شیوه و عملکرد پیامبر ج در وتر
وتر از سنت‌های موکدۀ رسول‌الله ج است و در بسیاری از کتاب‌های حدیث، بر مشروعیت وتر در قول و عمل ایشان در سفر و حضر تاکید شده است. حتی برخی از علما معتقد به وجوب وتر هستند، هرچند نظر جمهور علما این است که واجب نیست، بلکه سنت مؤکده تأکید شده است.
آنچه از نحوه وتر رسول‌الله ج ثابت شده است، از دو جهت قابل بررسی است:
۱- عدد رکعات: ثابت شده است که پیامبر اکرم ج یک، سه، پنج، هفت و نه رکعت وتر خوانده‌اند.
اگر سه رکعت باشد، با دو طریق خوانده می‌شود: یا سه رکعت متوالی با یک تشهد در رکعت آخر یا این‌که دو رکعت را جدا و رکعت سوم را هم جدا می‌خوانند؛ اما نماز وتر سه رکعتی همانند نماز مغرب، به‌خاطر نهی از تشبیه وتر به نماز مغرب پسندیده نیست و دیدگاهی مرجوح است.
اگر وتر پنج رکعتی باشد: سنت این است که به شکل متوالی ادا شود و نمازگزار جز در رکعت پنجم برای تشهد و سلام ننشیند.
اگر هفت رکعتی باشد، دو شکل دارد: اول این‌که مانند پنج رکعتی بدون وقفه و با یک تشهد در رکعت آخر خوانده می‌شود. شکل دوم این است که نمازگزار در رکعت ششم برای تشهد می‌نشیند، اما سلام نمی‌دهد، سپس برای رکعت هفتم بر می‌خیزد.
اگر نه رکعتی باشد، نمازگزار تنها در رکعت هشتم برای تشهد می‌نشیند، اما سلام نمی‌دهد، سپس برای رکعت نهم بلند می‌شود.
در این زمینه، روایات ثابت شده زیادی از نبی اکرم ج در صحاح و سنن وجود دارد که در مورد این اعداد و ویژگی‌های آن بحث می‌کند. در برخی از این روایات بین علما اختلاف نظر هست که در این مقال نمی‌گنجد. [مختصر کتاب الوتر، مقریزی۵۹-۷۸، زادالمعاد ۱/۲۸۰، صلاة المؤمن۳۲۲]
۲- از حیث وقت: وقت نماز وتر از بعد از نماز عشاء است تا طلوع سپیده‌دم. رسول‌الله ج، طبق حدیث عائشه ل در اوقات مختلفی از شب وتر خوانده‌اند: «رسول‌الله ج تمام اوقات شب وتر می‌خواندند، اول شب، وسط و آخرش؛ وتر ایشان سحرگاه خاتمه می‌یافت». [متفق علیه].
مقصود این است که شیوه و عملکرد پیامبر ج در وتر، اَشکال مختلفی از نظر تعداد رکعات و وقت آن دارد و امامان تراویح به‌خاطر تعدد سنت وتر، باید به فقه آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
وقتی صاحب سنت، علیه الصلاة و السلام، اَشکال مختلفی از شریعت ارائه کرده است، سنت آن است که ما از نظر تعداد رکعات، به او اقتدا کرده و پیرو او باشیم؛ نه این‌که یک شکل آن را برگزینیم و خود را بدان محدود کنیم، به گونه‌ای که بقیه اشکال وتر مهجور مانده و به دست فراموشی سپرده شده یا به‌خاطر عدم آگاهی، انکار شوند.
اگر امام، وتر را به منظور آموزش مردم و احیاء سنت، متنوع بخواند، اشکالی ندارد؛ گاهی یک رکعتی، یک بار سه رکعتی- با دو حالتش- و بار دیگر پنج رکعتی؛ قبل و بعد از نماز، وتر را به مردم تعلیم دهد و توجیه‌شان کند. اگر ایشان امام ثابت مسجد باشد، می‌تواند این مبحث را جزو درس‌هایی قرار دهد که بعد از نماز صبح، عصر یا عشاء به مردم ارائه می‌کند؛ اما اگر امام ثابت نیست، می‌تواند قبل از تراویح، بین تراویح و وتر یا بعد از اتمام وتر یادآوری کند. هدف، زنده کردن این سنت است؛ چراکه انواع مختلف وتر در حال از بین رفتن است. خداوند بیامرزد کسی را که سنتی را زنده می‌کند!.