اهل بیت به چه کسانی اطلاق می‌شود؟
توجه داشته باشیم که لفظ «أهل» منصوب است، زیرا «منادی» است. یعنی «یا أهل البیت = ای اهل خانه». در واقع آیه بدین معنی است که: ای اهل این خانه جز این نیست که خداوند می‌خواهد (اراده دارد) پلیدی را از شما بزداید و شما را چنانکه باید، پاک سازد.
سپس در آیه‌ی بعد می‌فرماید:
﴿وَٱذۡكُرۡنَ مَا يُتۡلَىٰ فِي بُيُوتِكُنَّ مِنۡ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ وَٱلۡحِكۡمَةِۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ لَطِيفًا خَبِيرًا٣﴾ [الأحزاب: ۳۴]
«و یاد کنید آنچه را که از آیات خدا و حکمت در خانه‌هایتان تلاوت می‌شود، همانا خداوند باریکدان و آگاه است».
ملاحظه می‌کنیم که در صدر آیه‌ی ۳۳ لفظ «بیوت» و در میانه‌ی آیه «بیت» و در آیه‌ی ۳۴ بار دیگر «بیوت» آمده. لازم است که بدانیم در مدینه، پیامبر اکرم صدر کنار مسجد، خانه‌ای نسبتاً وسیع داشت که دارای حجره‌هایی بود[۲]و هر یک از همسران پیامبر صدر یکی از آن‌ها اقامت داشتند.
گمان ندارم بر کسی پوشیده باشد که پیامبر صدر مدینه خانه‌های متعدد و جدا از هم نداشت بلکه یک «بیت» بزرگ در جوار مسجد داشت که درون آن اتاق‌های متعدد بود که هر یک از همسران آن حضرت در بخشی از آن خانه‌ی بزرگ، زندگی می‌کردند[۳]. علت اینکه قرآن در صدر آیه «بیوت» و در میانه‌ی آیه «بیت» و باز بلافاصله در آیه‌ی بعدی «بیوت» فرموده آن است که به اعتبار کل محل زندگی پیغمبر صو به اعتبار اینکه صاحب کل خانه، شخص پیامبرصبوده، «البیت = این خانه» فرموده که همه‌ی آن منتسب به آن حضرت است، و در موارد دیگر به اعتبار اینکه همه درون آن بوده اند، «بیوت» فرموده است. بنابراین، یک بار به اعتبار اینکه زنان منزل پیامبر صبه سبب انتساب به آن حضرت از اعضای خانوادۀ او و اهل خانۀ او هستند «أهل البیت = اهل این خانه» یا «اهل خانه» گفته می‌شوند یعنی به عنوان مثال حجره‌ی «ام سلمه» بیت پیامبر صاست، حجره‌ی «جویریه» بیت پیامبرصاست و ایگونه ... و بار دیگر به اعتبار اینکه هر یک از همسران پیامبرص، با آن حضرت، خانواده‌ای را تشکیل می‌دهند، «بیوت» گفته می‌شود. و این دو تعبیر مخالفت و تباینی با هم ندارند.
بنابراین، به اعتبار کلی، محل زندگی پیامبر صو همسرانش «البیت» (یعنی بیت پیامبر ص) بود، چنانکه در قرآن آمده است:
﴿كَمَآ أَخۡرَجَكَ رَبُّكَ مِنۢ بَيۡتِكَ بِٱلۡحَقِّ﴾ [الأنفال: ۵]
«چنانکه پروردگارت تو را به حق از خانه‌ات برون آورد».
و در عین حال به اعتبار هر حجره یا اتاق، آن را «بیوت» می‌توان گفت، چنانکه فرموده:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَدۡخُلُواْ بُيُوتَ ٱلنَّبِيِّ إِلَّآ أَن يُؤۡذَنَ لَكُمۡ﴾ [الأحزاب: ۵۳]
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید، به خانه‌های پیامبر صدرنیایید مگر آنکه شما را رخصت داده شود».
به همین سبب است که در آیه‌ی ۳۴ سوره‌ی احزاب به همسران پیامبرصفرموده: «یاد کنید آنچه را که از آیات خدا و حکمت در ﴿بُيُوتِكُنَّ﴾«خانه‌های شما (زنان)» تلاوت می‌شود. طبعاً تلاوت آیات الهی در «بیوت» آن‌ها بدان سبب بوده که همسر پیامبرصبوده‌اند و «بیوت» آن‌ها «بیت النبي» بوده است که هر یک از همسرانش در یکی از حجره‌های آن اقامت داشته‌اند و چنین نبوده که هر یک از همسرانش خانه‌ای در جایی دیگر و جدا از سایر همسران داشته باشند، اصولاً کسانی که با سیره‌ی پیامبرصآشنایند، می‌دانند که رسول خداصخانه‌ای نداشته که هیچ یک از همسرانش در آن اقامت نداشته باشند!
***
[۲]- ر. ک. سوره شریفه حجرات. [۳]- در اینجا مناسب است که یادآور شویم: اگر قرآن در آیه ۳۴ سوره احزاب فرموده «بُيُوتِكُنَّ = خانه‌های شما (زنان پیامبر ص)»، در آیه ۵۳ همین سوره تعبیر «بُيُوتَ ٱلنَّبِيِّ» را بکار برده که از تأمل در آیات مذکور معلوم می‌شود بیت همسران پیامبر ص، همان بیت پیامبر صبوده است. بنابراین، کسی که ادعا کرده: «زنان پیامبر صکه خداوند حاضر نشده خانه‌ای را که آنان در آن سکونت دارند، به پیامبر صنسبت دهد». (اهل بیت در آیه تطهیر، جعفر مرتضی العاملی، ترجمه محمد سپهری، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ص ۷۸) سخنش موافق قرآن کریم نیست.