درس دوازدهم جز مؤمن کسی دیگر وارد بهشت نمی‌شود
از بزرگ‌ترین اموریکه پیامبر گرامی حضرت محمد صدر حجة الوداع باسخنان روشنگر و اندرزهای ارزشمند‌شان قرار گذاشتند بیان مقام و منزلت ایمان است، زیرا بنیاد اساسی سعادت و موفقیت دنیوی و اخروی بشمار می‌رود و در بهشت برین که مملو از نعمت‌های لذت بخش، با عیش و عشرت، و در امان مطلق و با همه خوشی‌ها است جز مؤمن کسی دیگر داخل نمی‌گردد، و آنکه مؤمن نباشد بهشت بر وی حرام بوده و هرگز بوئی از آن به مشامش نمی‌آید و انجام و برگشتش بسوی آتش بوده که دائمی و جاویدان در آن باقی می‌ماند.
در مسند امام احمد :از روایت بشیر بن سحیم سنقل است که فرمود: پیامبر خدا صدر روزهای تشریق سخنرانی نموده فرمودند که: (جز مؤمن کسی دیگر وارد بهشت نمی‌گردد) [۶۲].
ایشان چندین تن از اصحاب کرام را فرستادند تا این موضوع را به مردم اعلان و ابلاغ نموده و مسؤولیتی که در برابر خداوند أدارند ادا گردد و حجتی بر بندگان باشد، چنانکه در مسند احمد از بشیر سروایت است که فرمود: (آنحضرت صبه وی فرمان دادند تا در روزهای تشریق به مردم با صدای بلند بگوید اینکه جز مؤمن کسی دیگر وارد بهشت نمی‌گردد) [۶۳]. و در بعضی روایات آمده است که آنحضرت صبشیر بن سحیم سرا فرستاده و امر فرمودند تا به مردم اعلان نموده بگوید اینکه: (آگاه باشید که جز مؤمن کسی دیگر در بهشت داخل نخواهد شد) [۶۴]. و امام مسلم :در صحیح خود از کعب بن مالک سنقل نموده که: (رسول خدا صمن و اوس بن الحدثان را در روزهای تشریق فرستادند تا به مردم بگوییم که: (جز مؤمن کسی دیگر وارد بهشت نمی‌گردد) [۶۵]. همچنان آنحضرت صعلی سرا با این پیام یکسال قبل فرستاده بودند، در مسند امام احمد :از محرر بن ابی هریره و اواز پدرش (ابوهریره س) نقل شده که فرمود: (هنگامیکه رسول خدا صعلی بن ابی طالب سرا به مکه فرستادند من نیز با او همراه بودم تا براءت و بیزاری خدا و رسولش را از مشرکین اعلان نماید، آنحضرت صفرمودند: (چگونه به مردم اعلان نمودید؟ گفت: باصدای بلند می‌گفتیم اینکه در بهشت جز مؤمن کس دیگری وارد نخواهد شد). ابو هریره سفرمود: ( آنقدر به آواز بلند می‌گفتیم تا اینکه گلویم گرفته و آوازم درشت شد) [۶۶]. آنحضرتصقبل از این نیز این پیام را چند مرتبه فرستاده بودند، قسمیکه در صحیح مسلم روایت است که آنحضرت صدر روز خیبر فرمودند: (ای پسرخطاب! به مردم رفته اعلان کن که جز مؤمن کس دیگری داخل بهشت نمی‌شود) عمر فاروق سفرمودند: من هم بلا فاصله بیرون آمده با آواز بلند چنین گفتم: آگاه باشید که جز مردمان مؤمن کسی دیگر وارد بهشت نمی‌شود) [۶٧].
