۶- نماز میت
فضیلت نماز میت: از ابوهریرهسروایت شده که رسول اللهصفرموده: «مَنْ شَهِدَ الْجَنَازَةَ حَتَّى يُصَلَّى عَلَيْهَا فَلَهُ قِيرَاطٌ وَمَنْ شَهِدَهَا حَتَّى تُدْفَنَ فَلَهُ قِيرَاطَانِ». عرض شد ای رسول خدا منظور از قیراطان چیست؟ فرمود: «مِثْلُ الْجَبَلَيْنِ الْعَظِيمَيْنِ». «هر کسی حاضر بر سر جنازه‌ای باشد تا اینکه نماز بر او خوانده شود، یک قیراط خیر به او می‌رسد، و هر کس آن را همراهی کند تا اینکه به خاک سپرده شود، دو قیراط خیر به او می‌رسد یعنی به اندازه دو کوه بزرگ خیر به او می‌رسد».
حکم نماز میت: نماز بر میت مسلمان فرض کفایه می‌باشد، یعنی اگر کسی آن را انجام دهد تکلیف از دیگران ساقط می‌شود. انجام آن برای دیگران سنت می‌باشد، و اگر همگی آن را ترک کنند، گناهکار می‌شوند.
شروط نماز میت: شرط صحت نماز بر میت چنین است: ۱- نیت، ۲- رو به قبله نمودن، ۳- پوشیدن عورت، ۴- طهارت نمازگزار و میت، ۵- پرهیز از نجاست، ۶.ـ مسلمان بودن میت و نمازگزار، ٧- حضور جنازه اگر در منطقه باشد.
ارکان نماز میت: نماز میت دارای هفت رکن می‌باشد که عبارتند از:
۱- قیام، برای کسی که قادر به آن باشد، ۲- تکبیرات چهارگانه، ۳- قرائت فاتحه، ۴- درود فرستادن بر پیامبرص، ۵- دعا برای میت. ۶- ترتیب، ٧- سلام دادن.
سنت‌های نماز میت: ۱- بلند کردن دست‌ها تا مقابل شانه‌ها همراه هر تکبیر، در این مورد در میان علماء اختلاف‌نظر وجود دارد زیرا از رسول اللهصوارد نشده که آیا همراه هر تکبیر دستان مبارکش بلند کرده یا نه، ۲- گفتن أعوذ بالله من الشیطان الرجیم، ۳- دعا برای خود و مسلمانان، ۴. دست راست را روی دست چپ بگذارد و روی سینه قرار دهد، ۵- سلام دادن بطرف راست.
چگونگی نماز میت: امام یا منفرد در مقابل سر مرد، و وسط زن قرار می‌گیرند، و مأمومین در پشت سر امام قرار می‌گیرند، و سنت است سه صف را تشکیل دهند. شیخ ابن باز/معتقد است که باید صف‌ها تکمیل شوند هرچند که به سه صف نرسند. سپس تکبیر احرام را می‌گوید و بعد از تکبیر أعوذ بالله می‌گوید. اما دعای استفتاح را نمی‌خواند و بسم‌الله و سوره فاتحه را قرائت می‌نماید. بعداً تکبیر دوم را می‌گوید و دستان خود را تا مقابل شانه‌ها بلند می‌کند، بر رسول اللهصدرود می‌فرستد و می‌گوید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيْمَ وَعَلى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ، اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيْمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيْمَ، إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ».
«بار إلها! بر محمدصو آل محمد درود بفرست همچنان که بر ابراهیم ؛ و آل ابراهیم درود فرستادى، همانا تو ستوده و باعظمت هستى. بار الها! بر محمد و آل محمد برکت نازل فرما همچنان که بر ابراهیم، و آل ابراهیم برکت نازل کردى، همانا تو ستوده و باعظمت هستى».
