اول: نیکی کردن به همسایه
خداوند والامرتبه میفرماید:
﴿وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنٗا وَبِذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱلۡجَارِ ذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡجَارِ ٱلۡجُنُبِ وَٱلصَّاحِبِ بِٱلۡجَنۢبِ﴾[النساء: ۳۶].
«و به پدر و مادر و به خویشاوندان، یتیمان، درماندگان، بیچارگان، همسایگان خویشاوند و همسایگان بیگانه و همراهان (در سفر و حضر و همکاران) نیکی کنید».
پیامبرصمیفرماید:
«مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُ» [۳۸].
«جبرئیل همواره دربارهی همسایه به من سفارش میکرد که گمان کردم که او از همسایهی خود ارث خواهد برد».
و میفرماید: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ جَارَهُ» [۳۹].
«کسی که به الله و روز قیامت ایمان کامل دارد باید همسایهاش را احترام گذارد».
از جمله مواردی که شامل نیکی کردن به همسایه میشود این است که به وی خیر و فایده برساند، زیرا پیامبرصمیفرماید:
«يَا نِسَاءَ الْمُسْلِمَاتِ، لَا تَحْقِرَنَّ جَارَةٌ لِجَارَتِهَا، وَلَوْ فِرْسِنَ شَاةٍ» [۴۰].
«ای زنان مسلمان، هیچ همسایهای (هدیهای) که به همسایهاش میدهد ناچیز نداند، گرچه استخوان بیگوشتی باشد».
و به ابوذر میفرماید: «يَا أَبَا ذَرٍّ إِذَا طَبَخْتَ مَرَقَةً فَأَكْثِرْ مَاءَهَا وَتَعَاهَدْ جِيرَانَكَ» [۴۱].
«ای ابوذر، هرگاه آبگوشتی پختی آبش را زیاد کن و همسایههایت را در نظر داشته باش».
همسایهای که دروازهی خانهاش (به خانهات) نزدیکتر باشد، به نیکی سزاوارتر است، زیرا عائشهلاز پیامبرصپرسید: من دو همسایه دارم، به کدام یک هدیه بدهم؟ پیامبر فرمود:
«إلی أقربهما باباً» [۴۲].
«به همسایهای که درِ خانهاش نزدیکتر است».
[۳۸] متفق علیه (بخاری: ۶۰۱۴-۶۰۱۵)، (مسلم: ۲۶۲۴-۲۶۲۵) [۳۹] متفق علیه (بخاری۲۵۶۶)، (مسلم ۱۰۳۰) [۴۰] فرسن: استخوان پای بز. [۴۱] صحیح مسلم: (۴/۲۰۲۵). [۴۲] صحیح بخاری: (۶۰۲۰).