هر گاه یک مسلمان روشنفکر و اهل مطالعه متوجه شد مذهبش بر خلاف قرآن و حدیث است چه باید بکند؟
فرض می‌کنیم یک مسلمان در حدود بیست سال تمام عمر خود را در مطالعۀ کتاب‌های اسلامی گذرانده و به مذهب حنفی عمل نموده قرآن را خوانده و نظرش بر این آیه افتاده که: ¬﴿أَمۡ نَجۡعَلُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ كَٱلۡمُفۡسِدِينَ فِي ٱلۡأَرۡضِ أَمۡ نَجۡعَلُ ٱلۡمُتَّقِينَ كَٱلۡفُجَّارِ ٢٨﴾[ص: ۲۸]. «آیا کسانی را که ایمان می‌آورند و کارهای شایسته انجام می‌دهند، همچون تباهکاران بشمار آوریم؟ و یا اینکه پرهیزکاران با بزهکاران را برابر داریم».
و این حدیث صحیح را هم خوانده که: «لَا يُقْتَل مُسْلِم بِكَافِرٍ» [۵۶]. «مسلمان در مقابل کافر کشته نمی‌شود».
و در مذهب حنفی این بحث را نیز خوانده که مسلمان در مقابل کافر کشته می‌شود.
به نظر شما این فرد باید چکار کند؟
آیا از قرآن و حدیث اعراض نماید، همان دو چیزی که اگر کسی آن‌ها را رد کرد کافر می‌شود؟ و این دو اصلی که خداوند از مخالفتشان همه را بر حذر داشته و خداوند دستور داده هرگاه اختلاف کردید به این دو بر گردید و این را شرط ایمان قرار داده و فرموده: ﴿فَإِن تَنَٰزَعۡتُمۡ فِي شَيۡءٖ فَرُدُّوهُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱلرَّسُولِ إِن كُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ﴾[النساء: ۵٩].
«و اگر در چیزی اختلاف داشتید آن را به خدا (با عرضۀ قرآن) و پیغمبر او (با رجوع به سنت نبوی) بر گردانید اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید».
فرض می‌کنیم یک نفر شافعی مذهب، صحیح مسلم جلد ۴ صفحۀ ۴۸ با شرح امام نووی را باز می‌کند و در آن می‌خواند: «عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ س أَنَّ رَجُلاً سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِص أَأَتَوَضَّأُ مِنْ لُحُومِ الْغَنَمِ قَالَ: إِنْ شِئْتَ فَتَوَضَّأْ وَإِنْ شِئْتَ فَلاَ تَوَضَّأْ. قَالَ أَتَوَضَّأُ مِنْ لُحُومِ الإِبِلِ قَالَ: نَعَمْ فَتَوَضَّأْ مِنْ لُحُومِ الإِبِلِ...». «جابر بن سمره روایت می‌کند: مردی از رسول اللهصپرسید: آیا از (خوردن) گوشت گوسفند وضو بگیرم؟ پیامبرصفرمود: مختار هستی که وضو بگیری یا نگیری، مرد سائل پرسید: آیا از (خوردن) گوشت شتر وضو بگیرم؟ پیامبرصفرمود: بله از گوشت شتر وضو بگیر...».
اکنون که مذهب تو شافعی است و خوردن گوشت شتر در مذهب شافعی ناقض وضو نیست و این حدیث در نقض وضو با خوردن گوشت شتر صراحت دارد، حالا چکار می‌کنی؟
آیا خود را به کری و کوری می‌زنی تا حدیث را نشنوی و نبینی؟ و به همین راحتی حدیث را رد می‌کنی، در صورتی که این حدیث همان پیامبرصاست که خداوند دستور داده در صورت اختلاف فقط وی را حکم قرار دهید و مخالفت رسول را نکنید و این حدیث از نظر صحت هیچ ایرادی در آن نیست. این حدیث در صحیح مسلم آمده و از نظر دلالت و معنی خیلی واضح و روشن است و با صراحت تمام واجب بودن وضوء را از خوردن گوشت شتر ثابت می‌کند، تا جائی که امام نووی در شرح مسلم جلد ۴ صفحه ۴٩ با صراحت بیان می‌کند که این مذهب از نظر دلیل قوی‌تر است. این همان چیزی است که ما از مردم می‌خواهیم و دوست نداریم مردم را وادار به کاری کنیم که خارج از توانشان است و آنان را در مشقت و زحمت بیندازیم.
ما کاملاً مذاهب را رد نمی‌کنیم بلکه تقلید و تعصب را رد می‌کنیم و این دو همان چیزی است که ائمه اربعه و مجتهدین در گذر زمان بر (رد تقلید و تعصب) آن همصدا بوده‌اند.
[۵۶] رواه البخاری و غیره.