اهداف دعوتی داستان آدم، نوح و ابراهیم

ابراهیم÷

نام ابراهیم÷ ۶۹ مرتبه در قرآن کریم و در بیست و پنج سوره ذکر شده است و بیان آن در مواردی در ضمن داستان ابراهیم÷ و یا در معیّت نام پیامبران† بوده است. سوره‌ها و شمارۀ آیاتِ حاویِ داستان ابراهیم÷ عبارتند از: [۸۷]

<strong >سوره</strong >	<strong >شمارۀسوره</strong >	<strong >شمارۀ آیات</strong >
بقره	2	124، 120 (تکراری)، 126، 127، 130، 132، 133، 135، 136، 140، 258 (تکراری)، 260
آل عمران	3	33، 65، 67، 68، 84، 95، 97
نساء	4	54، 125 (تکراری)، 163
انعام	6	74، 75، 83، 161
توبه	9	70، 114 (تکراری)
هود	11	69، 74، 75، 76
یوسف	12	6، 38
إبراهیم	14	35
حجر	15	51
نحل	16	120، 123
مریم	19	41، 46، 58
أنبیاء	21	51، 60، 62، 69
حج	22	26، 43، 78
شعراء	26	69
عنکبوت	29	16، 31
أحزاب	33	7
صافّات	37	83، 104، 109
ص	38	45
شوری	42	13
زُخرف	43	26
ذاریات	51	24
نجم	53	37
حدید	57	26
ممتحنه	60	4 (تکراری)
أعلی	87	19

ابراهیم÷خلیل و دوستِ منتخب خداوند [۸۸]، ابوالأنبیاء، پیغمبر خداوند، پیشوایای پارسایان، بزرگمرد پیشرفتِ تاریخ و اسوۀ حسنۀ جاوید، رمز ایمان و نماد استواری و بزرگی و پیر طریقت است. [۸۹]ابراهیم÷ همان است که نخستین بار "مسلمان" نامیده شده است [۹۰]و نیز نخستین کسی است که به دعا از پروردگار خواسته است تا در میان مردم از خودِ آنان رسولی برانگیزد تا به راه راست رهنمونشان گرداند. [۹۱]راست فرموده پیامبر اسلام ج: «انا دعوة أبي ابراهیم» [۹۲]«من همانم که پدرم ابراهیم به دعا خواسته است.».

او بنیانگذار [۹۳]خانۀ کعبه و نیز کسی است که به واسطۀ دعاهایش مکّه، مقدس‌ترین جای زمین شد و نخستین کسی است که مردم را به حج و زیارت خانۀ خدا فراخوانده است و از خداوندأبرای این سرزمین پاک، أمن و آرامش، و خیر و برکت خواسته است. [۹۴]

داستان سَرور و بزرگِ بشریّت؛ ابراهیم÷ با قومش و نیز با فرزندش سرشار از عبرت و نکات و ظرایف در زمینۀ دعوت است که بی‌شک این چراغ افروز و رَهِ جاوید آنقدر پرفروغ است که هر مسلمانی با تکیّه بر آن به مقصود و منظور می‌رسد، و این مسیر به حدّی ناب است که خداوندأبدان توصیه می‌فرمایند:

﴿قَدۡ كَانَتۡ لَكُمۡ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ فِيٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ إِذۡ قَالُواْ لِقَوۡمِهِمۡ إِنَّا بُرَءَٰٓؤُاْ مِنكُمۡ وَمِمَّا تَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ كَفَرۡنَا بِكُمۡ وَبَدَا بَيۡنَنَا وَبَيۡنَكُمُ ٱلۡعَدَٰوَةُ وَٱلۡبَغۡضَآءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤۡمِنُواْ بِٱللَّهِ وَحۡدَهُۥٓ إِلَّا قَوۡلَ إِبۡرَٰهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسۡتَغۡفِرَنَّ لَكَ وَمَآ أَمۡلِكُ لَكَ مِنَ ٱللَّهِ مِن شَيۡءٖۖ رَّبَّنَا عَلَيۡكَ تَوَكَّلۡنَا وَإِلَيۡكَ أَنَبۡنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ٤﴾[الممتحنة: ۴]. «ابراهیم و کسانی که بدو گرویده بودند، الگوی خوبی برای شما است، بدانگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و از چیزهایی که به غیر از خدا می‌پرستید، بیزار و گریزانیم، و شما را قبول نداریم و در حق شما بی‌اعتنائیم، و دشمنانگی و کینه‌توزی همیشگی میان ما و شما پدیدار آمده است، تا زمانی که به خدای یگانه ایمان می‌آورید و او را به یگانگی می‌پرستید. مگر سخنی که ابراهیم به پدر خود گفت : من قطعاً برای تو طلب آمرزش می‌کنم، و در عین حال برای تو در پیشگاه خدا هیچ کار دیگری نمی‌توانم بکنم. (این سخن، چیزی نیست که بدان اقتدا کنید). پروردگارا! به تو توکّل می‌کنیم، و به تو روی می‌آوریم، و بازگشت به سوی تو است».

[۸۷] شوق ابوخلیل، أطلس القرآن، صص ۳۷-۳۸، خالدی، القصص القرآنی، ۱/۳۰۳ تا ۳۱۱. [۸۸] نک: نساء/۱۲۵. [۸۹] نک: ممتحنه/۴. [۹۰] نک: حج/۷۸. [۹۱] نک: بقره/۱۲۹. [۹۲] (صحیح): حاکم، المستدرک (ش۴۱۷۴) وامامان ذهبی وحاکم هم اسنادش را صحیح دانسته‌اند. [۹۳] نک: بقره/۱۲۷. [۹۴] نک: بقره/۱۲۶.