كتابی است در بيان روزه‌داری رمضان

كِتَابُ الصَّيَامِ

وشرائط وجوب الصّيام أربعة أشياء: الإسلام، والبلوغ، والعقل، والقدرة علی الصّوم. وفرائض الصّوم أربعة أشياء: النيّة، والإمساك عن الأكل والشّرب والجماع وتعمّد القيء.

و شرط‌های واجب شدن روزه‌داری ماه رمضان چهار چیز است: مسلمانی، بالغ بودن، خردمندی و توانائی روزه‌داری داشتن. و فرض‌های روزه چهار چیز است: قصد روزه‌داری که در روزۀ رمضان به شب قصد می‌نماید، فردا به روزۀ فرض رمضان امسالیه می‌روم لله تعالی، خودداری از خوردن و آشامیدن، نزدیکی با زن و قی بعمد.

والّذي يفطر به الصّائم عشرة أشياء: ما وصل عمداً إلی الجوف أو الرّأس، والحُقنة في أحد السّبيلين، والقيء عمداً، والوطء عمداً في الفرج، والإنزال عن مباشرة، والحيض، والنّفاس، والجنون، والرّدهّ. ويستحبّ في الصّوم ثلاثة أشياء: تعجيل الفطر، وتأخير السّحور، وترك الهَجْرِ من الكلام; ويحرم صيام خمسة أيّام: العيدان، وأيّام التّشريق الثلاثة. ويكره صوم يوم الشّك إلّا أن يوافق عادة لّه. ومن وطيء في نهار رمضان عامداً في الفرج فعليه القضاء والكفّارة، وهي عتق رقبة مؤمنة، فإن لم يجد فصيام شهرين متتابعين، فإن لمّ يستطع فإطعام ستّين مسكيناً، لكلّ مسكين مدّ. ومن مات وعليه صيام من رمضان اُطعم عنه لكلّ يومٍ مدٌّ. والشّيخ إن عجز عن الصّوم يفطر ويطعم عن كلّ يوم مدّاً.

والحامل والمرضع إن خافتا علی أنفسهما أفطرتا وعليهما القضاء، فإن خافتا علی أولادهما أفطرتا وعليهما القضاء والكفّارة عن كلّ يوم مدّ وهو رطل وثلث بالعراقي. والمريض والمسافر سفرا طويلا يفطران ويقضيان.

و آنچه به آن باطل می‌شود روزۀ روزه‌دار ده چیز است: آنچه به عمد رسد به شکم یا سر، اماله در یکی از دو راه، استفراغ بعمد، نزدیکی به عمد در شرمگاه، نازل ساختن منی به بازی و بوسه، آمدن خون حیض، آمدن خون نفاس، دیوانگی، و کلمۀ کفر گفتن; از دین برگشتن.

سنّت است در روزه‌داری سه چیز: شتاب افطار نمودن که تا آفتاب غروب کرد افطار نماید، بدنبال انداختن سحری که از فراغت از سحری خوردن تا اذان صبح، بیش از ده دقیقه نباشد، و سخن بیهوده نگفتن بلکه زبان را در روزه به قرآن و یاد خدا و درود پیغمبر جمشغول ساختن.

حرام است روزه‌داری پنج روز: روز دو عید، فطر و قربان، و روزۀ سه روز بعد از عید قربان. و مکروه است روزۀ روز شک (و در قول معتمد روزۀ روز شک حرام است) روز سی‌ام شعبان است. هر گاه گفتگوی دیدن ماه بود و ثابت نشد، مگر اینکه روزۀ روز شک برای کسی که موافق عادتش باشد که در این صورت روا است. مثل آنکه همیشه دوشنبه روزه می‌گرفته است و روز شک دوشنبه باشد. و کسی که نزدیکی نمود در روز رمضان بعمد در شرمگاه پس قضاء آن روز فاسد شده و کفّارۀ آن لازم است. کفّاره: آزاد کردن بردۀ مسلمانی است، اگر نیابد پس روزه‌داری دو ماه پی در پی، اگر نتواند خوراک دادن به شصت فقیر، برای هر فقیر یک مدّ که چهار قیاس و نیم باشد. و کسی که مرد و در گردن او روزۀ رمضان است بجای هر یک روز از ترکه او یک مد گندم داده می‌شود، (و یا از خویشاوندان او کسی بجایش روزه می‌گیرد) و پیرمرد و یا پیرزن اگر از روزه گرفتن عاجز ماندند، افطار می‌کنند و بجای هر یک روز یک مدّ می‌دهند. و زن باردار و زن شیرده اگر از روزه‌داری بر خود ترسیدند، افطار می‌کنند، و در موقع رفع شدن خطر قضاء می‌آروند، و اگر از روزه‌داری بر فرزندشان ترسیدند، افطار می‌کنند و با قضا رفتن برای هر یک روز یک مدّ هم می‌دهند. این یک مدّ کفارّۀ افطار برای نگهداری بچّه باردار و بچۀ شیرده می‌باشد. مُدّ عبارت از یک رطل و ثلث به رطل عراقی است. و بیمار و مسافر سفر شانزده فرسخ حق افطار دارند و قضا می‌گیرند.

فصلَ: والإعتكاف سنّة مستحبّة وله شرطان: النيّة، واللّبث في المسجد. ولا يخرج من الإعتكاف المنذور إلّا لحاجة الإنسان أو عذر من حيض أو مرض لا يمكن المقام معه ويبطل بالوطء.

فصل:

و اعتکاف یعنی به مسجد نشستن برای عبادت، سنّتی است پسندیده. و آن را دو شرط است: قصد اعتکاف، و ماندن در مسجد، و بیرون رفتن از اعتکافی که نذر شده است، درست نیست، مگر برای حاجت آدمی از خوراک و آب و قضا حاجت یا بودن عذر از حیض یا بیماری که ممکن نباشد ماندن با آن بیماری در مسجد. و باطل می‌شود اعتکاف به نزدیکی با زن.