و در پایان:
بد ترین مانعی که بنده را از وارد شدن به بهشت باز می‌دارد شرک به خداوند است. شرک به طور مطلق بزرگترین حرام است. پیامبر خدا جمی‌فرماید: «آیا شما را از بزرگترین گناهان کبیره آگاه سازم؟» و سه بار این سوال را تکرار کرد. گفتند: آری ای فرستاده‌ای الله... فرمود: «شرک به الله...» [۲۵].
خداوند هرگناهی را ممکن است ببخشد مگر شرک که نیاز به توبه‌ای خاص دارد... الله متعال می‌فرماید:
﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَغۡفِرُ أَن يُشۡرَكَ بِهِۦ وَيَغۡفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَن يَشَآءُۚ وَمَن يُشۡرِكۡ بِٱللَّهِ فَقَدۡ ضَلَّ ضَلَٰلَۢا بَعِيدًا ١١٦﴾[النساء:۱۱۶].
«الله این را که به او شرک آورده شود نمی‌آمرزد و گناهان پایین‌تر آن را برای هرکس که بخواهد مورد آمرزش قرار می‌دهد، و هرکس که به الله شرک ورزد بی‌شک دچار گمراهی دور و درازی شده است»...
از مظاهر این شرک که در بسیاری از سرزمین‌های مسلمان منتشر است:
عبادت قبور و اعتقاد به اینکه مردگان نیازها را برآورده می‌سازند و سختی‌ها را برطرف می‌کنند و یاری جستن از آنان است... الله متعال می‌فرماید:
﴿۞وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُ﴾[الإسراء: ۲۳].
«و پروردگار تو چنین مقرر نموده که جز او را نپرستید...».
همینطور فرا خواندن پیامبران و صالحان و دیگر انسان‌هایی که در قید حیات نیستند، برای شفاعت یا خلاصی از سختی‌ها و مشکلات... در حالی که الله سبحانه و تعالی می‌فرماید:
﴿أَمَّن يُجِيبُ ٱلۡمُضۡطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكۡشِفُ ٱلسُّوٓءَ وَيَجۡعَلُكُمۡ خُلَفَآءَ ٱلۡأَرۡضِۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِۚ قَلِيلٗا مَّا تَذَكَّرُونَ ٦٢﴾[النمل: ۶۲].
«یا [کیست] آن کس که درمانده را چون وی را بخواند اجابت می‌کند و گرفتاری را برطرف می‌گرداند و شما را جانشینان این زمین قرار می‌دهد؟ آیا معبودی با الله است؟ چه کم پند می‌پذیرند»...
برخی نیز همیشه نام یک شیخ یا ولی را می‌آورند... مثلاً هنگام نشستن و برخاستن و هنگامی که در مشکل یا مصیبتی بیفتد می‌گوید: یا محمد... یا علی... یا حسین... یا بدوی... یا گیلانی... یا شاذلی... یا رفاعی... برخی بانو زینتلرا به فریاد می‌خوانند و برخی دیگر ابن علوان و دیگر اولیاء را... در حالی که خداوند متعال می‌فرماید:
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ عِبَادٌ أَمۡثَالُكُمۡۖ فَٱدۡعُوهُمۡ فَلۡيَسۡتَجِيبُواْ لَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ ١٩٤﴾[الأعراف: ۱٩۴].
«همانا کسانی که جز الله به فریاد می‌خوانید، بندگانی مانند شما هستند؛ پس آنان را [در گرفتاری‌ها] به فریاد خوانید، اگر راست می‌گویید، باید شما را اجابت کنند»!
برخی از قبرپرستان طواف قبور را به جا می‌آورند... آن را مسح می‌کنند و به سر و صورت خود می‌کشند... آستان آن را می‌بوسند... به سوی آن سجده می‌کنند و در فروتنانه در برابر آن می‌ایستد و حاجات خود را می‌خواهند... شفای بیماران یا درخواست فرزند یا آسان‌شدن یک کار... حتی شاید صاحب قبر را صدا زنند که سرور من! من از فلان سرزمین دور آمده‌ام... مرا ناامید مکن!
