برخی از ویژگی‌های ماه رمضان

خداوند متعال در مقام توصیف ماه رمضان می‌فرماید: ﴿شَهۡرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ فِيهِ ٱلۡقُرۡءَانُ هُدٗى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَٰتٖ مِّنَ ٱلۡهُدَىٰ وَٱلۡفُرۡقَانِ﴾[البقرة: ۱۸۵]. «ماه رمضان است (ماهی) که قرآن در آن نازل شده است، (کتابی) که راهنمای مردم است، و (در بردارنده) نشانه‌ها و دلایل آشکار و روشن از هدایت و جدا کننده‌ی حق از باطل است. پس هر کس از شما این ماه را (در حضر) دریابد، باید که آن را روزه بدارد».

آری برادر و خواهر ایمانی، خداوند منان ماه مبارک رمضان را بوسیله‌ی مجموعه‌ای از امتیازات و فضایل بر سایر ماه‌ها برتری بخشیده است که بطور مختصر و فهرست‌وار به شرح برخی از آن‌ها می‌پردازم.

۱- در این ماه فرشتگان در طول روز تا هنگام افطار دائما برای فرد روزه‌دار از خداوند طلب آمرزش می‌کنند.

استغفار ملایک برای روزه‌داران – از خداوند می‌طلبیم تا ما را از جمله‌ی روزه دارانی قرار دهد که ملائکه برای آنان طلب مغفرت می‌کنند - و این در احادیث فراوانی به اثبات رسیده است که از جمله می‌توان به این حدیث حسن اشاره کرد: «إنَّ اللَّهَ وملائِكَتَهُ يصلُّونَ على المُتسَحِّرينَ» [۶]؛ «خدا و ملائکه بر کسانی‌که سحری می‌خورند درود می‌فرستند».

و ملائکه نیز برای روزه‌داران استغفار می‌کنند و از خدا برای روزه داران قبولی روزه و هدایت می‌خواهند.

۲- صدور فرمان و دستور خداوند به بهشت تا خود را برای استقبال از بندگان صالح و مؤمن بیاراید و همچون عروس عذراء در انتظار آنان باشد.

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «إِذَا كَانَ أَوَّلُ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ نَادَى اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى رِضْوَانَ خَازِنَ الْجَنَّةِ يَقُولُ: يَا رِضْوَانُ، فَيَقُولُ: لَبَّيْكَ وَسَعْدَيْكَ، فَيَقُولُ: زَيِّنِ الْجِنَّانَ لِلصَّائِمِينَ وَالْقَائِمِينَ مِنْ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، ثُمَّ لا تُغْلِقْهَا حَتَّى يَنْقَضِيَ شَهْرُهُمْ». [۷]

ترجمه: «از انس بن مالک روایت شده که گفت: شنیدم که رسول خدا ج می‌گفت: «چون اولین شب از ماه رمضان فرا رسد خداوند رضوان (دربان بهشت) را بانگ می‌زند و می‌گوید: ای رضوان، او هم گوید: گوش بفرمانم. خداوند می‌فرماید: بهشت را برای روزه‌داران و قائمان به نماز تراویح از امت محمد ج مزین گردان، و تا پایان ماه رمضان درِ آن را مبند».

۳- به زنجیر کشانده شدن شیاطین در این ماه پر برکت:

«عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ: عَنِ النَّبِىِّ ج: أَنَّهُ ذَكَرَ رَمَضَانَ فَقَالَ: فِيهِ تُصَفَّدُ الشَّيَاطِينُ». [۸]

ترجمه: از ابو هریرهس روایت است که رسول خدا ج در حالی که از رمضان صحبت می‌کرد فرمود: «در این ماه شیاطین به زنجیر کشانده می‌شوند».

۴- درهای بهشت باز می‌شوند و درهای دوزخ بسته می‌گردند:

«عن أنس بن مالك رفعه، سمعت رسولَ الله ج يقول: هَذا شهرُ رمضانَ جاء [تُفْتَحُ] فيهِ أبوابُ السَّماءِ، وتُغلَقُ فيهِ أبوابُ النَّارِ، وتُغَلُّ فيهِ الشَّياطينُ، مَن (أَدركَ) رَمضانَ ولَم يُغفَرْ لهُ فيهِ فَمتى يُغْفَرُ لَهُ؟». [۹]

ترجمه: «از انس بن مالکس بصورت مرفوع، گفت، شنیدم رسول‌خدا ج می‌فرمود: این ماه رمضان است که فرا رسیده، در آن درهای آسمان باز و درهای جهنم بسته می‌شوند و شیاطین به زنجیر کشیده می‌شوند، کسی که رمضان او را دریابد و برایش استغفار نکند کی مورد غفران واقع می‌شود»؟

۵- شب قدر که ثواب عبادت در آن، بیشتر از هزار ماه عبادت است، در ماه رمضان واقع است.

﴿لَيۡلَةُ ٱلۡقَدۡرِ خَيۡرٞ مِّنۡ أَلۡفِ شَهۡرٖ٣﴾[القدر: ۳].

