کتاب الصيد والذبائح
کتاب شکار
«ومَا قُدِرَ عَلَی ذَکَاتِهِ فَذَکَاتُهُ فی حَلْقِهِ ولَبَّتِهِ ومَا لَمْ يُقْدَر عَلَی ذَکَاتِهِ فَذَکَاتُهُ عَقْرُهُ حَيْثُ قُدِرَ عَلَيهِ وکَمَالُ الذَّکَاةِ أَرْبَعَةُ أَشْيَاءَ قَطْعُ الْحُلْقُومِ والْمَرِیْءِ والْوَدَجَيْنِ والْمُجْزِیءُ مِنْهَا شَيْئَانِ قَطْعُ الْحُلْقُومِ والْمَرِیْءِ ويَجُوزُ الإصْطِيَادُ بِکُلِّ جَارِحَةٍ مُعَلَّمَةِ مِنَ السِّبَاعِ ومِنْ جَوَارِح الطَّيْرِ وشَرَائِطُ تَعْلِيمِهَا أَرْبَعَةٌ أَنْ تَکُونَ إذَا أُرْسِلَتْ اسْتَرْسَلَتْ وإذَا زُجِرَتْ اُنْزَجَرَتْ وإذَا قَتَلَتْ شَيْئاً لَمْ تَأْکُلُ مِنْهُ شَيْئاً وأَنْ يَتَکَرَّرَ ذلِكَ مِنهَا فَإنْ عُدِمَتْ إِحْدَی الشَّرَائِطِ لَمْ يَحِلَّ مَا أَخَذَتْهُ إلاَّ أَنْ يُدْرَكَ حَيّاً فَيُذَکَّی وتَجُوزُ الذَّکَاةُ بِکُلَّ مَا يَجْرَحُ إلاَّ بِالسِّنِّ والظُّفْرِ وتَحِلُّ ذَکَاةُ کُلِّ مُسْلِمٍ وکِتَابِیٍّ ولاَ تَحِلُّ ذَبِيحَةُ مَجُوسِیِّ ولاَ وَثَنِیٍّ وذَکَاةُ الْجَنِينِ بِذَکَاةِ أُمِّهِ إلاَّ أَنْ يُوجَدَ حَيّاً فَيُذَکَّی ومَقُطِعَ مِن حَیٍّ فَهُوَ مَيِّتٌ إلاَّ الشَّعْرَ».
حیوان‌های سر بریدنی و قربانی‌ها وطعام‌ها: «هرچه سربریدنش مقدور باشد باید از حلق و زیر گردن بریده شود و چیزیکه سر بریدن آن مقدور نباشد بریدن آن عبارت است: پی کردن آن هر طور که ممکن باشد.
وکمال بریدن در چهار چیز است:
۱- بریدن حلقوم،
۲- بریدن مِری «مجرای خوردن و آشامیدن»،
۳و۴- بریدن دو رگ گردن و آنچه کافی باشد برای حلقوم و مری. شکار کردن بوسیله هر درنده شکاری و آموخته شده «مانند یوزپلنگ و سگ» جائز است و همچنان رواست شکار کردن بوسیله هر پرنده شکاری. شکار بوسیله‌ی حیوان و پرنده شکاری جایز است به چهار شرط:
۱- هرگاه او را رها کنند برای دنبال کردن شکار اطاعت کند.
۲- هرگاه از دنبال کردن جلوگیری شود اطاعت کند.
۳- چیزی را که شکار می‌کند از آن نخورد.
۴- در امور بالا باید بارها آزمایش شده باشد و مخالفت را نشان نداده باشد، هرگاه یکی از امور فوق مفقود باشد آنچه را می‌گیرد خوردنش روا نیست مگر اینکه شکارچی به او برسد و هنوز زنده است او را ذبح کند. و بریدن با هر چیزی که برنده باشد جز دندان و استخوان و ناخن جائز است.
«ذبیحه هر مسلمان و اهل کتابی» رواست اما ذبیحه آتش‌پرست روا نیست، سر بریدن جنین در شکم ذبیحه با سر بریدن مادرش حاصل می‌شود مگر از شکم مادر زنده بیرون بیاید، در این صورت ذبح آن واجب است. هرچه از زنده قطع شود حکم میته دارد مگر مو «اگر از حیوان زنده مأکول قطع شود پاک است»».
فصل: «وکُلُّ حَيَوَانٍ اسْتَطَابَتْهُ الْعَرَبُ فَهُوَ حَلاَلٌ إلاَّ مَا وَرَدَ الشَّرْعُ بِتَحْرِيْمِهِ وکُلُّ حَيْوَانٍ اسْتَخْبَثَتْهُ الْعَرَبُ فَهُوَ حَرَامٌ إلاَّ مَا وَرَدَ الشَّرْعُ بِإبَاحَتِهِ ويَحْرُمُ مِنَ السِّبَاعِ مَا لَهُ نَابٌ قَوِیٌّ يَعْدُو بِه ويَحْرُمُ مِنَ الطُّيُورِ مَا لَهُ مَخْلَبٌ قَوِیٌّ يَجْرَحُ بِهِ ويَحِلُّ لِلْمُضْطَرِّ فی الْمَخْمَصَةِ أَنْ يَأْکُلَ مِنَ الْمَيتَةِ الْمُحَرَّمَةِ مَا يَسُدُّ بِهِ رَمَقَهُ وَلَنَا مَيتَتَانِ حَلاَلاَنِ السَّمَكُ والْجَرَادُ ودَمَانِ حَلاَلاَنِ الْکَبِدُ والطُّحَالُ».