اما خداوند متعال می‌فرماید:
﴿وَمَنۡ أَضَلُّ مِمَّن يَدۡعُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَن لَّا يَسۡتَجِيبُ لَهُۥٓ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَهُمۡ عَن دُعَآئِهِمۡ غَٰفِلُونَ ٥﴾[الأحقاف: ۵].
«و کیست گمراه‌تر از آن کس که به جای الله کسانی را می‌خواند که تا روز قیامت او را پاسخ نمی‌دهد و آنان از درخواست اینان بی‌خبرند»...
و رسول الله جمی‌فرماید: «هرکس در حالی بمیرد که کسی را به جز الله فرا می‌خواند، وارد آتش می‌شود» [۲۶].
بعضی نیز کنار قبرها سر خود را می‌تراشند!
برخی دیگر کتاب‌هایی تحت عنوان مناسک حج مشاهد می‌نویسند... و منظورشان مناسک و مراسمی است که نزد قبرها و ضریح‌های اولیاء انجام می‌شود... حتی بعضی معتقدند اولیاء در جهان تصرف می‌کنند و توانایی سود و زیان دارند... در حالی که الله متعال می‌فرماید:
﴿وَإِن يَمۡسَسۡكَ ٱللَّهُ بِضُرّٖ فَلَا كَاشِفَ لَهُۥٓ إِلَّا هُوَۖ وَإِن يُرِدۡكَ بِخَيۡرٖ فَلَا رَآدَّ لِفَضۡلِهِۦۚ يُصِيبُ بِهِۦ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ ١٠٧﴾[یونس: ۱٠٧].
«و اگر الله به تو زیانی برساند، آن را برطرف‌کننده‌ای جز او نیست و اگر برای تو خیری بخواهد، فضل او را رد کننده‌ای نیست؛ آن را به هریک از بندگانش که بخواهد می‌رساند و آمرزنده‌ی مهربان است»...
نماز خواندن در مسجدی که در آن یا حیاط و سمت قبله‌اش قبر باشد، جایز نیست، چرا که رسول الله جمی‌فرماید: «خداوند یهود و نصارا را لعنت کند؛ قبرهای پیامبران‌شان را مسجد قرار دادند» [۲٧]و فرمود: «بدانید کسانی که پیش از شما بودند، قبرهای پیامبران و صالحان خود را مسجد قرار می‌دادند؛ زنهار قبرهای خود را مسجد نگردانید... من شما را از آن نهی می‌کنم» [۲۸]...
از دیگر مظاهر شرک قربانی‌کردن برای غیر الله است... الله متعال می‌فرماید:
﴿فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَٱنۡحَرۡ ٢﴾[الکوثر: ۲].
«پس برای پروردگارت نمازگزار و قربانی کن»...
یعنی برای الله و به اسم الله قربانی کن...
و پیامبر خدا جمی‌فرماید: «خداوند لعنت کرده است کسی را برای غیر الله ذبح کند»... [۲٩].
در مورد قربانی ممکن است دو کار حرام صورت گیرد:
نخست: ذبح برای غیر الله... مانند کسی که برای تقرب به غیر خداوند قربانی کند... مانند اینکه برای صاحب قبر به قصد تقرب قربانی کند یا برای در امان‌ماندن از شر جن برای او قربانی کند...
دوم: ذبح به نام غیر خدا... مانند کسی که هنگام قربانی نام کسی جز الله را ببرد، مانند ولی یا شیخ... که هردوی این کارها باعث می‌شود خوردن آن قربانی حرام شود...
از دیگر انواع شرک نذر کردن برای غیر الله است... مانند کار کسانی که به نذر اصحاب قبور شمع روشن می‌کنند یا صدقه می‌دهند...
