اصول و آداب گفتگو در اسلام

تعريف گفتگو

تعريف گفتگو

گفتگو: حوار یا محاوره به معنای گفتگوی متقابل است.

جدال: از «جَدَلَ الحبلَ» به معنای پیچاندن گرفته شده است و در اصل برای کسی به کار می‌رود که با چیزی که مانع ظاهر شدن حق و پدیدار شدن درستی است، می‌جنگد و دشمنی می‌کند. سپس در این گفتگو ادله را برای ظاهر شدن بهترین امور به کار می‌برد.

(حوار و جدال) گفتگو و مجادله بر یک چیز دلالت دارند. گاهی این دو لفظ با هم می‌آیند. مثلاً در این آیه چنین آمده است: ﴿قَدۡ سَمِعَ ٱللَّهُ قَوۡلَ ٱلَّتِي تُجَٰدِلُكَ فِي زَوۡجِهَا وَتَشۡتَكِيٓ إِلَى ٱللَّهِ وَٱللَّهُ يَسۡمَعُ تَحَاوُرَكُمَآۚ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعُۢ بَصِيرٌ ١[المجادلة: ۱]. «خداوند سخن آن زنی را می‌شنود [و می‌پذیرد] که درباره شوهرش با تو بحث و مجادله می‌کند و به خدا شکایت می‌برد. خدا قطعاً گفتگوی شما دو نفر را می‌شنود. زیرا خداوند شنوا و بیناست». در اصطلاح مردم مراد از حوار و جدال: مناقشه میان دو یا چند گروه است که هدف از آن تصحیح کلام، آشکار ساختن حجت و دلیل، اثبات حق، دفع شبهات و رد افکار و اندیشه‌های باطل است. از ابزارهای گفتگو و مباحثه می‌توان به روشهای منطقی، قیاسهای جدلی اعم از مقدّمات و مسلّمات می‌باشد. که به صورت مفصل در کتب منطق، علم کلام، آداب بحث و مناظره و اصول فقه آمده است [۱].

[۱] برای کسب اطلاع بیشتر درباره تعریف این کلمه به کتاب تعریفات جرجانی کلمه (جدل) و المصباح المنیر دوریشه (حور) و (جدل) مراجعه کنید.