۱- روزه
رسول گرامی اسلام محمد مصطفی ج می‌فرماید:
«عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: قَالَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ يُضَاعَفُ الْحَسَنَةُ عَشْرَةَ أَمْثَالِهَا إِلَى سَبْعِمِائَةَ ضِعْفٍ، قَالَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: إِلَّا الصَّوْمَ فَإِنَّهُ لِي وَأَنَا أَجْزِي بِهِ، يَتْرُكُ الطَّعَامَ لِشَهْوَتِهِ مِنْ أَجْلِى، وَيَتْرُكُ الشَّرَابَ لِشَهْوَتِهِ مِنْ أَجْلِى. هُوَ لِى وَأَنَا أَجْزِى بِهِ». [۱۱]
ترجمه: «از ابوهریره روایت شده که رسول خدا ج گفت: خداوند تبارک و تعالی فرموده است: تمامی اعمال (حسنه‌ی) فرزندان آدم ثوابش ده برابر است و می‌تواند تا هفتصد برابر هم باشد جز روزه؛ روزه مخصوصا برای من است و من پاداش آن را خود می‌دهم غذای مورد اشتهای خود را بخاطر من رها کرده است. همچنین آشامیدنی مورد اشتهای خود را بخاطر من ترک نموده است، آری روزه برای من است و من جزای آن را می‌دهم».
و می‌فرماید:
«مَنْ صَامَ رَمَضَانَ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ». [۱۲] إيماناً: أي تصديقاً بأنه حق. احتساباً: أي يريد الله وحده لا رؤية الناس. «هر کس از روی ایمان و مخلصانه به خاطر خدا روزه بگیرد گناهان پیشینش مورد عفو و بخشش قرار خواهند گرفت».
بدون شک این ثواب و بهره‌ی فراوان برای کسانی است که علاوه بر خودداری از خوردن و آشامیدن، از ارتکاب گناه نیزخودداری کنند، زیرا رسول بزرگوار اسلام ج فرموده است:
«روى أبو هريرة عن النبي ج قال: مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ فَلَيْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ فِي أَنْ يَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ». [۱۳]
ترجمه: «کسی که ترک نکند سخن دروغ و عمل به آن را، پس نیست خداوند را نیازی به اینکه وی خوردن و اشامیدن را ترک کند».
و در روایتی که در واقع از جوامع الکلم والحکم نبوی است، آمده که رسول خدا در پاسخ به سوال معاذس فرمود:
عَنْ مُعاذٍ س قال: قُلتُ: يَا رَسُولَ اللهِ! أَخْبِرْنِي بِعَمَلٍ يُدْخِلُنِي الجَنَّةَ وَيُبَاعِدُنِي عَنِ النَّارِ، قَالَ: «لقَدْ سَأَلْتَ عَنْ عَظيمٍ وإنَّهُ لَيَسيرٌ عَلَى مَنْ يَسَّرَهُ الله عليه: تَعْبُدُ اللهَ لا تُشْرِكُ بهِ شيئًا، وتُقيمُ الصَّلاةَ، وتُؤتِي الزَّكاةَ، وتَصُومُ رَمضَانَ، وتَحُجُّ البَيتَ». ثمَّ قالَ: «ألا أَدُلُّكَ على أبوابِ الْخَير؟ الصَّومُ جُنَّةٌ، والصَّدقَةُ تُطْفِئُ الخَطيئَةَ كَما يُطفئُ الماءُ النارَ، وصَلاةُ الرَّجُلِ مِنْ جَوفِ اللَّيلِ، ثمَّ تلا: ﴿تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمۡ عَنِ ٱلۡمَضَاجِعِ﴾ حتَّى بَلَغَ: ﴿... يَعۡمَلُونَ﴾، [السجدة: ۱۶-۱۷] ثُمَّ قَالَ: أَلاَ أُخْبِرُكَ بِرَأْسِ الأَمْرِ وَعَمُودِهِ، وَذِرْوَةِ سَنَامِهِ؟» قُلْتُ: بَلَى يَا رَسُولَ اللهِ، قَالَ: «رَأْسُ الأَمْرِ الإِسْلاَمُ، وَعَمُودُهُ الصَّلاَةُ، وَذِرْوَةُ سَنَامِهِ الجِهَادُ، ثُمَّ قَالَ: أَلاَ أُخْبِرُكَ بِمَلاَكِ ذَلِكَ كُلِّهِ؟» قُلْتُ: بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ، فَأَخَذَ بِلِسَانِهِ قَالَ: «كُفَّ عَلَيْكَ هَذَا»، فَقُلْتُ: يَا نَبِيَّ اللهِ، وَإِنَّا لَمُؤَاخَذُونَ بِمَا نَتَكَلَّمُ بِهِ؟ فَقَالَ: «ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ يَا مُعَاذُ، وَهَلْ يَكُبُّ النَّاسَ فِي النَّارِ عَلَى وُجُوهِهِمْ أَوْ عَلَى مَنَاخِرِهِمْ إِلاَّ حَصَائِدُ أَلْسِنَتِهِمْ». [۱۴]