از دیگر انواع شرک که رایج هست، جادوگری و پیشگویی و فالگیری است...
سحر از گناهان کبیره است و به فکر منجر می‌شود... سحر در واقع نه زیانی می‌رساند و نه سودی... خداوند متعال درباره‌ی آن می‌فرماید:
﴿وَمَا كَفَرَ سُلَيۡمَٰنُ وَلَٰكِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ﴾[البقرة:۱٠۲].
«و سلیمان کافر نشد، اما شیاطین کفر ورزیدند [که] به مردم سحر یاد می‌دادند».
براساس رای اکثر علما کسی که از سحر استفاده کند کافر است... خداوند متعال می‌فرماید:
﴿إِنَّمَا صَنَعُواْ كَيۡدُ سَٰحِرٖۖ وَلَا يُفۡلِحُ ٱلسَّاحِرُ حَيۡثُ أَتَىٰ ٦٩﴾[طه: ۶٩].
«در حقیقت آنچه انجام دادند، نیرنگ جادوگر است و جادوگر هرجا برود رستگار نمی‌شود»...
کاهن و پیشگو نیز اگر ادعای دانستن غیب کند، کافر است... چرا که الله متعال می‌فرماید:
﴿قُل لَّا يَعۡلَمُ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ ٱلۡغَيۡبَ إِلَّا ٱللَّهُۚ﴾[النمل: ۶۵].
«بگو هر آنکه در آسمان‌ها و زمین است، غیب را نمی‌دانند مگر الله»...
بسیاری از اینان تنها انسان‌های ساده را گول می‌زنند و راه‌هایی را برای دانستن غیب به کار می‌برند، از جمله رمالی و فال قهره و دیگر کارها... اگر یک بار راست بگویند، نود و نه بار دیگر دروغ سر هم می‌کنند، اما انسان‌های ساده تنها همان یک باری که درست گفته‌اند را به یاد می‌سپارند و برای دانستن آینده و خوشبختی یا بدبختی در ازدواج یا کار و تجارت و یا جستجوی گم‌شده به نزد آنان می‌روند...
حکم کسی که به نزد این دجالان برود:
- اگر آنچه را می‌گویند، باور کند، کفر ورزیده، زیرا پیامبر خدا جمی‌فرماید: «هرکس نزد کاهن یا پیشگویی رود و آنچه را می‌گوید، تصدیق کند، به آنچه بر محمد نازل گردیده، کافر شده است»...
- اما اگر به نزد آنان می‌رود اما باور ندارد که آنان غیب می‌دانند، ولی برای آزمایش یا به قصد دیگری نزدشان برود، کافر نمی‌شود، اما گناه بزرگی مرتکب شده و نماز چهل روزش پذیرفته نمی‌شود، زیرا پیامبر خدا جمی‌فرماید: «هرکس نزد پیشگویی رود و درباره‌ی چیزی از او بپرسد، نماز چهل روزش پذیرفته نمی‌شود» [۳٠]. البته وجوب نماز سر جایش هست و باید از این کار توبه کند...
همینطور فال‌های ماهیانه‌ی موجود در برخی مجلات و روزنامه‌ها... اگر کسی معتقد به تاثیر ستارگان و افلاک در امور جهان باشد، شرک ورزیده و اگر تنها برای سرگرمی پیگیر آن باشد، گناه‌کار است، زیرا تفریح با کاری شرک‌آمیز جایز نیست... علاوه بر اینکه ممکن است شیطان باور به این چیز را در دل او بیندازد و وسیله‌ای به شرک باشد...
از جمله‌ی شرک اصغر که ممکن است به شرک اکبر منجر شود، استفاده از تعویذها و مهره‌ها و دستبندهای آهنین و انداختن آن به گردن کودکان و دیگران به هدف محافظت از چشم زخم است... یا کاری که برخی می‌کنند و انگشترهایی را به هدف رفع و دفع بلا به انگشت می‌کنند...
