بیست دام برای ریا

* راه نوزدهم: کناره گیری از مردم و رویگردانی از آنان

و از جمله: اینکه انسان از مردم رویگردان می‌شود، از آنان کناره‌گیری و دوری می‌نماید، با خود فکر می‌کند که این کار برایش خیر است؛ چون از مردم کناره‌گیری کند، می‌گوید: به این دلیل از مردم کناره‌گیری کرده و رویگردانم که: می‌ترسم به ایشان ضرر برسانم، یا به آنان بدی کنم، یا به ایشان ظلم نمایم، چنانکه امام احمد ـ در آخر عمرش ـ مدتی اندک از مردم کناره‌گیری کرد و رویگردان شد، پس به وی گفتند: ای امام! گفته می‌شود: از مردم کناره‌گیری کرده‌ای؟ گفت: "من از مردم کناره‌گیری کردم؟! این مردم هستند که از من کناره‌گیری نمودند". لیکن مذموم آن است که: برای برتری بر مردم و نکوهش آنان، از ایشان کناره‌گیری کند، از مخالطت با ایشان تکبر بورزد و خود را برتر از ایشان بداند؛ پس خودخواه و متکبر بوده و برای علمش ناز کند، پس مردم را نکوهش کرده و از آنان عیب بگیرد و «مَنْ قَالَ: هَلَكَ النَّاسُ، فَهُوَ أَهْلَكُهُمْ» [۴۴].

(کسی که بگوید: مردم هلاک شدند، پس وی ایشان را هلاک کرده است).

[۴۴] ـ به رویت مسلم(۲۶۲۳) از حدیث ابوهریرهس.