سپس تکبیر می‌گوید و به دعاهای مأثور برای میت دعا می‌کند. برخی از دعاها عبارتند از: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِحَيِّنَا وَمَيِّتِنَا، وَشَاهِدِنَا، وَغَائِبِنَا وَصَغِيْرِنَا وَكَبِيْرِنَا، وَذَكَرِنَا وَأُنْثَانَا. اللَّهُمَّ مَنْ أَحْيَيْتَهُ مِنَّا فَأَحْيِهِ عَلَى اْلإِسْلاَمِ، وَمَنْ تَوَفَّيْتَهُ مِنَّا فَتَوَفَّهُ عَلَى اْلإِيْمَانِ. اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ وَارْحَمْهُ، وَعَافِهِ، وَاعْفُ عَنْهُ، وَأَكْرِمْ نُزُلَهُ، وَوَسِّعْ مُدْخَلَهُ، وَاغْسِلْهُ بِالْمَاءِ وَالثَّلْجِ وَالْبَرَدِ، وَنَقِّهِ مِنَ الْخَطَايَا كَمَا نَقَّيْتَ الثَّوْبَ الأَبْيَضَ مِنَ الدَّنَسِ، وَأَبْدِلْهُ دَاراً خَيْراً مِنْ دَارِهِ، وَأَهْلاً خَيْراً مِنْ أَهْلِهِ، وَزَوْجاً خَيْراً مِنْ زَوْجِهِ، وَأَدْخِلْهُ الجَنّةَ، وَأَعِذْهُ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَعَذَابِ النَّارِ وَأَفٍْسِحْ لَهُ فِي قَبْرِهِ وَنَوِّر لَهُ فِیهِ».
«الهى! زنده و مرده، حاضر و غایب، کوچک و بزرگ، مرد و زن ما را مورد آمرزش قرار دهد، یا الله! هرکسى را از میان ما زنده نگه می‌دارى بر اسلام زنده‌اش نگاه دار، و هرکسى را می‌رانى بر ایمان بمیران. بار الها! او را ببخش، و بر او رحم کن، و عافیت نصیبش بگردان، و از وى گذشت کن. الهى! میهمانى او را گرامى بدار، و قبرش را وسیع بگردان، و او را با آب و برف و تگرگ بشوى، و از گناهان، چنان پاکش بگردان که لباس سفید را از آلودگى، پاک و تمیز می‌گردانى. پروردگارا! به او خانه‌اى بهتر از خانه‌اش، و خانواده‌اى بهتر از خانواده‌اش، و همسرى بهتر از همسرش، عنایت بفرما، و او را وارد بهشت کن، و از عذاب قبر و دوزخ پناهش ده. و قبر او را وسیع و نورانی بفرما».
اگر میت مؤنث باشد می‌گوید: «اللهم اغفر لها» با ضمیر مؤنث در تمام دعا.
و اگر میت نوزاد باشد می‌گوید: «اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ فَرَطًا وَذُخْراً لِوَالِدَيْهِ، وَشَفِيْعاً مُجَاباً. اللَّهُمَّ ثَقِّلْ بِهِ مَوَازِيْنَهُمَا وَأَعْظِمْ بِهِ أُجُوْرَهُمَا، وَأَلْحِقْهُ بِصَالِحِ الْمُؤْمِنِيْنَ، وَاجْعَلْهُ فِيْ كَفَالَةِ إِبْرَاهِيْمَ، وَقِهِ بِرَحْمَتِكَ عَذَابَ الْجَحِيْمِ».
«خدایا! او را میزبان و ذخیره و شفاعت کننده‌اى که شفاعتش قبول شود براى پدر و مادرش قرار بده. خدایا! بوسیله‌ى او ترازوى حسنات پدر و مادرش را سنگین بگردان، و بر پاداش آن‌ها بیفزاى، و او را به مؤمنان نیکوکار ملحق بگردان، و در کفالت ابراهیم، قرار ده، و به رحمت خود از عذاب دوزخ حفظ کن».
برای بار چهارم تکبیر می‌گوید و لحظه‌ای مکث می‌کند به طرف راست سلام می‌دهد. و مستحب است خالصانه برای میت دعا کند.
اگر کسی در وسط نماز به امام اقتداء نمود و پیش از اینکه نماز را به اتمام برساند امام سلام داد او برای خودش نماز را ادامه می‌دهد و به اتمام می‌رساند، و اگر خواستند میت را بردارند او پشت سرهم بدون فاصله تکبیرات چهارگانه را می‌گوید و سلام می‌دهد. اگر کسی خواست بر میت نماز بخواند و میت دفن شده بود می‌تواند تا یک ماه بر روی قبر میت نماز بخواند بعد از گذشت یک ماه دیگر بر میت نماز خوانده نمی‌شود. والله أعلم.