خانه‌ی ما منظم است
خانه‌ی یک مسلمان باید همواره منظم باشد و نشانه‌ی پاکیزگی، زیبایی و سادگی در آن دیده شود. خانواده‌ی مسلمان بخشی از وقت و انرژی خود را صرف سامان دهی خانه و اتاق‌های خویش می‌نمایند.
بطوریکه فضا و موقعیت هرکدام از اتاق‌ها با کاربرد و استفاده‌ی آن متناسب باشد. همچنین خانواده‌ی مسلمان باید به سامان دهی همه‌ی اتاق‌ها و نظم و ترتیب موجود در آنها، با چیدن مناسب اسباب و اثاثیه‌ی هر اتاق، توجه نماید تا بتواند به نتیجه و منظور مطلوب آن مکان دست یافته و آسودگی و زیبایی آن برای کسی که آن را می‌بیند معلوم باشد...
هر کدام از اتاق‌های خانه به تناسب کارکردی که دارد شأن و اهمیت خاص خود را دارد. هر کدام از اشیاء خانه باید مکان مشخص خود را داشته باشد تا هنگام نیاز بتوان آن را پیدا نماید. بهتر است اشیاء مشابه را کنار هم و در یک‌جا گرد آورد، مثلاً سوزن‌های خیاطی و نخ و غرغره‌ها در یک مکان نگاه داشته شوند، وسایل بهداشتی در یک جا و .... نظم و ترتیب حاصل از این حسن سلیقه‌ی فرد باعث بازیافتن وقت و زمان از دست رفته‌ای خواهد شد که صرف جستجو و پیدا کردن اشیاء در موقع نیاز می‌شود.
اتاق خواب: خواب یکی از نیازهای طبیعی و ضروری انسان است و اتاق خواب مکانی است که به دنبال کسب آرامش و راحتی به آن پناه می‌برد. بنابراین اصولاً باید جای دنج و آرامی را در منزل برای آن در نظر گرفت که از خیابان اصلی دور بوده و دارای فضای مناسبی برای چیدن درست و منظم اسباب و لوازم باشد و بتوان هر از چند گاهی تغییری را در دکوراسیون لوازم و چیدمان آنها داد.
بهتر است که اندازه و نوع اسباب و وسایل اتاق خواب متناسب با فضای آن بوده و با کارکرد اتاق همخوانی داشته باشد. بگونه‌ای که به راحتی بتوان به مرتب کردن و آراستن آن پرداخت و در آن سلیقه بکار برد، اما این موضوع در تضاد با پرهیز از افراط در خرید وسایل و اسباب گرانقیمت نمی‌باشد. بهتر است اتاق خواب با پرده‌های مناسب آراسته گردد تا هم به بازتابیدن سکون و زیبایی اتاق و هم به آرامش روحی و پوشیده نگاه داشتن آن از دید نامحرم کمک کند.
تهویه مناسب برای اتاق خواب نیز از ضروریات آن می‌باشد. تهویه‌ی مناسب به بهداشت و سلامتی خانواده کمک می‌نماید. سعی شود اتاق خواب‌ها به اندازه‌ی کافی آفتاب‌گیر باشند و فرش‌های منزل در طول روز مدتی در معرض نور آفتاب قرار گیرند. نور اتاق خواب باید ملایم باشد تا باعث آرامش و راحتی بیشتر گردد. سعی شود فرش‌های اتاق خواب متناسب با ذوق و سلیقه‌ی زوجین باشد.
اتاق بچه‌ها: بهتر است اتاق ویژه‌ای برای بچه‌ها در نظر گرفته شود. البته بستگی به امکانات و توان مالی خانواده دارد. اتاق مخصوص برای کودکان در درون آنان حس اعتماد به نفس و استقلال را پرورش می‌دهد. بهتر است اتاق آنان به اندازه‌ی و متناسب با جست و خیز و بازی کودکان بوده و نزدیک جایی که مادرش آنجا است باشد تا بتواند به آنها رسیدگی نموده و همواره زیر نظر وی باشند.
