پروتستان
سر انجام در سال ۱۴۸۳ میلادی ماتین لوتر بنیان‌گذار فرقه‌ی پروستان پا به عرصه‌ی وجود نهاد و آخرین ضربه‌اش را به نظام پاپی زد. وی ابتدا بر علیه خرید و فروش مغفرت نامه‌ها قیام کرد و پس از پذیرفته شدن این اعتراضش، خواهان تقلیل قدرت پاپ شد و غیر از (غسل تعمید) و (اعشای ربانی) رسوم دیگر را خود ساخته و بی‌بنیاد خواند. همزمان باوی زونگلی (Zwingli) در سویس مشابهی کرد و پس از آن (دوجان کالوین) این حرکت را در قرن شانزدهم به ژنو رساند تا اینکه صدای بازگشت این حرکت از فرانسه ایتالیا و انگلستان شنیده شد و شاه انگلستان هنری هشتم وادوارد چهارم از این حرکت متأثر شدند و پروتستان در مقابل کاتولیک ایستاد.