نبرد سرنوشت ساز
آقای مودودی ضمن بیان نبرد صفین چنین نوشته است: در دوران این نبرد واقعه‌ای اتفاق افتاد که (به نص صریح) [۲]به وضوح روشن ساخت که از طرفین کدام یک بر حق است و کدام یک باطل. واقعه چنین بود که حضرت عمار بن یاسر که در قشون حضرت علیس بود، با نیروهای حضرت معاویهس رزمید و به شهادت نایل آمد. [۳]
این ارشاد پیامبر ج در باره‌ی حضرت عمارس در بین صحابه شهرت زیادی داشت و بیشتر صحابه آن را از زبان اقدس پیامبر ج شنیده بود که:
«تقتلك الفئة الباغیة»: «تو را گروه باغی قتل خواهد کرد» [۴]
سپس ذکر ماخذ این حدیث را در چندین سطر ادامه داده چنین می‌نویسد:
«صحابه و تابعین متعدد که در نبرد بین حضرت علیس و حضرت معاویهس مذبذب بودند، شهادت حضرت عمارس برایشان ثابت ساخت که چه کسی از جانبین بر حق است و چه کسی باطل» ص ۱۶۱.
سپس بعد از چند صفحه می‌نویسد:
«و آشکار است که گروه حضرت معاویهس مرتکب قتل او گردیده بود، نه گروه حضرت علیس» ص۱۶۴.
ما درباره‌ی صحت حدیث هیچ بحثی نداریم، اما این ادعا که حدیث بر باغی بودن معاویهس و طرفدارانش «نص صریح» است، قطعا غلط و نادرست است -این دعوا صرفا زمانی می‌توان ثابت شود که کشته شدن حضرت عمارس به دست طرفداران حضرت معاویهس به اثبات برسد، این ادعا فقط با گفتن «آشکار است» به اثبات نمی‌رسد- آیا برای اثبات این مطلب هم «نص صریح»وجود دارد؟ اگر نیست پس جنابعالی به چه دلیل فرمودید که «بر باطل بودن حضرت معاویه به نص صریح ثابت شد؟».
«نص صریح» به اعتبار ثبوت حکم، قطعی الدلاله است، اما بر مصداق خود تنها زمانی قطعی الدلاله می‌شود که مصداق بودن مصداق به گونه‌ای قطعی و یقینی ثابت شود، تا زمانی که این امر یقینی نباشد که مصداق نص فلان است حکم نص نمی‌تواند برای فلان ثابت شود به عنوان مثال می‌دانیم حکم قصاص منصوص است، اما اگر زید متهم شود که عمرو را کشته است، به محض اتهام نمی‌توان گفت که قصاص نمودن زید به نص صریح ثابت است، تنها زمانی می‌توان چنین گفت که با دلیل شرعی قاتل بودن زید نیز به اثبات برسد.
به همین منوال از حدیث مورد بحث این امر صراحتاً ثابت می‌شود گروهی که حضرت عمارس را می‌کشد باغی است، ولی به هیچ وجه از آن این مطلب ثابت نمی‌شود که گروه حضرت معاویه «فئه باغیه» یا بر باطل بوده باشد، زیرا این مطلب صرفا موقعی ثابت خواهد شد که با دلیل شرعی این امر هم به اثبات برسد که همین گروه وی را به قتل رسانیده بود -لذا گفتن این سخن که به نص صریح آشکار شد که چه کسی بر حق است و چه کسی بر باطل، تجاوز از حد و سخنی باطل است- که فی الواقع دلیلی آشکار بر کم علمی قائل و کم فهمی اوست.
این ادعا را که قتل او را گروه حضرت معاویهس مرتکب گردیده بود، امری آشکار نمی‌توان گفت، بلکه انشاء الله پس از چند سطور این بحث را ملاحظه می‌کنید و بر شما حقیقت روشن خواهد شد که این حرف یک بهتان خالص و تهمتی تمام عیار است.
[۲] عبارت بین القوسین در اصل کتاب موجود ولی مترجم آن را از ترجمه حذف کرده است - چون نکته مهم بحث است، آوردن آن را در اینجا ضروری دانستم. [۳] ترجمه این قسمت خط کشیده اصل کتاب مودودی به نحو صحیح چنین است: «در حالی که با نیروهای حضرت معاویه می‌رزمید به شهادت رسید معلوم می‌شود که مترجم فارسی این کتاب در ترجمه دقیق نبوده است». [۴] ص ۱۶۰. خلافت و مولوکیت فارسی به ترجمه خلیل احمد حامدی. ناشر: انتشارات بیان ـ پاوه با همکاری شرکت فرهنگ قرآن تهران ـ نوبت اول، رمضان المبارک ـ ۱۴۰۵.