اسباب و لوازم اتاق بچه‌ها ساده و درحد نیازهای آنان بوده و اتاق را با انباشتن از اثاثیه برایشان تنگ و شلوغ نکنید و سعی کنید آنها را ثابت و محکم نمایید تا در نتیجه‌ی جنب و جوش و حرکت زیاد بچه‌ها مشکلی ایجاد ننمایند. به یاد داشته باشید که بهتر است لوازم اتاق بچه‌ها از مواد شکستنی انتخاب نشود بلکه از جنس چوب یا پلاستیک باشد. رنگ فرش و لوازم اتاق کودکان از رنگهای تند و روشنی مانند قرمز، زرد و متناسب با ذوق و روحیات کودکان باشد.
دیوارهای اتاق را نیز به رنگهای شاد مانند شیری روشن، مغزپسته‌ای یا سبز روشن درآورید و باید درنظر داشته باشید که رنگ سقف همیشه سفید انتخاب شود. رنگ بکار رفته را از موادی باشد که به سهولت قابل شستشو بوده و دوام مناسبی داشته باشد.
نور کافی برای اتاق کودکان در حفظ سلامتی و بینایی آنها اهمیت زیادی دارد. سعی کنید از لامپ‌هایی با نور سفید (و زرد باهم) مانند لامپ‌های فلورسنت استفاده نموده و چراغ خوابی را هم برای شب‌ها در نظر بگیرید برای آنکه وقتی کودک از خواب برخاست از تاریکی اتاقش نهراسد. درصورت وجود بیش از یک کودک در اتاق لوازم هرکدام درحدامکان از لحاظ شکل، اندازه، کیفیت و رنگ با هم در یک سطح باشند تا هیچ‌یک نسبت به دیگری احساس حسادت یا خودبرتربینی ننماید.
وقتی در خانواده چند دختر و پسر وجود داشته باشند، جدا ساختن مکان خواب‌های آنها شرعاًً لازم است و حتماً باید در سن ده سالگی آن را رعایت نمود و قبل از این سن هم جدا نمودن اتاق‌هایشان بهتر است. بطوریکه جایی برای پسران و بخشی برای دختران اختصاص داده شود. پیامبرجدر این باره چنین می‌فرماید: «مُرُوا أَوْلاَدَكُمْ بِالصَّلاَةِ وَهُمْ أَبْنَاءُ سَبْعِ سِنِينَ وَاضْرِبُوهُمْ عَلَيْهَا وَهُمْ أَبْنَاءُ عَشْرِ سِنِينَ وَفَرِّقُوا بَيْنَهُمْ فِى الْمَضَاجِعِ». یعنی: «اولاد خود را در هفت سالگی به نماز امر نموده و از ده سالگی به نماز امر نموده و آنها را بخاطر ترک نماز بزنید وخوابگاهشان را جدا کنید». [أبو داود]
چنانچه به دلیل محدودیت فضای منزل امکان جدا نمودن اتاق دختران و پسران نباشد، می‌توان این مشکل را با به کارگیری تخت خواب‌های دوطبقه حل نمود و دخترها در طبقه‌ی بالا جا بگیرند و یا می‌توان با پرده یا دیوار متحرک اتاقشان را ازهم مجزا ساخت.
اتاق پذیرایی از مهمان‌ها: در آن از مهمانان و کسانی که برای دید و بازدید می‌آیند استقبال و پذیرایی به عمل می‌آید، بنابراین باید نسبت به نظم و فراهم آوردن اسباب و لوازم راحتی و آراستگی آن توجه نمود و این کارها جزئی از مهمان نوازی صاحبخانه است. پیامبر خداجفرموده است: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ». یعنی: «هرکس که به خدا و روز قیامت، ایمان دارد، مهمان‌اش را گرامی بدارد». [متفق علیه] سعی شود حتی الامکان اتاق مهمانان از باقی اتاق‌های منزل جدا و مستقل بوده و دور از ورودی بقیه‌ی اتاق‌ها باشد تا کسی که به دیدن شما می‌آید با اهل خانه و نامحرمان آن مواجه نگردد.