همه‌ی این کارها حرام است، زیرا رسول الله جمی‌فرماید: «هرکس به خود تمیمه‌ای آویزان کند شرک ورزیده» [۳۱]اگر کسی که این کار را انجام می‌دهد معتقد باشد ذات آن گردنبند یا تعویذ قادر به سود و زیان است، دچار شرک اکبر شده و اگر معتقد باشد سبب سود و زیان است، دچار شرک اصغر شده است، زیرا الله متعال این چیز را سببی برای سود و زیان قرار نداده است...
همینطور سوگند یاد کردن به غیر الله...
برای مخلوق جایز نیست به غیر الله متعال سوگند یاد کند، زیرا سوگند نوعی بزرگداشت است که جز برای الله شایسته‌ی کس یا چیز دیگری نیست... پیامبر خدا جمی‌فرماید: «هرکس به غیر الله سوگند یاد کند، شرک ورزیده است» [۳۲].
بنابراین، سوگند به کعبه و امانت و شرف و جان کسی و یا مقام پیامبر جو مقام اولیا و جان پدر و مادر و... صحیح نیست و حرام است...
هرکس به غیر خدا قسم بخورد، کفاره‌ی کارش این است که بگوید: لا اله الا الله... چنانکه در حدیث صحیح آمده: «هرکس سوگند خورد و در سوگند خود گفت: هسم به لات و عزی... بگوید: لا اله الا الله» [۳۳].
از دیگر عواملی که به شرک منجر می‌شود، برخی سخنان حرام است مانند اینکه شخصی بگوید: به خدا و تو پناه می‌برم... یا بگوید: این لطف شما و خدا است... یا بگوید: جز خدا و تو کسی را ندارم... درست این است که پس از نام الله لفظ «سپس» یا بعد» را به کار ببرد... مثلاً بگوید: «اول الله بعد شما»... و همینطور در سایر این الفاظ...
همینطور سخنانی که حاوی بد گفتن به زمانه و روزگار است، مانند: این دوران، دوران بدی است... یا این ساعت نحس است... یا زمانه عذار است و مانند این سخنان، زیرا بد گفتن به زمانه و دهر به خالق آن برخواهد گشت که همانا الله عزوجل است...
همینطور بر هر مرد و زن مسلمان لازم است از بدعت‌آوردن در دین دوری کنند، از جمله جشن گرفتن شب اسراء و معراج و دیگر جشن‌ها و مناسبت‌های ساختگی در دین... [۳۴].
از الله متعال خواهانم من و شما را در حفظ و نگهداری خود قرار دهد و عقیده‌ی ما را از آلودگی شرک پاک نگه دارد... آمین.
در پایان: برادر و خواهر گرامی... این توصیه‌هایی بود از درون که صادقانه به شما عرضه داشتم و از شما خواهانم نصیب من از این خیرخواهی کمتر از دعای خیر شما برای رحمت و مغفرت این بنده نباشد.
والله تعالی اعلم... و درود و سلام الله بر پیامبرمان محمد...
به قلم دکتر محمد بن عبدالرحمن العریفی
ریاض ۶/۶/۱۴۲۲ هـ
[۲۵] متفق علیه. [۲۶] به روایت بخاری. [۲٧] متفق علیه. [۲۸] به روایت مسلم. [۲٩] صحیح، به روایت امام احمد. [۳٠] به روایت مسلم. [۳۱] صحیح. به روایت امام احمد. [۳۲] صحیح به روایت امام احمد. [۳۳] به روایت بخاری. [۳۴] اینجا تنها به ذکر چند تذکر مختصر اکتفا کرده‌ام، زیرا قصد دارم کتابی همانند این کتاب را برای بیان مظاهر شرک‌آمیزی که امروزه در میان امت رایج هست، منتشر نمایم.