حضرت ابوبکر س در پرتوی آیات قرآن
۱- ﴿إِلَّا تَنصُرُوهُ فَقَدۡ نَصَرَهُ ٱللَّهُ إِذۡ أَخۡرَجَهُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ ثَانِيَ ٱثۡنَيۡنِ إِذۡ هُمَا فِي ٱلۡغَارِ إِذۡ يَقُولُ لِصَٰحِبِهِۦ لَا تَحۡزَنۡ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَنَا﴾[التوبة: ۴۰] [۲۵]. یعنی: «اگر او (پیامبر) را یارى نکنید، در حقیقت خداوند هنگامى به او یارى کرد که کافران در حالى که یکى از دو تن بود [از مکه] بیرونش کردند، هنگامى که در غار بودند، آن گاه که به یار خود مىگفت: نگران مباش. بى گمان خداوند با ماست».
خداوند متعال او را در این آیه ستوده است، چون او هنگام هجرت در غار ثور همراه رسول خدا بوده است.
۲- ﴿وَسَيُجَنَّبُهَا ٱلۡأَتۡقَى ١٧ ٱلَّذِي يُؤۡتِي مَالَهُۥ يَتَزَكَّىٰ ١٨﴾[اللیل: ۱٧] [۲۶]. یعنی: «و بزودى با تقواترین مردم از آن دور داشته مىشود. همان کس که مال خود را (در راه خدا) مىبخشد تا پاک شود».
مفسرین بر این اتفاق دارند که این آیه در شان حضرت صدیق نازل شده است، زمانی که ایشان تمام مال خود را در راه خدا صرف کرده و پشت سر هم هفت نفر برده را که به علت اسلامشان مورد آزار و اذیت کفار قرار گرفته بودند خرید و آزاد کرد، خداوند در این آیه حضرت صدیق س را ((اتقی)) یعنی بزرگترین متقی معرفی کرده و در آیه‌ای دیگر آورده است ﴿إِنَّ أَكۡرَمَكُمۡ عِندَ ٱللَّهِ أَتۡقَىٰكُمۡ﴾. یعنی: «گرامىترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست». از تطبیق دو آیه این طور بر می‌آید که حضرت صدیق از تمام صحابه افضلتر است.
۳- ﴿لَّقَدۡ رَضِيَ ٱللَّهُ عَنِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ إِذۡ يُبَايِعُونَكَ تَحۡتَ ٱلشَّجَرَةِ﴾[الفتح: ۱۸]. یعنی: «خداوند از مؤمنان- هنگامى که در زیر آن درخت با تو بیعت کردند- راضى و خشنود شد».
این آیه در مورد صلح حدیبیه نازل شده که خداوند رضایت خود را از کسانی که با پیامبر تا آخرین قطره خون خود بیعت کردند اعلان نموده (که یکی از آنها حضرت ابوبکر س هستند) بدیهی است که علم الهی محدود به زمان و مکان نیست، او عالم به ما کان و ما یکون است و با توجه به علم خویش اگر از کسی اعلان رضایت کند رضایت او ابدی خواهد بود، بنابراین، خداوند تعالى إلی الأبد از ابوبکر راضی و خشنود است.
۴- ﴿وَلَا يَأۡتَلِ أُوْلُواْ ٱلۡفَضۡلِ مِنكُمۡ وَٱلسَّعَةِ أَن يُؤۡتُوٓاْ أُوْلِي ٱلۡقُرۡبَىٰ﴾[النور: ۲۲] [۲٧].
یعنی «کسانی که از شما دارای وسعت و فضل هستند از دادن به نزدیکان و خویشاوندان انکار سرباز نزند». این آیه هم به اتفاق مفسرین در باره حضرت صدیق س نازل شده است. زمانی که به حضرت عایشه ل تهمت زده شد و نوزده آیه از قرآن به تبرئه او نازل گشت. حضرت صدیق س از انفاق به مسطح که شریک تهمت و از اقربای حضرت صدیق س بود دست کشید، حال آنکه پیش از این واقعه با وی حسن سلوک داشت و بعد از نزول آیه حضرت صدیق س انفاق را دوباره شروع کرد.
