برخی از صفات یاران رسول اللهج
خوانندۀ گرامی:
به یاد داشته باش که این نسل بی‌نظیر، ویژگی‌هایی را به دست آورند که امکان به دست آوردن آن برای دیگران وجود ندارد، آنها افتخار همنشینی را دریافتند. بله، همنشینی با رسول اللهج. این پیامبر بود که آنها را تربیت نمود، آموزش داد، ادب آموخت و همراه آنها با کافران جهاد نمود، و آنها بودند که یاری‌اش کردند.
دربارهٔ یکی از صفات آنها سخن می‌گوییم که شایسته است بررسی گردد، شرح داده شود و همواره از آن سخن بگوییم. آن صفتی که باید مسلمانان ـ با وجود اختلاف مذاهب و فرقه‌هاـ آن را به خوبی بدانند. می‌دانید آن صفت چیست؟ مهربانی.
پرسش: چرا دربارۀ این صفت سخن بگوییم؟
خوانندۀ گرامی، آیا تا کنون دربارۀ راز این صفت ارزشمند و کمیاب اندیشیده‌ای؟ حتماً و بی‌تردید اسباب بسیاری دربارۀ سخن گفتن از آن خواهی یافت؛ ولی من اینجا به خاطر اختصار تنها چند سبب را ذکر می‌کنم:
سبب اول: به خاطر خودِ صفت و مفاهیمی که در آن وجود دارد و آیات و احادیث و روایاتی که از سرور نیکوکاران ـ صلوات الله علیه وعلی آله الأطهار وأصحابه الأخیارـ وارد شده است و برای اینکه پروردگارمان «رحمان و رحیم» است.
خداوند ـ سبحانه ـ در وصف حبیبجفرموده:
﴿لَقَدۡ جَآءَكُمۡ رَسُولٞ مِّنۡ أَنفُسِكُمۡ عَزِيزٌ عَلَيۡهِ مَا عَنِتُّمۡ حَرِيصٌ عَلَيۡكُم بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ رَءُوفٞ رَّحِيمٞ ١٢٨﴾[التوبة: ۱۲۸]
«رسولى از [ميان] خود شما به سراغتان آمده است كه رنجهاى شما بر او گران مىآيد، بر [هدايت] شما اصرار دارد و نسبت به مؤمنان رئوف و مهربان است»،
و رسول اللهجفرموده: «مَنْ لَا يَرْحَمُ لَا يُرْحَم»(متفق علیه) یعنی: آنکه رحم نکند، به او رحم نمی‌شود.
سخن گفتن دربارۀ این صفت به درازا می‌کشد و نصوص در این باره بسیارند و بر شما پوشیده نیست.
سبب دوم: اینکه الله ـ سبحانه وتعالی ـ برای ستودن یاران رسول اللهجاین صفت را برگزیده است و در انتخاب این صفت به جای صفات دیگر حکمت‌ها و فواید بسیار مهمی وجود دارد که از اعجاز علمی قرآن می‌باشد.
آنکه در این زمینه بیندیشد، این معجزه برایش آشکار می‌شود چرا که نص قرآنی صفت مهربانی میان آنها را به شکلی ویژه بیان کرده است. اما چرا الله این صفت را در میان صفت‌های دیگر ذکر کرده است؟
زیرا این صفت، پاسخی است به طعنه‌هایی که در آن زمان هنوز آشکار نشده و در کتاب‌ها نوشته نشده بود و بعدها تبدیل به نقل مجلس داستان‌سراهایی شد که در زمان‌های بعدی آمدند. والله اعلم.
الله متعال می‌فرماید:
﴿مُّحَمَّدٞ رَّسُولُ ٱللَّهِۚ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ أَشِدَّآءُ عَلَى ٱلۡكُفَّارِ رُحَمَآءُ بَيۡنَهُمۡۖ تَرَىٰهُمۡ رُكَّعٗا سُجَّدٗا يَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٗاۖ سِيمَاهُمۡ فِي وُجُوهِهِم مِّنۡأَثَرِ ٱلسُّجُودِ﴾[الفتح: ۲۹]
«محمّد رسول خدا و همراهانش، در برابر كفّارِ [جنگ طلب]، محکم و نیرومند و با يكديگر مهربانند؛ همواره آنان را در حالت فروتنى و خضوع مشاهده مىكنى، در حالى كه افزون بخشى و خشنودى خدا را مىجويند؛ نشان [شايستگى] آنان در چهره هاشان از اثر سجود پيداست».
سبب سوم: تأکید بر این حقیقت، یعنی مهربانی و دوستی میان صحابه و بیان اینکه صفت مهربانی برخواسته از دلهای آنان می‌باشد این حقیقت، روایات و خیال‌ها و افسانه‌هایی را که صحابهٔ رسول اللهجرا نسبت به یکدیگر بسان درندگان به تصویر کشیده و می‌گوید که دشمنی میان آنها جریان داشته است، رد می‌کند.
