حکم دشنام دهنده صحابه و عقوبت او
علما در حکم و عقوبت کسی که به اصحاب رسول خداصتوهین کند اختلاف پیدا کرده‌اند در اینکه آیا با توهینش کافر می‌شود و عقوبت او قتل است یا اینکه فاسق است و با تعزیر معاقبه می‌شود.
۱- جمعی از علما معتقدند کسی که به اصحاب رسول خداصتوهین کند یا آنها را بی‌اعتبار کند و در عدالتشان طعنه وارد کند و کینه‌اش را نسبت به آنان صراحتاً اعلام کند کافر است و کسی که چنین صفتی داشته باشد خون خود را مباح کرده و قتلش حلال است، مگراینکه توبه کند و به آنها رحمت بفرستد.
و از پیشینیانی که دارای چنین نظری هستند:
۱- صحابی عبدالرحمن بن أبزی، همانطور که در کتاب نهی از دشنام به صحابه (ص۲۳) آمده است.
۲- عبدالرحمن بن عمرو اوزاعی، در شرح الإبانة ابن بطه (ص۱۶۲).
۳- ابوبکر بن عیاش، شرح الإبانة (ص۱۶۰).
۴- سفیان بن عیینه، کتاب نهی از دشنام به صحابه (ص۲۴-۲۵).
۵- محمد بن یوسف الفریابی، شرح الإبانة (ص۱۶۰).
۶- بشربن حارث مروزی، شرح الإبانة (ص۱۶۲).
۷- محمد بن بشارالعبدی، شرح الإبانة (ص۱۶۰).
و بسیاری دیگر. این ائمه تصریح کرده‌اند به کفر دشنام دهنده صحابه و بعضی از آنها همراه با آن تصریح کرده‌اند به اینکه با قتل معاقبه می‌شود، و برخی از علمای حنفیه و مالکیه و شافعیه و حنابله و ظاهریه چنین نظری دارند.
۲- دسته‌ای دیگر از علما معتقدند که دشنام دهنده صحابه به سبب دشنامش کافر نمی‌شود بلکه فاسق و گمراه محسوب می‌شود، و با قتل نیز معاقبه نمی‌شود بلکه به تأدیب و تعزیر او کفایت می‌شود به نحوی که او را از ارتکاب این جرمی که از گناهان کبیره و محرمات زشت محسوب می‌شود، بازدارد، و اگر از این کار دست برنداشت عقوبت بر او تکرار می‌شود تا توبه کند. از امامانی که چنین دیدگاهی دارند:
۱- عمربن عبدالعزیز، صارم الـمسلول (ص۵۶۹).
۲- عاصم احول، ابن تیمیه آن را در صارم المسلول (ص۵۶۹) ذکر کرده است.
۳- امام مالک، الشفاء (۲/۲۶۷).
۴- اسحاق بن راهویه، صارم المسلول (ص۵۶۸).
و جمع کثیری از علما. از این نقل‌ها مشخص می‌شود که دسته‌ای از علما براین باورند که دشنام دهنده صحابه فاسق و مبتدع هستند نه کافر، و بر حاکم واجب است که به نحو شدیدی که منجر به قتل نشود او را تأدیب کند.
آنچه در اینجا ترجیح داده می‌شود این است که دشنام دهنده صحابه کافر نیست، اما این به طور مطلق نیست، بلکه مشروط است به عدم برخورد با نصوص صریح کتاب و سنت صحیح، و عدم انکار چیزی که ضرورتاً در دین معلوم است، براین اساس کلام کسی که توهین کند به عدم تکفیر حمل می‌شود. والله اعلم.
در خاتمه امیدوارم در بیان منهج صحیحی که هر مسلمانی باید در باره صحابه رسول خداصبه آن معتقد باشد و معنی عدالتی که صحابه از آن بهرهمند هستند، موفق شده باشم.
با درود و احترام، برادرتان: أبوعبدالله الذهبی...