریخ و روایات وجود ندارد.
دیگر اینکه چه کسی گفته: اگر در سرزمینی کسی شهید شود خاک آن سرزمین مقدس می‌شود؟ و اگر اینگونه باشد پس خاک مکه و مدینه که در آن مؤمنین شهید شدند مقدس است با این وصف پیغمبر از خاک قبر هیچ شهیدی مهری نساخت و در نماز به کار نبرد. دیگر این که مگر قبر امام حسین چقدر خاک دارد که این همه از آن مهر تهیه کرده‌اند؟ با این وصف برای برخی از شیعیان مقدس گشته است.
رسول گرامی اسلام صاز خاک هیچ شهیدی مهر نساخت و در نماز به کار نبرد و همچنین از خاک بیت‌المقدس و مکه مهر نساخت بلکه بر حصیر و فرش و پلاس و خمره و گلیم سجده نمود تا مسلمانان نیز به ایشان اقتدا نمایند و مشاهده نمودیم که علی(س) نیز بر پلاس سجده می‌نمود تا از خطر دچار شدن به پرستش غیر خدا به دور باشند.