بله، هنگامی که برایت واضح شود که صحابه با یکدیگر مهربان بوده‌اند و این در اعماق دلت جای گرفته و قلبت آرام گیرد، کینه و کدورت تو نسبت به مؤمنانی که الله فرمان داده برایشان دعا کنی از بین می‌رود. خداوند متعال می‌فرماید:
﴿وَٱلَّذِينَ جَآءُو مِنۢ بَعۡدِهِمۡ يَقُولُونَ رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا وَلِإِخۡوَٰنِنَا ٱلَّذِينَ سَبَقُونَا بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَا تَجۡعَلۡ فِي قُلُوبِنَا غِلّٗا لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّكَ رَءُوفٞ رَّحِيمٌ ١٠﴾[الحشر: ۱۰]
«و نيز خاصّ كسانى است كه از پى آنان آمدند و مىگويند: صاحب‌اختیارا، ما و برادران ما را كه در ايمان بر ما پيشى گرفتند، بيامرز و حسادت و كينهاى نسبت به مؤمنان در دلهاى ما مگذار، كه صاحب‌اختیارا، تو رئوف و مهربانى».
سبب چهارم: یکی از اصول معتبر نزد پژوهشگران، توجه به متن همراه با سند و جستجو در متون روایات پس از اطمینان از سندهای آن، همچنین عرضه کردن روایات بر نصوص قرآن و اصول کلی اسلام و جمع بین روایات است، که اینها همه روش دانشمندان راسخ می‌باشد.
برای بررسی روایات تاریخی حتما لازم است از این روش استفاده کرد ولی با تأسف زیاد پژوهشگران به بررسی سند بی‌توجهی کرده و تنها به وجود روایات در دل کتاب‌های تاریخی و ادبی بسنده می‌کنند!! از طرفی دیگر برخی از کسانی که به سند توجه می‌کنند از نگریستن در متون و تضاد آن با قرآن غافل می‌مانند.
خوانندۀ گرامی:
پیش از آنکه قضاوت کنی، و در نشر اتهامات و بلکه حکم‌هایی که بر اساس داشته‌های تاریخی و معلومات خانوادگی و بلکه احساسات با خود داری، شتاب کنی؛ درنگ کن و دلیل‌هایی که اینجا ذکر کرده‌ام را مطالعه کند. دلیل‌هایی که با وجود وضوح و آسانی و مفاهیم قوی و رهنمودهایش، ناآشنا هستند.
این دلیلها بر اساس واقعیتِ قابلِ درک، و همچنین نص نیرومند قرآنی در آخرین آیه از سورهٔ فتح بنا شده‌اند.
خداوند متعال می‌فرماید:
﴿مُّحَمَّدٞ رَّسُولُ ٱللَّهِۚ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ أَشِدَّآءُ عَلَى ٱلۡكُفَّارِ رُحَمَآءُ بَيۡنَهُمۡۖ تَرَىٰهُمۡ رُكَّعٗا سُجَّدٗا يَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٗاۖ سِيمَاهُمۡ فِي وُجُوهِهِم مِّنۡ أَثَرِ ٱلسُّجُودِۚ ذَٰلِكَ مَثَلُهُمۡ فِي ٱلتَّوۡرَىٰةِۚ وَمَثَلُهُمۡ فِي ٱلۡإِنجِيلِ كَزَرۡعٍ أَخۡرَجَ شَطَۡٔهُۥ فَ‍َٔازَرَهُۥ فَٱسۡتَغۡلَظَ فَٱسۡتَوَىٰ عَلَىٰ سُوقِهِۦ يُعۡجِبُ ٱلزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ ٱلۡكُفَّارَۗ وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ مِنۡهُم مَّغۡفِرَةٗ وَأَجۡرًا عَظِيمَۢا ٢٩﴾[الفتح: ۲۹]
«محمّد رسول خدا و همراهانش، در برابر كفّارِ [جنگ طلب]، محکم و نیرومند و با يكديگر مهربانند؛ همواره آنان را در حالت فروتنى و خضوع مشاهده مىكنى، در حالى كه افزون بخشى و خشنودى خدا را مىجويند؛ نشان [شايستگى] آنان در چهره هاشان از اثر سجود پيداست؛ اين توصيف شان است در تورات؛ و توصيف آنان در انجيل مانند كِشتى است كه جوانه اش را [به فراوانى] برآورد و آن را نیرو می‌بخشد تا ستبر گردد و بر ساقههاى خود استوار بايستد، به گونهاى كه موجب شگفتى كشاورزان گردد، در نتيجه [خدا] از [رشد سريع] آنان، انكارورزان را به خشم دراندازد؛ خدا به مؤمنان نيكوكارشان وعده آمرزش و پاداشى بزرگ داده است».
همچنین می‌فرماید:
﴿وَٱلَّذِينَ جَآءُو مِنۢ بَعۡدِهِمۡ يَقُولُونَ رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا وَلِإِخۡوَٰنِنَا ٱلَّذِينَ سَبَقُونَا بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَا تَجۡعَلۡ فِي قُلُوبِنَا غِلّٗا لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّكَ رَءُوفٞ رَّحِيمٌ ١٠﴾[الحشر: ۱۰].
«و نيز خاصّ كسانى است كه از پى آنان آمدند و مىگويند: صاحب‌اختیارا، ما و برادران ما را كه در ايمان بر ما پيشى گرفتند، بيامرز و حسادت و كينهاى نسبت به مؤمنان در دلهاى ما مگذار، كه صاحب‌اختیارا، تو رئوف و مهربانى».
آیه را بخوان و در معانی آن بیندیش.