هرگاه گناه کردم چه کنم؟
ممکن است بگویی، اگر در گناهی افتادم، چگونه از آن بلافاصله توبه کنم؟ و آیا عملی وجود دارد که بتوانم بعد از گناه فوراً آن را انجام دهم؟
جواب: شایسته است دو کار بعد از دست‌کشیدن از گناه انجام داد:
اول: پشیمانی قلبی و تصمیم جدی بر عدم تکرار گناه. این حالت در نتیجه خوف از الله در انسان ایجاد می‌شود.
دوم: اعضاء و جوارح بدن اعمال حسنه و صالحه گوناگون انجام دهد که یکی از آن‌ها نماز توبه است. حضرت ابوبکرسروایت می‌کند که از رسول خدا جشنیدم که می‌فرمودند: «مَا مِنْ رَجُلٍ يُذْنِبُ ذَنْبًا، ثُمَّ يَقُومُ فَيَتَطَهَّرُ، ثُمَّ يُصَلِّي (رَكْعَتْين)، ثُمَّ يَسْتَغْفِرُ اللَّهَ، إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ» [۳۲]«جز این نیست که هرکس مرتکب گناهی – بزرگ یا مهم یا ... – گردد سپس برخیزد و طهارت گرفته و دو رکعت نماز بخواند و از خداوند بخشاینده طلب بخشش بکند، الله گناه او را خواهد بخشید».
سپس حضرت ابوبکر صدیقساین آیه مبارکه را خواند:
﴿وَٱلَّذِينَ إِذَا فَعَلُواْ فَٰحِشَةً أَوۡ ظَلَمُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ ذَكَرُواْ ٱللَّهَ فَٱسۡتَغۡفَرُواْ لِذُنُوبِهِمۡ وَمَن يَغۡفِرُ ٱلذُّنُوبَ إِلَّا ٱللَّهُ وَلَمۡ يُصِرُّواْ عَلَىٰ مَا فَعَلُواْ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ ١٣٥﴾[آل عمران: ۱۳۵].
«و کسانی که چون دچار گناه (کبیره‌ای) شدند یا (با انجام گناه صغیره‌ای) بر خویشتن ستم کردند، به یاد خدا می‌افتند (و وَعد و وَعید و عقاب و ثواب و جلالت و عظمت او را پیش چشم می‌دارند و پشیمان می‌گردند) و آمرزش گناهانشان را خواستار می‌شوند – و به جز خدا کیست که گناهان را بیامرزد؟ - و با علم و آگاهی از (زشتی کار و نهی و وعید خدا از آن) به تکرار گناه دست نمی‌یازند)...» [۳۳].
در روایات صحیح دیگری صفات و ویژگی دو رکعت نمازی که سبب بخشش گناهان می‌شود آمده است. آنچه در زیر می‌خوانید مختصر آن‌هاست.
وضوی احسن – نیکو گرفتن. (زیرا اشتباهات و خطاها به همراه آب یا آخرین قطره آب از اعضای وضو خارج می‌شود).
از نیکویی وضو آن است که ابتدا «بسم الله» گفته و در آخر وضو دعا و اذکار مناسب را بگوید. آن این است:
«أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ - اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي مِنَ التَّوَّابِينَ، وَاجْعَلْنِي مِنَ المُتَطَهِّرِينَ - سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ».
(برای هرکدام از این اذکار بعد از وضو پاداشی بزرگ است).
برخیزد و دو رکعت نماز بخواند.
در نماز مرتکب سهو و فراموشی نشود.
با خودش در نماز گفتگو نکند (به فکر مسائل بیرون از نماز نیفتد).
در آن دو رکعت، اذکار و خشوع را به خوبی انجام دهد.
سپس از الله طلب استغفار و بخشش کند.
[۳۲] این حدیث را اصحاب سنن روایت کرده‌اند. (صحیح الترغیب والترهیب ۱ / ۲۸۴). [۳۳] تفسیر نور صفحه ٧۰.