عقیده امام ابوحنیفه رحمه الله

اسباب و وسائلی که منجر به شرک می‌شود

امام ابوحنیفه و پیروانش از اسبابی که منجر به شرک می‌شود نهی کرده‌اند و برخی از اسبابی که منجر به شرک می‌شود عبارتند از:

گچ کاری[۵۵] و ساختن بنا (گنبد، ضریح و ساختمانهایی که روی قبرها می‌سازند) و بلند کردن قبر از زمین[۵۶] و نوشتن بر آن[۵۷] و مسجدنمودن قبور،[۵۸] و چراغ و... بر قبرها روشن نمودن[۵۹] و آن را محل اجتماع قرار دادن[۶۰] و بقصد زیارت آن اسباب سفر بستن[۶۱] و بصورت خاص و به نیت کسب ثواب به زیارت قبور رفتن و... نهی کرده است.

[۵۵] مسلم و دیگر محدثین از جابر روایت کرده‌اند که: «پیامبر از گچ کاری(به کار بردن گچ)قبور و نشتن وساختن بنا و ساختمان بر آنها نهی کرده است». برای آشنایی با مواضع امام ابوحنیفه و بسیاری از پیروان ایشان در این باره به کتابهای زیر مراجعه شود:۱-البدائع الصنائع۱/۳۲۰، تحفة الفقهاء۲/۲۵۶، المتانه/۲۰۱، فتح الملهم۲/۱۲۱-۱۲۲، معارف السنن۳/۳۰۵-۳۰۷، حاشیة الطحطاویه بر مراقی الفلاح/۳۳۵، حاشیه رد المحتار ابن عابدین۲/۲۳۷، الفتاوی الهندیه۱/۱۹۴، البحرائق۲/۱۹۴، المبسوط۲/۶۲، حاشیه المراقی الفلاح/۴۰۵، والابداع/۱۹۷ و زیارة القبور/۲۹. [۵۶] ساختن بناء روی قبرها بدلیل حدیثی که مسلم و دیگر محدثین از علی روایت است که پیامبر او را فرستاد که هیچ قبر ساخته شده‌ای را نگذارد مگر این که با زمین یکسان کند. برای آگاهی بیشتراز موضع گیری پیشوایان حنفی در این باره به کتابهای زیر رجوع شود: تبیین الحقائق زیلعی ۱/۲۶۴، فتح الملهم۲/۵۰۶، روح المعانی۱۵/۲۳۷ و فتح القدیر ۲/۱۴۱. [۵۷] ابوداود، ترمذی و... از جابر روایت کرده‌اند که پیامبر‌ از بکار بردن گچ در قبرها و نوشتن بر آن نهی کرده است. برای آگاهی بیشتر از عقیدۀ امام و پیروانش در این باره به البدئع الصنائع۱/۳۲۰، تحفة الفقهاء۲/۲۵۶، تبین الحقائق۱/۲۶۴، حاشیة مراقی الفلاح و مراقی الفلاح/۴۰۵ و الابداع/۱۶۷ رجوع شود. [۵۸] دلیل عدم جواز این مسئله این است که پیامبر می‌فرماید: «خداوند یهود و نصارا را لعنت کند که قبور پیامبرانشان را مسجد(سجدگاه و محل نماز خواندن) قرار دادند» (متفق علیه) و می‌فرماید: «آگاه باشید، آنانی که پیش از شما بودند، قبرهای پیامبرانشان را مسجد قرار می‌دادند، لذا شما را از این کار نهی می‌کنم». این حدیث را مسلم و دیگر محدثین روایت کرده‌اند. برای آگاهی از موضع‌گیری احناف می‌توان به تبیین الحقائق۱/۲۶۴، روح المعانی۱۵/۲۳۷، المرقاة شرح المشکاة ۲/۲۲، الکواکب الدراری۱/۳۱۶-۳۱۷، زیارة القبور تالیف برعوی/۲۹ و المجالس الاربعه/۱۳. [۵۹] رسول اللهجمی‌فرماید:لعن الله زوارات القبور و المتخذین علیها المساجد و السرج»: (خداوند زنانی را که به زیارت قبرها می‌روند و کسانی را که قبرها را مسجد قرار می‌دهند و بر آنها چراغ روشن می‌کنند؛ لعنت کند). این حدیث را احمد، ترمذی و دیگر محدثین روایت کرده‌اند. برای آشنایی بیشتر از موضع‌گیری احناف به کتابهای زیر رجوع کنید: الکوکب الدراری۱/۳۱۷، والإبداع/۱۸۹، زیارة القبور/۲۹ و المجالس الاربعة/۱۳. [۶۰] ابوداود بصورت مرفوع از پیامبر روایت می‌کند که فرمود: «خانه‌هایتان را با نخواندن نماز و قرآن به قبرستان تبدیل نکنید و قبر مرا محل اجتماع و عبادت قرار ندهید و به من درود بفرستید که هر جا باشید درود شما به من می‌رسد». برای آگاهی از موضع احناف به الإبداع/۱۸۵ رجوع شود [۶۱] امام احمد از ابوسعید روایت می‌کند که پیامر فرمود:«برای کسی شایسته نیست که به قصد رفتن به مسجدی و خواندن نماز در آن، بار سفر ببندد، به استثنای مسجد الحرام، مسجد من(مسجد النبی در مدینه) و مسجد الاقصی». برای آگاهی از موضع احناف در مورد نهی از سفر کردن بقصد ثواب بجز از سه مورد مذکور به حجة الله البالغه۱/۱۹۲-۱۹۳.