«هر حیوانی که عرب آن را پاک بداند پاک است مگر حیوانی که شرع به حرمت آن تصریح نموده باشد و هر کدام را نجس بداند نجس است مگر حیوانی که شرع گوشت آن را مباح کرده باشد، از درنده‌ها هر کدام دارای ناب قوی باشد که بوسیله آن حیوان‌ها را شکار کند «مانند شیر، پلنگ، و گرگ» حرام است. و از پرنده‌ها هر کدام دارای چنگ قوی باشد و بدان شکار کند حرام است. «مانند باز و شاهین» اگر کسی گرسنه باشد و چیز حلال نداشته باشد می‌تواند از حرام سد رَمَق نماید.
دو نوع از مردارها حلال است:
۱- ماهی،
۲- ملخ.
و نیز دو نوع خون حلال است:
۱- کَبَد،
۲- طحال.
فصل: «والأُضْحِيَةُ سُنَّةٌ مُؤَکَّدَةٌ ويُجْزِئُ فِيهَا الْجَذَعُ مِنَ الضَّأْنِ والثَّنِیُّ مِنَ الْمَعْزِ والثَّنِیُّ مِنَ الإبِلِ والثَّنِیُّ مِنَ الْبَقَرِ وتُجْزِئُ الْبَدَنَةُ عَنْ سَبْعَةٍ والْبَقَرَةُ عَنْ سَبْعَةٍ والشَّاةُ عَنْ وَاحِدٍ وأَرْبَعٌ لاَتُجْزِئُ فی الضَّحَايَا الْعَوْرَاءُ البَيِّنُ عَوَرُهَا والْعَرْجَاءُ الْبَيِّنُ عَرَجُهَا والْمَرِيْضَةُ البَيِّنُ مَرَضُهَا والْعَجْفَاءُ الَّتِی ذَهَبَ مُخُّهَا مِنَ الْهُزَالِ ويُجْزِئُ الْخَصِیُّ والْمُکْسُورُ الْقَرْنِ ولاَتُجْزِئُ الْمَقْطُوعَةُ الأُذُنِ والذَّنَبِ ووَقْتُ الذَّبْحِ مِنْ وَقْتِ صَلاَةِ الْعِيْدِ إلِی غُرُوبِ الشَّمْسِ مِنْ آخِرِ أَيَّامِ التَّشْرِيقِ ويُسْتَحَبُّ عِنْدَ الذَّبْحِ خَمْسَةُ أَشْيَاءٍ التَّسْمِيةُ والصَّلاَةُ عَلَی النَّبِیِّ ج واسْتِقْبَالُ الْقِبْلَةِ والتَّکْبِيرُ والدُّعَاءُ بِالْقَبُولِ ولاَ يَأْکُلُ الْمُضَحِّی شَيْئاً مِنَ الأَضْحِيَةِ الْمَنْذُورَةِ ويَأْکُلُ مِنَ الأُضْحِيَةِ الْمَتْطوِّع بِها ولاَ يَبِيعُ مِنَ الأُضْحِيةِ ويُطْعِمُ الْفُقَرَاءَ والْمَسَاکِينَ».
در احکام اضحیه قربانی: «قربانی»: «قربانی سنت مؤکدی است. گوسفند دو ساله، بز و گاو سه ساله، و شتر شش ساله برای قربانی کافی است. یک شتر یا یک گاو برای هفت نفر کافی است و یک گوسفند برای یک نفر.
چهار نوع از حیوان قربانی آنها جائز نیست:
۱- کور،
۲- مریض،
۳- لنگ،
۴- لاغری که از لاغری مخ آن نمانده باشد «ذوب شده باشد» و مقطوع الخُصیَتین و همچنان شاخ شکسته کافی است، اما حیوان گوش بریده یا دم بریده کافی نیست، وقت سر بریدن از موقع نماز عید است تا غروب آفتاب روز آخر ایّام التّشریق.
و در موقع سر بریدن پنج چیز مستحب است:
۱- گفتن بسم الله،
۲- درود بر رسول ج
۳- روبروی قبله باشد،
۴- گفتن اللهُ اکبر،
۵- دعای قبول.
و از قربانی نذر شده خوردن و استفاده کردن جائز نیست اما از قربانی سنت می‌تواند استفاده کند و نباید چیزی از قربانی بفروشد بلکه باید آن را اطعام فقرا و بیچارگان نماید.
فصل: «والْعَقِيقَةُ مُسْتَحَبَّةٌ وهِیَ الذَّبِيحَةُ عَنِ الْمَوْلُودِ يَوْمَ سَابِعِهِ ويُذْبَحُ عَنِ الْغُلاَمِ شَاتَانِ وعَنِ الْجَارِيَةِ وعَنِ الْجَارِيَةِ شَاةٌ ويُطْعِمُ الْفُقَرَاءَ والْمَسَاکِينَ».
در احکام عقیقه: عقیقه در لغت به معنی موی سر نوازد است.
«عقیقه مستحب است و آن حیوانی است که در روز هفتم ولادت نوزاد ذبح می‌شود برای پسر دو گوسفند و برای دختر یک گوسفند، و باید از آن فقرا و مساکین را اطعام نمود».