همچنان آنحضرت صبلال سرا چنین دستور فرمودند: (ای بلال بلند شده به مردم اعلان کن که جز مؤمن کسی دیگر به بهشت داخل نمی‌شود) [۶۸]. به این مفهوم احادیث زیادی روایت شده است تا نصیحتی برای بندگان خدا و رفع مسئولیت در برابر خداوند أو برپا نمودن حجت و برهان بر مردم و عظمت و منزلت ایمان را بیان نمایند، و اینکه خوشنودی و رضایت خداوند متعال تنها به ایمان حاصل می‌گردد، پس بدانیم که تنها مؤمنان اهل بهشت‌اند و مورد پاداش نیک خداوند أمی‌باشند اما غیر از آنان امید و آرزوی این نعمت‌ها را در دل نپرورانند و در جستجوی بدست آوردن آن جز از راه ایمان راه دیگری را نجویند، ورنه درآخرت هیچ بهره و نصیب خوشی برای ایشان نیست.
پس بر کسیکه حجت و برهان خداوند أبرپا شد و دعوت پیامبران به وی رسید سپس از قبول آن امتناع ورزیده و آنان را تکذیب نمود، و یا از فرمانبرداری پروردگار جهانیان امتناع ورزید و یا از جمله کسانی گردید که از آئین اسلام و هدایاتش روگردان شده و اعراض نموده است، پس نصیب و جایگاه چنین اشخاص در روز قیامت جز آتش چیز دیگری نخواهد بود و به سرانجام بدی دچار خواهند شد.
خداوند متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بَِٔايَٰتِنَا وَٱسۡتَكۡبَرُواْ عَنۡهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمۡ أَبۡوَٰبُ ٱلسَّمَآءِ وَلَا يَدۡخُلُونَ ٱلۡجَنَّةَ حَتَّىٰ يَلِجَ ٱلۡجَمَلُ فِي سَمِّ ٱلۡخِيَاطِۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلۡمُجۡرِمِينَ٤٠ لَهُم مِّن جَهَنَّمَ مِهَادٞ وَمِن فَوۡقِهِمۡ غَوَاشٖۚ وَكَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ٤١ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَا نُكَلِّفُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَآ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ٤٢ وَنَزَعۡنَا مَا فِي صُدُورِهِم مِّنۡ غِلّٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهِمُ ٱلۡأَنۡهَٰرُۖ وَقَالُواْ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي هَدَىٰنَا لِهَٰذَا وَمَا كُنَّا لِنَهۡتَدِيَ لَوۡلَآ أَنۡ هَدَىٰنَا ٱللَّهُۖ لَقَدۡ جَآءَتۡ رُسُلُ رَبِّنَا بِٱلۡحَقِّۖ وَنُودُوٓاْ أَن تِلۡكُمُ ٱلۡجَنَّةُ أُورِثۡتُمُوهَا بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ٤٣﴾[الأعراف: ۴۰-۴۳]. «یقینا کسانیکه آیات ما را تکذیب کردند و از پذیرش آن تکبر ورزیدند هرگز برای آنان دروازه‌های آسمان کشوده نمی‌شود و به بهشت درنمی‌آیند تا وقتیکه شتر در سوراخ سوزن درآید - و این کار محال است - و بدین سان مجرمان را کیفر می‌دهیم آنان را از دوزخ فرش‌هاست و از بالایشان پوشش‌هاست و اینگونه بیداد گران را سزا می‌دهیم، و کسانیکه ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند، هیچ‌کس را جز به قدر توانش مکلف نمی‌کنیم آن گروه همدم بهشتند، ایشان در آنجا جاودان می‌باشند، و هرگونه کینه را از سینه‌های‌شان می‌زداییم، از زیر قصرهای‌شان نهرها جاریست و می‌گویند: ستایش خدایی راست که ما را به این هدایت نمود و ما هرگز راه یابنده نبودیم اگر الله مارا هدایت نمی‌کرد، بی‌شک فرستادگان پروردگار ما به راستی و درستی آمدند، و ندا کرده شوند اینکه این بهشتی است که آنرا به پاداش آنچه انجام دادید، میراث یافته‌اید».
