سئوال اول: در مورد کسانی که برای توجیه اعمال خویش به قضا و قدر تمسک می‌جویند

از شیخ الاسلام ابوالعباس ابن تیمیه/در مورد کسانی که برای توجیه اعمال خویش به قضا و قدر تمسک می‌جویند، سئوال شد [۱]. آن‌ها می‌گویند: «همه چیز از ازل قطعی شده و خوشبخت و سعادتمند و بدبخت و شقی معلوم شده است»، و به فرموده الله تعالی در آیه ۱۰۱ سوره انبیاء استناد می‌کنند که:

﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ سَبَقَتۡ لَهُم مِّنَّا ٱلۡحُسۡنَىٰٓ أُوْلَٰٓئِكَ عَنۡهَا مُبۡعَدُونَ﴾[الأنبیاء: ۱۰۱].

«کسانی که قبلاً از طرف ما به آن‌ها وعده نیکو داده شده است از آن (آتش) دور داشته می‌شوند».

بنابراین، استدلال می‌کنند که: زناکردن بر زانی نوشته شده است و ما در انجام کارها اختیاری نداریم. پس با این حساب نمی‌توان گفت که آدم÷مرتکب گناه و معصیت شد؛ و اینکه گوینده «لا إله إلا الله»داخل بهشت می‌شود. همه و همه به خاطر کتابت اولیه است. چنانکه رسول الله جمی‌فرماید:

«مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ دَخَلَ الْجَنَّةَ، وَإِنْ زَنَا، وَ إِنْ سَرَقَ».

«کسی که لا إله إلا الله می‌گوید، هرچند زنا و دزدی مرتکب شده باشد، وارد بهشت می‌شود».

حال از شما می‌خواهیم با دلایل قطعی نادرستیِ سخنِ این گروه را بیان دارید.

جواب:

الحمد لله رب العالـمین. هنگامی که این گروه‌ها بر این اعتقادات اصرار نمایند، از یهود و نصارا کفرشان بیشتر است. چون یهود و نصاری به امر و نهی، وعده و وعید و ثواب و عقاب ایمان دارند ولی آن را تحریف کردند و دین را تغییر دادند، به بعضی از آیات ایمان آورده و به بعضی دیگر کافر شدند. چنانکه الله تعالی در آیه ۱۵۰-۱۵۲ سوره نساء می‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡفُرُونَ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيُرِيدُونَ أَن يُفَرِّقُواْ بَيۡنَ ٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَيَقُولُونَ نُؤۡمِنُ بِبَعۡضٖ وَنَكۡفُرُ بِبَعۡضٖ وَيُرِيدُونَ أَن يَتَّخِذُواْ بَيۡنَ ذَٰلِكَ سَبِيلًا ٥أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ حَقّٗاۚ وَأَعۡتَدۡنَا لِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٗا مُّهِينٗا١٥وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَرُسُلِهِۦ وَلَمۡ يُفَرِّقُواْ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ أُوْلَٰٓئِكَ سَوۡفَ يُؤۡتِيهِمۡ أُجُورَهُمۡۚ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورٗا رَّحِيمٗا﴾ [النساء: ۱۵۰-۱۵۲].

«کسانی که به الله و رسولانش کفر می‌ورزند و می‌خواهند بین الله و رسولانش جدایی قائل شوند و می‌گویند به بعضی ایمان داریم و به بعضی دیگر ایمان نداریم و می‌خواهند راهی بینابین برگزینند اینان به واقع کافرند و ما برای کافران عذابی خفت‌بار آماده کرده‌ایم. کسانی که به الله تعالی و رسولانش ایمان دارند و بین هیچیک از آنان فرق نمی‌گذارند الله تعالی به زودی پاداش‌هایشان را به ایشان خواهد داد و الله تعالی بخشنده و مهربان است».

کسی که به بعضی مؤمن و به بعضی دیگر کافر باشد، او حقیقتاً کافر شده است. با این حال اگر به همه آن کافر گردد، باید وضعش بدتر باشد. آن کس که به امر و نهی و وعده و وعید الله تعالی اقرار نمی‌نماید، بلکه آن را ترک می‌کند و به قدر استناد می‌جوید. چنین افرادی از کسانی که به بعضی مؤمن و به بعضی کافرند، کفرشان بیشتر است.

گفته این اشخاص و گروه‌ها به چند دلیل باطل می‌گردند که عبارتند از:

[۱] مجموع الفتاوی: ۸/۲۶۲-۲٧۱.