مقدمه
حمد و سپاس خدایی را که به سوی اسلام هدایت‌مان نمود، به ما قرآن و حکمت آموخت و به ما در ماه رمضان فضایل و ارزش‌های ویژه‌ای بخشید. سلام و درود فراوان بر امام هدایت و پیامبر رحمت، برگزیده‌ای از نسل عدنان، سید و سرور و پیامبرما، محمد بن عبدالله، و بر خاندان و یاران بزرگوارش و بر هر آن‌که راهشان را به نیکی پیمود، اما بعد:
لذت رمضان و روحانیتش که ایمان را در دل‌ها صیقل می‌دهد، در روح و جان مؤمن باقی می‌ماند و روزۀ ماه رمضان و شب زنده‌داری‌اش، دو دروازۀ بزرگ بخشایش و جُود الهی را می‌گشایند: «کسی که بر اساس ایمان به خدا و امید اجر و پاداش از او ماه رمضان را روزه بگیرد. گناهان گذشته‌اش بخشیده می‌شود». (متفق علیه)
و «کسی که بر اساس ایمان و اخلاص و طلب اجر از خداوند در ماه رمضان به نماز و شب زنده‌داری بپردازد، گناهان گذشته‌اش بخشیده می‌شود». (متفق علیه).
نماز تراویح در ماه رمضان به یکی از مناسک عبادی مردم در کشورهای اسلامی تبدیل شده است؛ مسلمان‌ها برای ادایش گردهم می‌آیند و برای برپایی‌اش به حرمین شریفین (مسجد‌الحرام و مسجدالنبی ج)، مساجد جامع و دیگر مسجد‌ها روی می‌آورند. شب‌های رمضان را احیاء می‌کنند. مردان، زنان و کودکان حضور پیدا می‌کنند، قرآن می‌خوانند و یا به آن گوش فرا می‌دهند؛ شادی و نشاطِ رمضان و انس با عبادت در شبهایش آن‌ها را سرزنده می‌دارد.
رمضان ـ با روزه و نماز شبانه‌اش ـ تأثیر زیاد و محسوسی در دل‌وجان مؤمنان دارد. البته نماز تراویح، احکام و حکمت‌های خاص خود را دارد، که لازم است نمازگزاران بر آن‌ها واقف باشند و به‌طور ویژه، امامان مساجد به آن توجه و اهتمام ورزند.
از این نظر‌گاه، دوستان بزرگوار ـ در دفتر همکاری، دعوت و ارشاد و آگاهی جالیات در جنوب مکه ـ به احکام و آداب نماز تراویح و وتر در ماه رمضان اهتمام ورزیده و در شهر مکۀ مکرمه همایش‌های زیادی برای امامان تراویح برگزار کرده‌اند که آخرین آن‌ها در شعبان ۱۴۳۳هـ.ق. بود. سپس تصمیم بر آن گرفته شد که مسائل مطرح شده با سبکی ساده و بیانی اختصاری، در رساله‌ای گردآوری شود، تا امام تراویح در خصوص مسائل فقهیِ امامت از آن بهره گیرد؛ کتابی که دلایل و براهین را دربر داشته و در عین حال مفید و مختصر باشد. بنابراین، مسائل مورد نیاز در همین رساله آورده شده و مقدمه‌ای کوتاه در خصوص مشروعیت نماز تراویح و اندکی از فضایل آن نوشته شده است؛ در پایان هم خاتمه‌ای حاوی لطایف و تذکرات دارد.
با سپاس از مدیر دفتر همکاری، دعوت و ارشاد و آگاهی جالیات جنوب مکه جناب شیخ مهندس باسم بن عبدالغنی منشاوی- خداوند توفیقش دهد- که همیشه با جدیت موضوع را پیگیری کردند و تا به ثمر رسیدن این‌کار تلاش کردند؛ خداوند ایشان را جزای نیکو دهد!
از خداوند متعال خواستاریم که این تلاش را خالصانه و سودمند قرار دهد و آن را برای خوانندگان جذاب و لذت بخش سازد. از او یاری می‌جوییم و بر او توکل می‌کنیم.
وصلى الله وسلم وبارك على عبده ورسوله سیّدنا ونبیّنا محمد وآله وصحبه أجمعین.
نوشته:
حسن بن عبدالحمید بخاری
مکه مکرمه- رجب ۱۴۳۴هـ