کیفیت و کمیت نماز سنت

برخی امامان تراویح ـ خداوند توفیق‌شان دهد ـ به‌خاطر تبعیت از آنچه رسول‌الله ج از نماز برای خود می‌پسندید- همان‌طور که گذشت-، همان نماز یازده یا سیزده رکعتی را بر می‌گزینند که البته نیت شریفی است و کسی با آن مخالفتی ندارد.

اما آنچه باید بدان توجه جدی شود این است که اجرای سنت و تبعیت از رسول‌الله ج در عبادتی مانند نماز ، فقط در نظر داشتن عدد رکعات بدون توجه به صفات و کیفیت نیست.

یازده رکعت ایشان، قیام، رکوع و سجده‌هایی طولانی داشت و بیم آن می‌رفت که شب به پایان رسد و دیگر وقتی برای نماز بیشتر نماند. قبلا گفتیم که پیامبر ج یک سوم شب اول را با مردم نماز خواندند، در شب دوم نیمی از آن و در شب سوم، راوی می‌گوید: ترسیدیم که دیگر وقتی برای سحری باقی نماند!.

هرکس مایل است از سنت پیروی و بدان عمل کند، همان یازده یا سیزده رکعت را بخواند، اما باید قرائت را طولانی کند، میزان رکوع و سجودش هم باید مثل قیامش باشد، همان‌گونه که سنت و شیوه ایشان ج بوده است. اگر انتخاب ۱۱ و ۱۳ رکعت، همراه با کوتاه کردن قرائت، رکوع و سجده باشد، طوری که مجموعاً بیش از یک ساعت و نیم از شب را در بر نگیرد- که امروزه حال بسیاری از مساجد است-؛ نمی‌شود نام این عمل را تبعیت از سنت خواند.

عجیب‌تر از آن، عملکرد بعضی‌ها در دهه آخر ماه رمضان است، زمانی که اصرار دارند برای پیروی از سنت، ۱۱ یا ۱۳ بخوانند. بدین ترتیب که آن را به دو بخش نماز اول شب و آخر شب تقسیم می‌کنند؛ چهار رکعتش را بعد از عشاء و چهار رکعت دیگر را آخر شب می‌خوانند، آن هم کوتاه و مختصر. این روش – با توجه به دلایل ارائه شده- در مورد احیاء شب‌های دهۀ آخر رمضان، برخلاف شیوه و سنت پیامبر ج است.

اگر نماز بیست رکعتی، صرفاً به‌خاطر موافقت با سنت در عدد باشد، هرگز نه مطابق با سنت است و نه نزدیک به آن؛ بلکه شاید بیست یا چهل رکعتی که نمازگزار با آن شب‌های دهه آخر را با قیام، رکوع و سجود می‌گذراند، از این جهت نزدیک به سنت باشد که در آن شب‌های گرانقدر، بیشتر ساعات شب را به عبادت پروردگارش می‌گذراند.

منظور و مقصود (از همه موارد مطرح شده) این است که تبعیت از سنت باید هم از لحاظ کمی باشد و هم کیفی، موافقت با عدد (۱۱ یا ۱۳) و مخالفت با صفت و کیفیت(مختصر کردن قرائت، طوری‌که از یک یا دو جزء تجاوز نکند با رکوع و سجود کوتاه)، اجرای شیوه و سنت پیامبر ج در نماز شب نیست؛ بلکه نهایتاً می‌توان گفت عملی مشروع است و افزودن بر آن (مثلاً ۲۰ رکعت)، به خاطر تعداد زیاد رکوع و سجودش، بهتر است؛ مادامی‌که حداقل قرائت (یک یا نصف جزء) در ده یا بیست رکعت را داشته باشد. چه زیبا بود لُب کلام شیخ الاسلام ابن تیمیه که ذکرش گذشت، ایشان تفاوت در این‌که کدام شیوه بهتر است را در تفاوت حال نمازگزار می‌دانست، والله اعلم.