اتاق نشیمن: مکان اصلی خانه است که افراد خانواده بیشترین وقت خود را آنجا سپری می‌کنند، بنابراین باید توجه ویژه‌ای به آن داشت و به سادگی، استواری و دوام لوازم آن و همچنین انتخاب رنگ تیره برای آن تا بر اثر استفاده‌ی مداوم و بسیار رنگ روشن آن تغییر نیابد.
اتاق یا بخش غذاخوری در منزل: بهتر است که در منزل جای خاصی را برای صرف غذا در نظر گرفت و وسایل و لوازم مورد نیاز غذاخوری در آن موجود باشد. لازم است نسبت به نظم و ترتیب و هماهنگی آن به گونه‌ای دلنشین و زیبا اهتمام داشت. اسباب و لوازم آن به صورتی سازمان دهی کرد که به آسانی بتوان در آن حرکت نمود و نزدیک آشپزخانه باشد تا غذا راحت‌تر و سریع‌تر به آنجا منتقل گردد.
آشپزخانه: بهتر است بگونه‌ای مجهز شده باشد که در هنگام کار، با فراهم بودن انواع لوازم پخت و پز و نظم و ترتیب آنها به صورتی زیبا و باسلیقه، منجر به راحتی بیشتر گردد. همچنین جایی را برای انبار مواد غذایی درنظر بگیرید.
می‌توان آشپزخانه را به دو بخش تقسیم کرد، بخش نخست: مخصوص انبار ظروف و لوازم پخت و پز. بخش دوم: برای آماده‌سازی و پختن غذا. بهتر است این بخش دارای یک کابینت یا قفسه‌ای برای گذاشتن سینی و دیگر ظروف را بر آن بگذارند. باید هرکدام از لوازم در جای مناسبی نصب شوند. مثلاً اجاق گاز نزدیک تهویه‌ی مناسب یا زیر هود (برای خروج بخار و گرمای گاز) بوده و یخچال در مکانی دور از اجاق گذاشته شود.
می‌توان از قفسه‌های چوبی بر دیوارهای آشپزخانه برای قرار دادن اشیائی که کم‌تر مورد نیاز می‌باشند استفاده نمود. همچنین می‌شود از طاقچه یا ردیف بزرگی زیر سقف به عنوان انباری بهره گرفت، بویژه در مکان‌های تنگ. البته باید نسبت به تهویه‌ی مناسب آشپزخانه، تابش نور کافی، رنگ کاری دیوارهای آن با نوعی رنگ که به سادگی قابل شستشو و پاک شدن بوده و مواد و ذرات چرب به آن نچسبند. گرچه بهتر است در صورت امکان آشپزخانه را کاشی کاری نمود تا بتوان به آسانی و با آب و مایع شستشو دیوارها را شست.
دستشویی: یکی از جاهایی است که نیازمند توجه ویژه است، تا بوی ناخوشایند آن جو خانه را متاثر ننماید. بنابراین در پاکیزه نگاه داشتن و تهویه‌ی مناسب آن کمال دقت و توجه به عمل بیاید. این کار را می‌توان با بازگذاشتن روزانه‌ی پنجره‌ها به مدت کافی یا با استفاده از دستگاه‌های تهویه‌ی برقی انجام داد. بهتر است دیوارهای حمام با کاشی و سرامیک پوشانده شود تا راحت‌تر تمییز شده و آب و رطوبت موجود آن را خراب نکند.
کاسه‌ی روشویی کمی گود باشد ولی ارتفاع آن متوسط باشد و آینه را کمی دورتر از شیرهای آب نصب کنید تا آب موجب خرابی آن نشود.
کتابخانه: شایسته است که خانواده نسبت به داشتن یک کتابخانه‌ی شامل انواع کتاب‌های اسلامی و علمی، اگرچه به اندازه‌ی کوچک، کوشا باشند تا در آن انواع کتاب‌ها، مجلات و برخی نوارهای ویدئو و کاست را در حدامکان گردآوری نمایند. لزومی ندارد که این کتابخانه در یک جا جمع شده باشد، بلکه می‌توان، برحسب نیاز و ذوق افراد خانواده و درنظر گرفتن تعداد آنها و سن و سالشان، آن را در مکان‌های مختلف دایر نمود.
