اصول و آداب گفتگو در اسلام

۳- به خوبی گوش دادن، سکوت کردن و پرهیز از قطع کردن رشته کلام دیگران

همچنان که پای‌بندی به وقت تعیین شده و اجتناب از طولانی سخن گفتار مطلوب است، فرد باید به خوبی [به سخن طرف مقابل] گوش دهد و رشته کلام او را قطع ننماید. این که فرد همه تلاش خود را فقط در زمینه فکر کردن به گفته‌هایش مبذول دارد. و به مناظره کننده و طرف گفتگو بی‌توجهی کند، اشتباه است. حسن بن علی ن به پسرش می‌گوید:

(ای پسرم اگر با دانشمندان همنشین بودی تلاش کن بیشتر [از زبان آنها امور را] بشنوی نه اینکه صحبت کنی. همانگونه که درست سخن گفتن را فرا ‌می‌گیری، خوب گوش دادن را نیز بیاموز، کلام هیچ کسی را – حتی اگر به طول بینجامد - قطع مکن تا او خود سخن را به پایان برساند).

ابن مقفع می‌گوید:

(همان گونه که به خوبی صحبت کردن را فرا می‌گیری، به خوبی گوش دادن را نیز بیاموز. از نشانه‌های خوب گوش دادن این است که به متکلم اجازه بدهی که سخنش را به پایان برساند، و به جواب دادن کم توجه باشی. به سوی گوینده رو کنی و به او بنگری و به آنچه می‌گوید دقت کنی).

لازمه گفتگوی مفید، خوب گوش دادن است. به قول عامه مردم گفتگو بدون این امر مانند (گفتگوی ناشنوایان) است که هر طرف مناظره، به دیگری کاملاً بی‌توجه است.