پس بهشت سرای اهل ایمان و فرمانبرداران رحمن است اما غیر آنان مانند ملحدینی که به خداوند أایمان ندارند، و یا کافرانیکه خداوند متعال و رسولش را تکذیب می‌کنند، و یا مشرکینی که با خداوند همتائی گرفته آن را با خداوند أیکجا می‌پرستند، و یا منافقانی که در ظاهر خود را مؤمن جلوه می‌دهند و در باطن کافر‌اند، اینها همه از خس و خاشاک و آتش افروز جهنم بوده و خداوند آنان را بطور دائم و جاودان و ابد الابد در آنجا مانده و نجات دهنده ندارند، زندگی آنان بی‌پایان بوده، مرگی هم نیست تا همچو وضع‌شان خاتمه یابد. عذاب و شکنجه آنان تخفیف ناپذیر بوده بلکه اضافه می‌شود، خداوند أمی‌فرماید: ﴿فَذُوقُواْ فَلَن نَّزِيدَكُمۡ إِلَّا عَذَابًا٣٠﴾[النبأ: ۳۰]. «پس بچشید که جز عذاب هرگز برشما نمی‌افزایم».
اما اهل ایمان دربهشت جاودان خوش و مسرور بوده به ناز و نعمت‌های آن عیش و عشرت می‌کنند، بر ایشان آنچه دل‌های‌شان بخواهد و دیدگان‌شان از دیدن آن لذت برد آماده شده است و برای همیشه و ابد الابد در آنجا می‌مانند.
به این ترتیب مقام و الای ایمان و منزلت عالی آن ثابت و واضح و روشن می‌شود، زیرا ایمان از بزرگ‌ترین مطالب و از عالی‌ترین مقاصد و از شریفترین اهدافی است که بنده بوسیله آن خوشبختی دنیا و آخرت را کسب نموده و به هدف و غایت بزرگی که انتظار داشت می‌رسد، بوسیله ایمان به نعمت‌های بی‌پایان بهشت نایل آمده از غضب خداوند جبار و عذاب دردناک دوزخ در امان می‌ماند، بنده مؤمن بوسیله ایمانش خوشنودی پروردگارش را بدست آورده که هرگز بروی خشم نمی‌گیرد و در بهشت برینش از دیدن بر روی حضرت او تعالی بدون زیان و آسیبی لذت می‌برند، ثمره و آثار پرفیض ایمان که در بهشت به اهل ایمان مهیا شده و به آن نایل آمده‌اند بالاتر از شمردن و حساب است، روی هم رفته همه نیکوئی‌ها و نعمت‌ها از ایمان سرچشمه گرفته و بر آن مرتب است چنانکه همه خرابی‌ها و بدی‌ها و هلاکت نتیجۀ کمی یا زیان ایمان بنده می‌باشد، هرگاه ایمان شخص کامل باشد وی را به انجام واجبات و ترک هر آنچه حرام است کشانیده و از داخل شدن آتش مانع گردیده بدون حساب و عذاب داخل بهشت می‌سازد، و اگر ایمانش ناقص باشد و واجبات را انجام ندهد و مرتکب اعمال نامشروع و حرام گردد، اینگونه ایمان صاحب خود را از همیشه و دائمی ماندن در آتش نجات می‌دهد، چنانکه از پیامبر خداصاحادیث بطور متواتر ثابت است کسیکه در قلبش چیزی از ایمان - هرچند اندک هم باشد - در آتش بطور همیشه نمی‌ماند [۶٩]، و بعد از اینکه پلیدی‌های گناهان و کثافات معصیت‌های وی با آتش پاک گردید، سر نوشتش بسوی بهشت تعین می‌گردد. پس منزلت و مرتبه مردم در آخرت نظر به زیادت و کمی ایمان یا وجود و عدم ایمان‌شان می‌باشد، و موفقیت انجام تنها بدست خداوند أبوده همه