کتابخانه‌ی موردنظر می‌تواند از چند قفسه‌ی ثابت یا متحرک یا یک یا چند کمد دیواری و مانند آن تشکیل شده باشد. بهتر است کتابخانه دردسترس و دیدرس بوده تا استفاده از آن آسان‌تر و بیشتر باشد.
جعبه‌ی کمک‌های اولیه: نباید خانه از وجود یک داروخانه‌ی خانگی محروم باشد، چون فواید زیادی دارد. جعبه‌ی مذکور باید حاوی انواع داروهای مسکن و غیره باشد و بتوان به عنوان کمک‌های اولیه در صورت بروز حوادث از آن استفاده کرد، اقداماتی همچون پانسمان زخم‌ها و تسکین دادن برخی دردها. جعبه‌ی کمک‌های اولیه باید در مکانی قابل دسترس که به خوبی دیده شود قرار گیرد تا در هنگام نیاز بتوان به سهولت از آن استفاده نمود. اما بگونه‌ای باشد که از دسترس اطفال به دور باشد. همچنین باید اسم داروها بر روی شیشه‌ها و ظروف دارو با خطی واضح نوشته شود و داروهای سمی با برچسبی قرمز رنگ از بقیه جدا شود.
سازمان دهی زمان: نظم و سازمان دادن زمان و استفاده‌ی بهینه از آن بهترین چیزی است که به خانواده‌ی مسلمان کمک می‌کند تا به خواسته‌هایش دست یابد. زمان همان عمر آدمی است، دین اسلام بسیار بر سامان دهی آن و حفاظت از آن تاکید نموده و برای ما اوقاتی را برای نماز، حج، روزه و بسیاری دیگر از عبادات مشخص نموده است و به ما توصیه می‌کند تا از راه حرکت خورشید و ماه و آمدن پیاپی شب و روز به شناسایی زمان بپردازیم. جایی که خداوند متعال می‌فرماید: ﴿ٱلشَّمۡسُ وَٱلۡقَمَرُ بِحُسۡبَانٖ ٥﴾[الرحمن: ۵]. یعنی: «خورشید و ماه بر حسابى [روان]اند». همچنین می‌فرماید: ﴿وَلِتَعۡلَمُواْ عَدَدَ ٱلسِّنِينَ وَٱلۡحِسَابَ﴾[الإسراء: ۱۲]. یعنی: «و تا شماره سال‌ها و حساب [عمرها و رویدادها] را بدانید».
هریک از اعضای خانواده باید بکوشند تا وقتشان را در مسائل بی‌فایده صرف ننمایند، چون وقتی روز قیامت فرابرسد از وی خواهند پرسید که عمر خویش را در چه راهی صرف نموده است؟
برخی مردم به خاطر زیاد بودن کار و وظایفی که برعهده دارند احساس کمبود وقت می‌کنند و برخی دیگر نمی‌دانند اوقات فراغتشان را چه کار کنند و اوقاتشان را چگونه و در چه کاری صرف نمایند. پیامبرجمی‌فرماید: «نِعْمَتَانِ مَغْبُونٌ فِيهِمَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ، الصِّحَّةُ وَالْفَرَاغُ». یعنی: «درباره‌ی دو نعمت، بسیاری از مردم، دچار ضرر و زیان می‌شوند (از آنها بهره برداری نمی‌کنند): یکی صحت و دیگری، فرا غت است». [البخاری والترمذی وابن ماجه].
انسان مسلمان موظف است که وقت خویش را نظم و ترتیب ببخشد. خوشا به حال خانواده‌ای که تک تک افراد آن دفتر مخصوص خود را داشته و در آن چگونگی سپری نمودن اوقاتش را شرح داده و بهره‌وری از ساعات محدود روزانه را برای خود مشخص ساخته باشد و ساعات روزانه‌اش را برای انجام کارهایی که برعهده‌اش می‌باشد و امور مورد علاقه‌اش تقسیم کند. با پرکردن چنین جدولی انسان می‌تواند به این پرسش مهم پاسخ بگوید: اوقات من چگونه سپری شد؟ و برای هر فردی براساس حجم و نوع کارهایش و با توجه به اندازه‌ی امکانات موجود و مهارت شخص و میزان همکاری‌های میان وی و دیگران برای به انجام رساندن عمل زمان کافی اختصاص خواهد یافت.
