ویژگی‌های خانه‌ی مسلمان

خانه جای سکونت و آرام و قرار گرفتن اعضای خانواده و آسایش آن‌ها است. افراد خانواده پس از خستگی تلاش و کار روزانه و همچنین فشار مشکلات زندگی به چهاردیواری منزل پناه می‌برند. بنابراین جای خود دارد که تا حد امکان خانه‌یمان را مطابق ویژگی‌های خاصی انتخاب نماییم تا به آرامش، سکون، راحتی و ثبات مورد نظرمان در آن دست یابیم.

انتخاب خانه‌ای با ویژگی‌های مخصوص توام با انواع مشکلات اجتماعی در اکثر جوامع اسلامی می‌باشد، از جمله‌ی آن موانع، مانع اقتصادی (مانند درآمد پایین خانواده) و برخی عوامل اجتماعی، روحی، سلیقه‌ای (فردی و عمومی) می‌باشند.

به همین سبب خانه‌ی فرد مسلمان بهتر است تا جایی که امکان دارد، دارای ویژگی‌های لازم باشد تا بتواند خانه‌ای و مأمنی قابل قبول و راحتبخش برای کسانی که در آن زندگی می‌نمایند باشد، البته به دور از هرنوع اسراف و زیاده روی و در حد وسع و امکان و توانایی‌ها و با رضایت به روزی و قسمت پروردگار متعال.

از جمله‌ی ویژگی‌های خانه‌ی مناسب موارد زیر می‌باشند:

محیط اجتماعی مناسب: نخستین موردی است که خانواده باید در انتخاب خانه بدان توجه نماید. محیط تاثیر مهم و نقش خطیری در چگونگی رفتار و منش اهالی آن دارد. برای همین از قدیم گفته اند: اول همسفر بعد سفر و اول همسایه سپس خانه. بنابراین نباید خانه در منطقه‌ای باشد که به داشتن مشکلات و آسیب‌های مشخصی شهرت داشته باشد، مسائلی مانند خرید و فروش مواد مخدر، وجود اماکن فساد و‌ بی‌بندوباری در آن جا و .... تا فرزندانش تحت تاثیر این موارد قرار نگیرند.

گفته می‌شود: قیمت یک خانه بواسطه‌ی برگزیده و پاک بودن همسایگان گران‌تر می‌شود. تعریف می‌کنند مردی در همسایگی امام ابوحنیفه سکونت داشت و قصد داشت خانه‌اش را بفروشد. شخصی نزد وی آمده و گفت: خانه‌ات را به قیمتی و همسایگی ابوحنیفه را به قیمتی دیگر از تو خریداری می‌کنم.

بنابراین همسایگان مسلمان حق و حقوق هم را رعایت می‌نمایند و چیزی را که برای خود دوست دارند برای دیگران نیز دوست می‌دارند، باعث آزار و اذیت بقیه نشده و زباله‌ی خویش را مقابل خانه‌ی دیگری نمی‌گذارند، و با صدای بلند سخن نگفته و کاری نمی‌کنند که به احساسات بقیه لطمه وارد سازند، از مسائل کوچک درگذشته و از عیب‌های هم چشم پوشی می‌نمایند، تا در راستای اسلام و ایمان خویش عمل نموده باشند.

افراد خانه‌ی مسلمان نیز می‌کوشند تا همسایگانشان را مراعات نموده و حقوقشان را محفوظ دارد، از حال و وضع و نیاز همدیگر باخبر شده و یکدیگر را یاری و مساعدت نموده و همدیگر را راهنمایی کرده و آبروی هم را حفظ نمایند. تمام این وظایف به سبب عظمت حق همسایه بر همسایه است. رسول اللهجمی‌فرماید: «مَا زَالَ جِبْرِيل يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْت أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُ». یعنی: «همیشه جبرئیل÷مرا در مورد همسایه توصیه می‌نمود، تا اینکه گمان کردم شاید همسایه از همسایه میراث ببرد». [متفق علیه]

خانواده‌ی مسلمان کاملاً به حقوق همسایگانش پایبند می‌باشد، همانطور که پیامبر خداجبیان فرموده‌اند: «أتدرون ما حق الجار إن اسْتَعان بك أعنتَه وإن استقرضك أقرضته وإذا افتقر عُدْت عليه وإن مرض عُدته وإن مات اتبعت جنازته وإن أصابه خير هنأته وإن أصابته مصيبة عزيته ولا تستطيل عليه بالبناء فتحجب عنه الريح إلا بإذنه وإذا اشتريت فاكهة فأهد له فإن لم تفعل فأدخلها سِرًّا ولا يخرج بها ولدك ليغيظ بها ولده ولا تؤذه بقُتَار قدرك إلا أن تغرف له منها أتدرون ما حق الجار على الجار والذى نفسى بيده لا يبلغ حق الجار إلا من رحمه الله». یعنی: «می‌دانید حق همسایه چیست؟ هرگاه از تو کمک طلبید، یاریش رسانی. اگر قرض خواست به او قرض بدهی. چون تهیدست گردد او را کمک نمایی. هرگاه بیمار شود به عیادتش بروی. اگر سود و خوشی یابد تبریکش گویی. چون مصیبتی بیند، تسلیتش گویی. چون بمیرد، در تشییع جنازه‌اش شرکت کنی. خانه‌ات را مشرف بر خانه‌ی او نسازی که باد بر او نوزد، مگر با اجازه‌ی وی. او را با بوی غذایت نیازاری مگر آنکه سهمی به او هم برسانی. اگر میوه خریدی به او نیز هدیه نما و اگر چنین نکردی، مخفیانه آن را به منزل ببر و فرزندت با آن بیرون نرود تا فرزند او را غصه دار نکند و با بوی غذایت آزرده‌اش نکنی مگر آنکه برای او نیز ظرفی را آن ببری. سپس فرمود: هیچ می‌دانید حق همسایه چیست؟ سوگند به آنکه جانم به دست اوست! کسی حق همسایه را به جا نمی‌آورد مگر آنکه خداوند بر وی رحم کند». [البزار]