منت از آنِ او تبارک و تعالی است، چنانکه می‌فرماید: ﴿بَلِ ٱللَّهُ يَمُنُّ عَلَيۡكُمۡ أَنۡ هَدَىٰكُمۡ لِلۡإِيمَٰنِ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ﴾[الحجرات: ۱٧]. «بلکه خداوند است که با هدایت کردن شمابه ایمان بر شما منت می‌گذارد اگر راستگو باشید». لذا هنگامیکه اهل ایمان وارد بهشت شده مقام و مرتبۀ خود را گرفت به فضل و منت بزرگ خداوند أکه برای‌شان ارزانی نموده است اعتراف می‌نمایند، قسمیکه خداوند أاز زبان آنها حکایت می‌کند: ﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ ٱلَّذِي هَدَىٰنَا لِهَٰذَا وَمَا كُنَّا لِنَهۡتَدِيَ لَوۡلَآ أَنۡ هَدَىٰنَا ٱللَّهُۖ لَقَدۡ جَآءَتۡ رُسُلُ رَبِّنَا بِٱلۡحَقِّۖ وَنُودُوٓاْ أَن تِلۡكُمُ ٱلۡجَنَّةُ أُورِثۡتُمُوهَا بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ﴾[الأعراف: ۴۳]. «ستایش خدایی راست که ما را به این هدایت نمود و ما هرگز راه یابنده نبودیم اگر الله ما را هدایت نمی‌نمود، بی‌شک فرستادگان پروردگار ما به راستی و درستی آمدند، و ندا کرده شوند اینکه این بهشتی است که آن را به پاداش آنچه انجام دادید میراث یافته‌اید».
در این آیه مبارکه خداوند أدو مطلب را بیان نموده است: یکی ثنا و سپاس و اعتراف بهشتیان بر اینکه خداوند أاین نعمت و منزلت بزرگ را نصیب‌شان گردانیده است، و دوم سببی که بوسیله آن به این منت بزرگ خداوندی نایل آمدند که عبارت از ایمان و اعمال ناشی از آن می‌باشد.
از خداوند أمی‌خواهیم تا با دادن ایمان صادق و واقعی برما منت بگذارد و ما را با زیور و پیرایه ایمان آراسته گرداند و از مردمان راه‌یاب و هدایت شده بگرداند.
[۶۲] مسند احمد (۳/۴۱۵) و علامه البانی آن را در ارواء الغلیل صحیح گفته است (۴/ ۱۲٩). [۶۳] مسند احمد (۳/۴۱۵) وعلامه البانی آنرا در ارواء الغلیل صحیح گفته است (۴/ ۱۲٩). [۶۴] مسند احمد (۳/۴۱۵) و (۴/۳۵۵) وعلامه البانی آنرا در ارواء الغلیل صحیح گفته است (۴/۱۲٩). [۶۵] صحیح مسلم شماره (۱۱۴۲). [۶۶] مسند احمد (۲/۲٩٩) وسنن النسائی شماره (۲٩۵۸) و علامه البانی آنرا در صحیح سنن النسائی صحیح گفته ۲/۳۲٩. [۶٧] صحیح مسلم شماره (۱۱۴) به روایت عمر بن الخطاب س. [۶۸] صحیح بخاری شماره (۶۶۰۶) این لفظ در بخاری است، وصحیح مسلم شماره (۱۱۱) از ابی هریره س. [۶٩] از انس ساز پیامبر خداص روایت است که فرمودند : (کسیکه لاإله إلا الله گفته باشد و در قلبش به اندازه دانه جو خیر باشد از دوزخ بیرون می‌شود ، و کسیکه لاإله إلا الله گفته باشد ودر قلبش به اندازه دانه گندم خیر باشد از دوزخ بیرون می‌شود و کسیکه لاإله إلا الله گفته باشد و در قلبش به اندازه ذره خیر باشد از دوزخ بیرون می‌شود) صحیح بخاری شماره (۴۴) و صحیح مسلم شماره (۳۲۵) و (۱٩۳).