بهتر است که کارها را به کارهای روزانه، هفتگی یا ماهانه و فصلی تقسیم بندی کرده و برای هر کدام از کارهایش وقت مورد نیاز را به دقت و رعایت تعادل میان اهمیت و اولویت آن کار و وقت لازم برای انجام آن تعیین نماید.
بانوی خانه -مخصوصاً- باید کارهای خانه را نظم و سامان داده و براساس برنامه عمل کند تا بتواند موقعی که شوهرش سرکار رفته و فرزندانش در مدرسه هستند به همه‌ی آنها برسد و وقتی که شوهرش به خانه بازمی گردد وقتش تا حدامکان برای او خالی بماند و بین کارهای خانه و شوهرداری تعادل ایجاد نماید.
می‌توان از تعطیلات و مرخصی‌ها برای جمع نمودن افراد خانواده و رفع مشکلات آنها و تفریح و سرگرمی خانواده استفاده نمود. در یک خانواده‌ی اسلامی باید اوقات کودکان را هم تنظیم کرده و سعی شود به آنان در بهره بردن هرچه بیشتر از زمانی که دارند کمک شود تا از همان کودکی دقت و نظم را در زندگی خویش بیاموزند.
بعضی از کارها موجب از دست رفتن زمان می‌شوند که می‌توان از این حالت جلوگیری نموده و وقت زیادی را برای خود نگاه داشت. از جمله‌ی این کارها:
- پرهیز از گفتگوی بسیار و غیرضروری درباره‌ی تلویزیون و دیگر وسایل.
- پرهیز از افتادن در رودربایستی موقعی که مهمانی در زمان نامناسب و یا بدون برنامه‌ریزی بیاید، که به آنها اجازه‌ی دخول بدهد. چون این کار باعث می‌شود انسان از انجام کارهای مهم‌تر در زمان و ساعت معین آن باز بماند.
- اولویت بندی و زمانبندی کارهایی که به هم دیگر مربوط بوده و انجام آنها باهم، برای اختصار در وقت و انرژی.
- دوری از تماشای زیاد تلویزیون و ویدئو و دیگر وسایل سرگرمی که در بسیاری از اوقات تنها باعث اتلاف وقت می‌شود.
- عدم خروج از منزل برای موارد غیر ضروری و وقتی نیازی به بیرون رفتن نباشد. این کار وقت و انرژی زیادی را بی‌جهت به خود اختصاص می‌دهد.
- برنامه‌ریزی دقیق برای کارهای مختلف، می‌توان از یک جدول برنامه‌ریزی توضیحی نیز کمک گرفت که در آن کارهای موردنظر روزانه، هفتگی یا ماهانه قید شده باشد و به طور تخمینی مدت زمان موردنیاز هر کدام را نیز ذکر کرده باشد و نیز بیان شود که چه زمان‌هایی برای اجرای آنها مناسب‌تر است. هربار که کاری را به انجام رسانید در برابرش علامتی بگذارد و ببیند کدام کارها را هنوز انجام نداده‌است و از خود سؤال کند که چرا نتوانسته است آنها را به موقع کامل کند؟ و برنامه‌ریزی مجددی برای به انجام رسانیدن آن کارها صورت داده و یا در صورت عدم ضرورت آن را لغو نماید.
شایسته است که این جدول زمانبندی یک روز پیش‌تر تهیه شده و در آن اوقات عبادت را نیز درنظر بگیرد. مانند: نمازهای پنجگانه، زمان‌های افطار و سحری در زمانی که روزه باشد و اوقات غذا خوردن در روزهای عادی. البته در زمانبندی مذکور زمانی را هم برای امور غیر مترقبه در نظر بگیرید.
ترجمه: مسعود
مصدر: سایت نوار اسلام
IslamTape.Com