ترجمه: از معاذس روایت است که: عرض کردم: «ای رسول الله ج! مرا از عملی آگاه کنید که به بهشت داخل کند و از آتش دور سازد، رسول الله ج فرمودند: در حقیقت از چیز بسیار بزرگی سوال کردی، و البته بر کسی که الله آن را بر او سهل گرداند، آسان است؛ و آن این که: الله یکتا را به یگانگی بپرستی و هیچ چیز برای او شریک قرار ندهی، و نماز را بر پا داری، و زکات بدهی، روزه [ماه مبارک] رمضان را بگیری، و حج بیت الله را بجای آوری، سپس فرمودند: آیا تو را از همه درهای خیر آگاه نسازم؟ روزه سپری است که از روزه دار محافظت مى‌کند، و صدقه، آتش گناه و خطاها را خاموش مى‌سازد، چنان که آب آتش را خاموش مى‌کند، و نماز شخص در دل شب‌ها. سپس این آیه را تلاوت فرمودند: «(یکی از صفات مؤمنان این است که شب) پهلوهایشان از بسترها دور می‌شود (و به عبادت پروردگار می‌پردازند) و پروردگار خود را با بیم و امید به فریاد می‌خوانند، و از چیزهایی که به ایشان داده‌ایم، می‌بخشند. هیچ کس نمی‌داند در برابر کارهایی که (مؤمنان) انجام می‌دهند، چه چیزهای شادی آفرین و مسرّت بخشی برای ایشان پنهان و آماده شده است». پس از آن فرمودند: آیا تو را از اساس کارها و پایه و ستون و بالاترین قلۀ آن باخبر نکنم؟ گفتم: بلی ای رسول الله! مرا با خبر کنید، فرمودند: اساس کارها اسلام است، و ستون اسلام نماز، و بالاترین قلۀ آن جهاد در راه الله است، سپس فرمودند: آیا تو را از ملاک و معیار همه این‌ها خبر ندهم؟ گفتم: بلی ای رسول الله! مرا خبر دهید، رسول الله ج زبانشان را گرفتند و فرمودند: این را نگه دار، عرض کردم: ای رسول الله! آیا ما بخاطر آنچه مى‌گوییم، مورد بازخواست قرار خواهیم گرفت؟ ایشان ج فرمودند: مادرت به عزایت بنشیند، مگر جز محصولات زبان مردم، چیزی دیگر آن‌ها را بر صورت‌هایشان - یا بر بینی‌هایشان- به داخل آتش می‌اندازد»؟!
و در روایتی آمده است: أن رسول الله ج قال: «الصِّيَامُ جُنَّةٌ فَلاَ يَرْفُثْ وَلاَ يَجْهَلْ، وَإِنِ امْرُؤٌ قَاتَلَهُ أَوْ شَاتَمَهُ فَلْيَقُلْ: إِنِّي صَائِمٌ -مَرَّتَيْنِ-. وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى مِنْ رِيحِ المِسْكِ، يَتْرُكُ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ وَشَهْوَتَهُ مِنْ أَجْلِي الصِّيَامُ لِي، وَأَنَا أَجْزِي بِهِ وَالحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا». [۱۵]
ترجمه: پیامبر خدا ج فرموند: «روزه سپر است، هر گاه یکی از شما روزه بود فحش ندهد و کارهای جاهلانه نکند و اگر مردی با او جنگید یا او را فحش داد دو بار بگوید من روزه هستم، قسم به ذاتی که نفس محمد دست اوست، بوی بد دهان روزه دار نزد الله از مشک خوشبوتر است. خوراک، نوشیدنی و شهوتش را به خاطر من ترک می‌کند، روزه مال من است و من جزایش را می‌دهم و هر نیکی ده برابر (تا هفصد) پاداش (جز روزه) دارد».
آری برادر و خواهر ایمانی، بر روزه‌دار لازم و واجب است همزمان با خودداری از خوردن و آشامیدن، سایر اعضایش چون چشم و گوش و زبان وغیره روزه‌دار باشند.
*****
[۱۱] مسند أحمد و سنن دارمي. آلبانی در صحيح الترغيب (۹۷۸) می‌گوید: صحیح است. [مصحح] [۱۲] متفق عليه. بخاری (۳۸) و مسلم (۷۶۰). [۱۳] بخاری (۱۹۰۳). [مصحح] [۱۴] به روایت ترمذی و گفته است: حدیث حسن صحیح است. [مؤلف] آلبانی در صحيح الترمذي (۲۶۱۶) می‌گوید: صحیح است. [مصحح] [۱۵] صحیح بخاری (۱۸۹۴).