محله: از جمله مهم‌ترین مواردی که باعث می‌شود خانه‌ی مورد نظر نمونه باشد: واقع بودن آن در محله پسندیده است، می‌توان موردهای زیر را بیان نمود:

وجود خدمات و نیازمندی‌های زندگی (درحد امکان) مانند: وجود برق رسانی، مرکز بهداشتی، آب پاکیزه و بهداشتی، و البته بهتر است که نزدیک مدرسه‌ی بچه‌ها و بازار و دیگر خدمات باشد، در این حالت زندگی آسان‌تر شده و تلاش و زحمت کم تری برای این مسائل صرف می‌گردد. حتی المقدور بهتر است که خانه در منطقه‌ای آرام و دور از خیابان‌های اصلی و میادین عمومی باشد، با تحقق این موارد اهالی خانه از آرامش و آسایش بیشتری بهره خواهند برد.

جنبه‌ی بهداشتی خانه: درصورت وجود نور کافی و هوای پاکیزه در محله‌ای که خانه در ان قرار دارد و دوری آن از باتلاق و مرداب‌ها و زباله دانی‌ها، این مهم نیز به دست می‌آید. برخی شرایط خاص را نیز بعضی اوقات باید هنگام انتخاب خانه‌ی مناسب درنظر گرفت، چنانچه در خانواده شخصی دارای بیماری قلبی یا فلج اطفال باشد باید خانه‌ی مورد نظر در طبقه‌ی همکف باشد، مخصوصاً اگر آپارتمان فاقد آسانسور نیز باشد، همچنین بهتر است منزل مورد نظر در محدوده‌ی کاخانه‌های صنعتی و دود و غبار آن‌ها نباشد.

مساحت: هرچقدر هم که مساحت خانه کم باشد فرد می‌تواند از این محدوده به بهترین وجه برای مهیا نمودن آسایش و راحتی اعضای خانواده‌اش بهره بگیرد. کما آنکه در یک خانه با فضای زیاد ولی نظم اندک راحتی و آرامش دست نیافتنی بوده و درعوض در خانه‌ای با مساحت اندک و سازماندهی خوب و استفاده‌ی بهینه از اتاق‌ها و فضای خانه، راحتی آن به مراتب بیشتر خواهد بود. تردیدی نیست که همه در آرزوی زندگی در خانه‌ای جادار و مرفه می‌باشد، مسکن وسیع و جادار می‌تواند به شادکامی خانواده و راحتی روحی آن‌ها و سلامتی اعضایش کمک کند. پیامبر خداجدر دعاهایش چنین می‌فرمود: «اللهم وسِّع لي في دارى». یعنی: «پروردگارا! خانه‌ام را وسعت ببخش». [أحمد]

وسعت و فراخی مکان این اجازه را به ما می‌دهد تا نظم و سازماندهی بیشتری داشته و همواره بتوان چیدمان لوازم منزل را به شکل بهتری انجام داد. مثلاً می‌توان وسایل یک اتاق را جابه جا نمود یا با اتاق‌های دیگر تغییر ایجاد کرد. تغییر و تجدید چیدمان وسایل طبیعتاً احساس تازگی بیشتری به افراد داده و ما را از یکنواختی و کسالت باری دکور منزل که هر ازگاهی به سراغ انسان می‌آید، رها می‌سازد.

در ضمن جادار بودن منزل (در صورت امکان) توان اختصاص دادن اتاق مجزایی برای پذیرایی و اقامت مهمان را به می‌دهدو در فراهم نمودن آسایش و راحتی بیشتر برای آنان و پذیرایی بهتر و شایسته‌تر از ایشان و همچنین آسایش خانواده‌ی صاحبخانه و در مضیقه قرارنگرفتن آنان موثر خواهد بود، همچنین بچه‌ها می‌توانند اتاق جداگانه داشته و راحتی و آسایش بیشتری داشته باشند و در اتاق خودشان بازی کرده و به مطالعه بپردازند.

