مطلب چهارم: نمونه‌ای از مواضع ابوحنیفه نعمان بن ثابت رحمه الله
از امام ابوحنیفه نعمان بن ثابت[٣٥] مواضع مدبرانه و فراوانی به جای مانده و به ثبت رسیده است[٣٦].
از این دسته می‌توان به موضع وی در برابر ملحدان اشاره نمود، آنگاه که آنان را به‌سوی خداوند متعال و اینکه اوست پروردگار و صاحب هر چیزی، فراخوانده و دعوت نمود.
چنان‌که در تاریخ ذکر شده، گروهی از ملحدان گرد ابوحنیفه جمع شده و گفتند: چه دلیلی برای وجود آفریننده و خالق وجود دارد؟ امام ابوحنیفه در پاسخ آنان گفت: مرا رها کنید که ذهنم مشغول امری عجیب است. ملحدان گفتند: چه چیزی؟ ابوحنیفه گفت: به من خبر رسیده در رود دجله کشتی بزرگ و پُر از کالاهای متنوع و عجیب و غریب بوده و بدون اینکه کسی آن‌را هدایت و رهبری کند، در رفت و آمد می‌باشد؟ پس ملحدان به وی گفتند: آیا تو دیوانه‌ای؟ ابوحنیفه گفت: چرا؟ گفتند: هیچ عاقلی چنین داستانی را باور نمی‌کند. امام ابوحنیفه رحمه‌الله به آنان گفت: چگونه عقل‌‌تان باور می‌کند این عالم با انواع و اصناف و حوادث عجیب و غریب آن و این کشتی دوار و سیاری که (در موج‌های خروشان) جریان دارد و همه‌ی این حوادث و اتفاقات بدون هیچ گرداننده و بوجود آورنده‌ای رخ داده باشد و این همه بدون اینکه کسی آنها را به حرکت درآورد، حرکت می‌کنند؟ پس همگی آنها خوار و ذلیل در فکر فرو رفتند[٣٧].
و این از بزرگ‌ترین مصادیق و مواضع مدبرانه در دعوت به‌سوی خداوند می‌باشد. چنان‌که از وجود مخلوق به وجود خالق استدلال نمود. زیرا هیچ مخلوقی نیست مگر اینکه خالق و مدبری دارد و او خداوند متعال می‌باشد، چنان‌که هیچ ساخته شده‌ای نیست مگر اینکه سازنده‌ای دارد.
و مثال والا و بلندمرتبه از آنِ الله متعال بوده و او عزیز و حکیم است.
[٣٥]- امام نعمان بن ثابت بن زوطی تمیمی کوفی، یکی از امامان چهارگانه و بزرگان بلند آوازه و مشهور می‌باشد. او در سال ٨٠ هجری در دوران صغار صحابه متولد شده و انس بن مالک را زمانی‌که به کوفه آمده دید. امام ابوحنیفه در سال ١٥٠ هجری وفات نمود. نگا: سیر أعلام النبلاء (٦/٣٩٠)؛ البدایة و النهایة (١٠/١٠٧).
[٣٦]- نگا: نمونه‌هایی از مواضع حکیمانه امام ابوحنیفه در سیر أعلام النبلاء (٦/٤٠٢)؛ أعلام المسلمین - أبوحنیفه، وهبی سلیمان غاوجی (٥/٣٥)، (٥/١٢١، ٣٥٤).
[٣٧]- نگا: درء تعارض العقل والنقل، ابن تیمیة (٣/١٢٧)؛ الریاض الناضرة، سعدی، ص٢٥٨.