* آیا می‌توان برای توجیه گناه به قدر استناد کرد؟
کسی که می‌گوید: زناکردن و گناهان دیگر از انواع معاصی بر ما نوشته شده است، کلامش درست و صحیح است، اما این سخن برای کسی که بخواهد به آن احتجاج کند، نفع نمی‌رساند، چون الله تعالی کردار بندگان خوب و بدش را بر آن نوشته است و آن شقاوت و سعادتی را هم که نتیجه اعماشان می‌باشد را نیز مکتوب داشته است، و اعمال را علت و سبب رسیدن به ثواب و عقاب قرار داده است. چنانکه انواع امراض که سبب مرگ و م‌رند را نیز مقرر داشته و نوشته است و در تقدیر خویش خوردن سَم را سبب مرض و مرگ قرار داده است. پس اگر کسی سم بخورد، مرگ یا مریضی در انتظار اوست و در تقدیر پروردگار نیز وجود اسباب و مسببات مقدر گشته‌اند. بدین سان اگر کسی کفر یا فسق و عصیان انجام دهد او چیزی را که بر او نوشته شده با اراده خویش انجام داده‌است و در نتیجه به همان چیزی که مستحق آن می‌باشد و مقدر هم هست خواهد رسید. استدلال‌کردن اینها به قضا و قدر برای انجام گناهان از جنس احتجاج مشرکینی است که الله تعالی در موردشان می‌فرماید:
﴿وَقَالَ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا عَبَدۡنَا مِن دُونِهِۦ مِن شَيۡءٖ نَّحۡنُ وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن دُونِهِۦ مِن شَيۡءٖۚ كَذَٰلِكَ فَعَلَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ﴾[النحل: ۳۵].
«کسانی که مشرک شدند گفتند: اگر الله تعالی خواسته بود ما و پدرانمان غیر او را عبادت نمی‌کردیم و غیر از آنچه را او حرام نموده حرام نمی‌کردیم. آری، گذشته‌گان آن‌ها نیز همین کار را کردند».
و باز الله تعالی می‌فرماید:
﴿سَيَقُولُ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَآ أَشۡرَكۡنَا وَلَآ ءَابَآؤُنَا وَلَا حَرَّمۡنَا مِن شَيۡءٖۚ﴾[الأنعام: ۱۴۸].
«کسانی که مشکر هستند به زودی خواهند گفت: اگر الله تعالی می‌خواست ما و پدرانمان شرک نمی‌آوردیم و چیزی را حرام نمی‌کردیم».
و می‌فرماید:
﴿كَذَٰلِكَ كَذَّبَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ حَتَّىٰ ذَاقُواْ بَأۡسَنَاۗ قُلۡ هَلۡ عِندَكُم مِّنۡ عِلۡمٖ فَتُخۡرِجُوهُ لَنَآۖ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَإِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا تَخۡرُصُونَ١٤٨قُلۡ فَلِلَّهِ ٱلۡحُجَّةُ ٱلۡبَٰلِغَةُۖ فَلَوۡ شَآءَ لَهَدَىٰكُمۡ أَجۡمَعِينَ١٤٩﴾[الأنعام: ۱۴۸-۱۴٩].
«کسانی هم که پیش از آنان بودند به همان شیوه تکذیب کردند تا آن که عذاب ما را چشیدند. بگو آیا علم و اطلاعی دارید که به ما نشان دهید ولی جز از پندار و گمان پیروی نمی‌کنید. و جز دروغ نمی‌بافید. بگو حجت رسا و روشن از آن الله است که اگر می‌خواست همگی شما را هدایت می‌کرد».