۵- ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَن يَرۡتَدَّ مِنكُمۡ عَن دِينِهِۦ فَسَوۡفَ يَأۡتِي ٱللَّهُ بِقَوۡمٖ يُحِبُّهُمۡ وَيُحِبُّونَهُۥٓ أَذِلَّةٍ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ﴾[المائدة: ۵۴] [۲۸]. یعنی: «اى مومنان، هر که از شما برگردد از دین خود پس خواهد آورد خدا گروهى را که دوست میدارد ایشان را و ایشان دوست میدارند او را متواضعاند براى مومنان درشت طبعاند بر کافران».
این آیه دلالت بر ایمان ابوبکر صدیق س و قیام علیه مرتدین بعد از پیامبر دارد. کسانی که ادعای پیامبری کردند و مانعین زکات که حضرت ابوبکر س بر علیه آنها قیام کرد و آنها را نابود کرد.
و گفته خداوند که فرمود: ﴿فَسَوۡفَ يَأۡتِي ٱللَّهُ...﴾«پس خواهد آورد خدا...».
در مقابلشان می‌آورد، پس خداوند بلافاصله قومی را علیه آنها حرکت می‌دهد که آرم و نشانه آنها این است که خداوند آنها را دوست دارد و آنها خداوند را دوست دارند. بر مومنان فروتن و در مقابل کفار سر سخت هستند و مصداق این گفته خداوند همانا حضرت ابوبکر س بوده است.
۶- ﴿أَتَقۡتُلُونَ رَجُلًا أَن يَقُولَ رَبِّيَ ٱللَّهُ﴾[غافر: ۲۸]. «آیا مىخواهید مردى را بکشید بخاطر اینکه مىگوید: پروردگار من «اللَّه» است».
اگر چه این آیه در مورد مردی از بنی اسرائیل است ما این آیه در مورد حضرت ابوبکر صدیق س صادق می‌آید. زمانی که مشرکین پیامبر را می‌زدند و حضرت ابوبکر صدیق س آمدند و گفتند: ﴿أَتَقۡتُلُونَ رَجُلًا أَن يَقُولَ رَبِّيَ ٱللَّهُ﴾مشرکین با شنیدن این آیه به جان حضرت ابوبکر س افتادند و او را زدند تا بیهوش شد.
[۲۵] صفوة التفاسير ج۲ ص ۵۳۶، الطبري ۱۰و۱۳۶. [۲۶] صفوة التفاسير ج۳ ص ۵٧۰، تفسير کابلي ج۶ ص ۵۰۳. اين آيه در شان جمعي از اصحاب نازل شده که صديق جزء آنهاست جلال الدين سيوطي مي‌نويسد: آيه‌ای که در مورد معين نازل شده و لفظ آن عموميت ندارد بايد آن را با همان مورد بسنده کرد و شامل موارد ديگري نساخت مثل آيه سيجنبها که درباره ابوبکر نازل شده و درباره آن ادعاي اجماع کرده اند. امام فخر رازي با توجه به آيه بالا و آيه: ﴿إِنَّ أَكۡرَمَكُمۡ عِندَ ٱللَّهِ أَتۡقَىٰكُمۡ﴾استدلال کرده‌اند که برترين مردم بعد از رسول خدا صديق اکبر است، و هر کسي که گمان کند که اين آيه به واسطه کلمه الاتقی که با الف و لام ذکر شده عموميت دارد و شامل هر کسي که به آن صفت متصف است مي‌گردد اشتباه کرده است، زيرا که در اين آيه صيغه‌ای که دلالت بر عموم کند نيست و الف و لام وقتي افاده عموم مي‌کند که موصول و يا معرفه در صيغه جمع باشد و بعضي اضافه کرده اند يا مفرد باشد به شرط آنکه الف و لام عهد نباشد و حال آنکه الف و لام در کلمه اتقی موصول نيست، زيرا که اجماعي است که الف و لام موصول به افضل التفضيل نمي‌شود و کلمه اتقی هم جمع نيست بلکه مفرد است مخصوص صيغه افضل التفضيل وقتي که با الف و لام ذکر شده افاده قطع مشارکت ديگري را مي‌کند و بنابراين قول کساني که آيه را عام مي‌دانند باطل است و فقط شامل ابوبکر صديق مي‌شود. شرح عقايد اهل سنت ص ۲۵۴. [۲٧] صفوة التفاسير ج ۲ ص ۳۲۳ – تفسير کابلي ج ۴ ص ٩۲٩ – الفوز الکبير في اصول التفسير ص ۸۴. [۲۸] صفوة التفاسير ج ۱ – براي مطالعه بيشتر به کتاب سيره مصطفى مراجعه کنيد.