خانه‌ی دارای فضای وسیع‌تر این امکان را می‌دهد که بتوان باغچه‌ای نیز کنار خانه‌مان داشته باشیم تا بچه‌ها بتوانند در آن بازی نموده و خوش بگذرانند و فرصت و مجالی هم برای کشت و زراعت و مرتب نگاه داشتن آن داشته باشند. همچنین واقع بودن منزل در خیابانی عریض و پاک امکان بهره‌مند شدن از تهویه و نور بهتر را به اهالی منزل داده و فاصله‌ی میان خانه‌های مجاور به اندازه‌ای خواهد بود که بر داخل منزل مشرف باشند و در آن راحتی بیشتری احساس می‌شود.

گاهی شرایط ایجاب نمی‌کند که فرد خانه‌ای بزرگ و جادار داشته باشد ولی این مسأله دلیل نمی‌شود که خانه‌اش زیبا و راحت نداشته باشد، چرا که نظم و ترتیب درست و مناسب به فرد در کم رنگ نمودن محدودیت فضای خانه کمک می‌کند. چه بسیار خانه‌هایی که وسیع و جادار هستند ولی آشفته و نامنظم هستند و تنگ و ناراحت کننده به نظرمی رسند.

شیوه‌هایی برای برطرف نمودن احساس تنگی جا و فضای خانه و حس فراخی آن به ما کمک می‌کند:

- بلند بودن دیوارهای خانه.

- رنگکاری سقف با رنگ‌های روشن، در صورت پایین بودن سقف، و رنگ کاری دیوارها نیز با رنگ‌های روشن.

- تزیین دیوارها با اشکال طبیعی دریا و درختان، و استفاده از آینه در برخی راهروها و فضاهای دیگر برای دادن احساس وسعت به آنجا.

- استفاده از کاغذ دیواری با خطوط افقی در صورتیکه اتاق تنگ باشد و با خطوط عمودی در شرایطی که سقف آن کوتاه باشد.

- کاستن تعداد موانع ثابتی همچون دیوارها و جایگزین نمودن آن‌ها با دیوارهای متحرک، پرده‌ها، دیوارهای چوبی و ... که قابل جابجایی بوده و مثلاً می‌توان از تعداد زیادی مهمان در منزل پذیرایی نمود.

- استفاده از وسایل چندکاره در منزل.

- استفاده از لوازم در حد و اندازه‌های مناسب فضای منزل و شلوغ نکردن منزل با وسایل و لوازم متعدد در فضای تنگ آن.

تهویه: تهویه‌ی مناسب منزل از جمله موراد حائز اهمیتی است که باعث سالم ماندن محیط منزل می‌شود. تهویه‌ی مناسب را با کارگذاشتن تعداد لازم پنجره و روزنه‌های ورود هوا و تجدید آن در طول روز متحقق ساخت. این عمل در زدودن آلاینده‌هایی مانند میکروب‌ها، حشرات و بوهای نامطبوع کمک بسیار می‌کند.

بنابراین باید در اوقات مناسب روزنه و یا پنجره‌ها را باز گذارد. اما چنانچه خانه در منطقه‌ای صنعتی واقع شده باشد برای جلوگیری از ورود گاز و آلاینده‌های مضری، که سلامتی فرد را به خطر می‌اندازد، بهتر است از باز نمودن پنجره‌ها صرف نظر نمود.

آشپزخانه بیشتر از هرجای منزل نیاز به تهویه‌ی مداوم دارد. وجود اجاق و لوازم حرارتی که بخار، چربی و بوی غذا را در منزل می‌پراکند و دیوارها و بوی منزل را می‌آلاید. با بهره‌گیری از وسایل تهویه‌ی مطبوع (هود و ...) می‌توان از این مشکل جلوگیری نمود. همچنین در مورد تهویه‌ی فضای حمام نیز دقت نمود تا از بوی نامطبوع و آلودگی آن جلوگیری کرد.

آفتاب‌گیر بودن منزل: سخن حکیمانه‌ای بیان می‌کند: خانه‌ای که در آن آفتاب وارد می‌شود، پزشک بدان وارد نگردد. برای آنکه پرتوهای نور خورشید باعث میکروب زدایی و پاکیزه شدن محیط می‌گردد و در زمستان گرمای لازم را به خانه می‌رساند. بنابراین باید اوقاتی که نور خورشید به داخل خانه می‌تابد را در نظر داشت تا بتوان از آن به خوبی بهره گرفت. چنانچه محیط بیابانی و گرم باشد بهتر است از تابش مداوم پرتو خورشید به داخل جلوگیری شود، بویژه اگر تابش خورشید به شکل عمودی باشد، باید مراقب بود که دمای خانه زیاد بالا نرود. اما در حالتی که خانه‌ی مذکور در منطقه‌ای ساحلی و سردسیر قرار داشته باشد بهتر است تا حد ممکن تابش خورشید به داخل فضای خانه مدت بیشتری ادامه داشته باشد تا بتوان گرمای مناسبی را از آن دریافت کرده و از برودت هوای داخل کاست.

ترجمه: مسعود

مصدر: سایت نوار اسلام

IslamTape.Com