«شب قدر بهتر از هزار ماه است».

۶- بو و رایحه‌ی فرد روزه دار نزد خداوند از بوی مشک و عبیر برتر است.

«َخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللهِ مِنْ رِيحِ الْمِسْكِ» [۱۰]؛ «همانا بوی دهان روزه‌دار نزد خدا خوشتر از بوی مشک است».

۷- خداوند در آخر ماه رمضان از خطا و گناه روزه‌داران در می‌گذرد.

۸- خداوند در هر شب از شب‌های رمضان گروهی از مسلمانان مستحق دوزخ را مورد عفو قرار می‌دهد.

از جمله‌ی پاداش‌های روزه را می‌توان در روایت بخاری یافت که از سهل از رسول خدا ج روایت کرده: «إِنَّ فِي الْجَنَّةِ بَابًا يُقَالُ لَهُ: الرَّيَّانُ يَدْخُلُ مِنْهُ الصَّائِمُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ لَا يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَيْرُهُمْ، يُقَالُ: أَيْنَ الصَّائِمُونَ؟ فَيَقُومُونَ لَا يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَيْرُهُمْ، فَإِذَا دَخَلُوا أُغْلِقَ فَلَمْ يَدْخُلْ مِنْهُ أَحَدٌ».

ترجمه: «در بهشت دری وجود دارد که ریّان گفته می‌شود، این در مخصوص ورود روزه‌داران است که از آن وارد بهشت می‌شوند، کسی غیر از آنان از این در وارد نمی‌گردد. گفته می‌شود، روزه‌داران کجایند؟ آنان می‌ایستند هیچ احدی غیر از آنان از این در وارد نمی‌شود چون همه‌ی روزه‌داران وارد شدند این در بسته می‌شود و دیگر کسی از آن وارد نمی‌شود.

برادر! خواهر! حال خود بگو: استقبال ما از ماهی با این ویژگی‌ها چگونه باید باشد؟

اشتغال به سرگرمی‌های دنیوی و لهو و لعب و شب‌نشینی‌های غفلت‌آور قلب کُش؟ یا سستی و تنبلی و تن پروری و خواب آلودگی و...؟ یا با عزم راسخ و اراده‌ی فولادین و ایمان صادق به استقبال این سفره‌ی خدا بشتابیم و تمامی ساعات و لحظه‌های آن را بعنوان فرصت و غنیمت تکرار ناگشتنی بشماریم و اوقات و لحظات گرانقدر آن را با ذکر و دعا و نیایش و تلاوت قرآن و کسب فضایل و خیرات و اعتکاف در مساجد و مطالعه و وعظ و ارشاد و مهمان‌نوازی در هنگام افطار و غیره پر نماییم؟

توفیق عبادت و تزکیه و کسب فضایل هرچه بیشتر را برای عموم برادران و خواهران ایمانی از خداوند خواهانم.

*****

[۶] آلبانی در صحيح الموارد (۷۲۸) می‌گوید: حسن است. [مصحح] [۷] العقیلی در الضعفاء الكبير (۳/۱۳۸) می‌گوید: در سندش عباد بن عبدالصمد أبو معمر وجود دارد که احادیثش منکر است. ذهبی در تاريخ الإسلام (۱۱/۱۹۷) می‌گوید: منکر است. العيني در عمدة القاري (۱۰/۳۸۴) می‌گوید: منکر است و بخاری و ابوحاتم می‌گویند که عباد بن عبدالصمد منکر الحدیث است. آلبانی با الفاظی نزدیک به آن در ضعیف الترغیب (۵۹۴) آن را آورده و می‌گوید: موضوع است. [مصحح] [۸] در صحیح مسلم (۱۰۷۹) آمده است: «إذا جاء رمضانُ فُتِحَتْ أبوابُ الجنةِ ، وغُلِّقَتْ أبوابُ النارِ، وصُفِّدَتْ الشياطينُ»؛ «هنگامى‌كه ماه رمضان بيايد، درهاى بهشت باز می‌شود و درهاى دوزخ بسته می‌گردد، و شياطين به غل و زنجير كشيده می‌شوند». [۹] قسمت اول روایت صحیح است؛ آلبانی در صحیح نسائی (۲۱۰۵) آن را صحیح قرار داده است. اما قسمت آخر حدیث که می‌گوید: «ولَم يُغفَرْ لهُ فيهِ فَمَتَى يُغْفَرُ لَهُ» ضعیف است؛ البوصيري در إتحاف الخيرة المهرة (۳/۶۹) می‌گوید: سندش ضعیف است. و ابن حجر عسقلانی در المطالب العالية (۱/۳۹۴) می‌گوید: ضعیف است. و آلبانی در ضعيف الترغيب (۵۹۳) می‌گوید: ضعیف است. [مصحح] [۱۰] بخاری (۱۹۰۴) و مسلم (۱۱۵۱). [مصحح]