سوّم- امت راکد و بیحرکت، قلبهایشان سخت و سفت است:
امت بیجان و بیحرکت، قلبهایی ندارد که به سوی بلندیها و مدارج عالی بنگرد و به خوشنودی خدا و بهشت چشم بدوزد و قلبها به وسیلۀ شب زندهداری و روزه و اذکار شب و روز شفا یابد، بلکه قلبهایش سخت و سفت است و خداوند متعال میفرماید:
﴿فَوَيۡلٞ لِّلۡقَٰسِيَةِ قُلُوبُهُم مِّن ذِكۡرِ ٱللَّهِۚ﴾[الزمر: ۲۲].
«وای بر کسانی که دلهای سختی دارند و یاد خدا بدانها راه نمییابد (و قرآن یزدان در آنها اثر نمیگذارد)».
این قلبها در مادیات غوطهورند و از ایمانیات خالی هستند، مساجد امت بیجان و بیحرکت خالی است؛ بازارهایش شلوغ است؛ روزنامهها و جرایدش پر از دروغ و فجور است؛ سینماهایش پر از رنگهای فتنه و انواع بدی است. این امت در شیوهها و برنامههای زندگیاش غرق در تقلید دشمنش است و برنامۀ پروردگار محبوب و بخشندهاش را ترک نموده است.
در میان امت بیجان و بیحرکت، حاکم بر محکوم و محکوم بر حاکم، بزرگ بر کوچک و کوچک بر بزرگ، شوهر بر همسرش و همسر بر شوهرش، پدر بر فرزندش و فرزند بر پدرش، و همسایه بر همسایهاش بیرحمی و سنگدلی میکند. و شریک به شریکش ظلم و خیانت میکند. و طلبکار، بدهکارش را تعقیب میکند و بدهکار از دست او فرار میکند. به امانتها خیانت میشود؛ حماقتها و نادانیها منتشر میشود؛ امور پسندیده و مکارم اخلاق کم میشود و امور ناپسند و زشت زیاد میشوند؛ محرمات سنگین و دشوار میشوند و بحران چند برابر میشود؛ این امت از هدایت خداوند و رهبری پیامبرصبهرهای ندارند؛ میان شرق و غرب و شمال و جنوب سرگشته و حیراناند:
﴿ مُّذَبۡذَبِينَ بَيۡنَ ذَٰلِكَ لَآ إِلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِ وَلَآ إِلَىٰ هَٰٓؤُلَآءِۚ﴾[النساء: ۱۴۳].
«در این میان سرگشته و مترددند. (گاهی به سوی دین میروند و گاهی به سوی کفر میدوند. زمانی خویشتن را در صف مؤمنان، و زمانی در صف کافران جای میدهند! اما در حقیقت) نه با اینان و نه با آنان هستند (و گمراه و حیراناند)».