آیا همسر جزء اهل بيت به حساب مي‌آید؟
از آیات قرآن[۲۷]که در آن‌ها همسر حضرت لوط ÷از «اهل» آن حضرت، استثناء شده نیز به خوبی می‌توان دریافت که «همسر» از مصادیق بارز «اهل» است و الا نیازی به استثناء کردنش نبود. در سوره‌ی یوسف نیز در آیه‌ی ۲۵ «اهل» به معنای همسر استعمال شده است.
در قرآن کریم زن حضرت موسی ÷از «اهل» او به شمار رفته است چنانکه فرموده:
﴿قَالَ لِأَهۡلِهِ ٱمۡكُثُوٓاْ إِنِّيٓ ءَانَسۡتُ نَارٗا لَّعَلِّيٓ ءَاتِيكُم مِّنۡهَا بِخَبَرٍ﴾ [القصص: ۲۹]
«موسی به همسرش[۲۸](خانواده‌اش) گفت: درنگ کنید که آتشی یافته‌ام، شاید از آن، شما را خبری آورم».
و این ماجرا پس از آن بود که حضرت موسی ÷پیمان خود را با پدرزنش حضرت شعیب ÷به پایان برد و سپس از «مدین» عزم سفر کرد، چنانکه قرآن فرموده:
﴿فَلَمَّا قَضَىٰ مُوسَى ٱلۡأَجَلَ وَسَارَ بِأَهۡلِهِۦٓ﴾ [القصص: ۲۹]
«پس چون موسی مدت پیمانش را به فرجام رساند و همسرش[۲۹](خانواده‌اش) را [همراه] برد».
علاوه بر این، علمای لغت گفته‌اند: وقتی کلمه‌ی «اهل» مضاف مکان باشد به معنای ساکن یا ساکنین مکان مذکور است چنانکه «اهل مکه» به معنای ساکن یا ساکنین مکه است یا «أهل المدرسة» به معنای ساکن یا ساکنین مدرسه است و هکذا... بنابراین، ازواج پیامبر صکه در خانه رسول‌خدا صسکونت داشته و ساکن دائمی بیت آن حضرت بوده‌اند از مصادیق قطعی «اهل البیت» هستند.
بنابراین، می‌توان گفت که علمای لغت - چنانکه دیدیم- «همسر» را از مفهوم «اهل» و «اهل البیت» خارج ندانسته‌اند لذا نمی‌توانیم اگر حکمی را برای مصادیق اهل البیت قایل‌ایم برای همسر قایل نباشیم.
نکته‌ی دیگر آن است که اگر کسی «همسر» را از مصادیق «اهل» نداند ناگزیر باید معتقد باشد که منظور از آیه‌ی:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ وَأَهۡلِيكُمۡ نَارٗا وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَٱلۡحِجَارَةُ﴾[التحریم: ۶]
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید خویشتن و خانواده خویش را از آتش نگاهدارید که هیمه‌ی آن مردم و سنگ است».
آن است که مسلمان نسبت به همسر یا همسرانش مسئولیتی ندارد و فقط نسبت به فرزند و داماد و نوادگانش مسئول است!!![۳۰]
آیا بنا به آیه‌ی:
﴿وَأۡمُرۡ أَهۡلَكَ بِٱلصَّلَوٰةِ﴾ [طه: ۱۳۲]
«(ای پیامبرص) اهل خویش را به نماز فرمان ده».
آیا لازم نبوده که پیامبر صهمسران خویش را به نماز فراخواند بلکه کافی بود که از منزل خارج شود و فقط یک دختر (حضرت زهرا) و شوهر و دو فرزندش را به نماز فرمان می‌دهد؟!! مسلماً خیر.
لازم است توجه داشته باشیم که لفظ «اهل» به لحاظ معنی، معنی «اسم جمع»[۳۱]است و مرد و زن را شامل می‌شود و به لحاظ لفظی، «مذکر مجازی» است[۳۲]. و بدین لحاظ «ضمیر جمع مذکر» با آن متناسب است. از این رو، علت استعمال مذکر «اهل» است، اما به لحاظ مصادیق کلمه‌ی اهل، چون پیامبر صو همسرانش و همگی از مصادیق «اهل البیت = اهل این خانه» هستند (یعنی جمعی که یک مذکر در آن موجود است) لذا از استعمال ضمیر جمع مذکر، گریزی نیست.
[۲۷]- (اعراف / ۸۳) (هود / ۸۰) (شعراء / ۱۷۰-۱۷۱) (نمل / ۵۷) (عنکبوت / ۳۲). [۲۸]- شیخ طوسی در «التبیان» (ذیل آیه ۲۹ سوره قصص) می‌گوید: «أن موسی لما قضی الأجل، تسلم زوجته و سار بها = همانا موسی هنگامی که مدت پیمایش را گذارند همسرش را گرفت و با خود برد». شیخ طبرسی در «مجمع البیان» و علامه طباطبایی در «المیزان» و «رشیدالدین میبیدی» در «کشف الأسرار و عدة الأبرار» ذیل آیه ۷ سوره نمل گفته‌اند: «أي امراته وهي بنت شعیب» و «المراد بأهله، امرأته وهی بنت شعیب» و «المراد بالأهل ههنا امرأته، بنت شعیب» یعنی منظور از «اهل»، همسر موسی÷است که دختر شعیب÷بود. میبدی آیه مذکور را چنین ترجمه کرده: «موسی گفت زن خویش را» و ابوالفتوح رازی نیز در تفسیر آیه، «اهل» کنایه از همسر موسی÷است که به تبعیت از لفظ «اهل» برای او ضمیر جمع مذکر «کم» ذکر شده است. مؤلفین تفسیر نمونه و تفسیر جلالین و عبداله شبر و نسفی و فخر رازی و ابوالسعود و سید قطب ذیل آیه مذکور و بیضاوی و قرطبی ذیل آیه ۲۹ سوره قصص مراد از «اهل» را همسر موسی÷است. [۲۹]- توجه دارید که همسر، اصلی‌ترین عضو خانواده است که بدون او خانواده تشکیل نمی‌شود. [۳۰]- پیشنهاد می‌کنیم که برادر ما به تفاسیر قرآن از قبیل «مجمع البیان» یا «تفسیر نمونه» یا ... مراجعه و اقوال و مفسرین را درباره آیه مذکور ملاحظه کنند. [۳۱] - «اسم جمع» اسمی را گویند که به لحاظ لفظ مفرد باشد اما به لحاظ معنی بر جمعی دلالت کند. [۳۲]- با اینکه مؤنث شمردن این کلمه جایز است اما قرآن؛ همواره با آن مانند «مذکر» رفتار کرده، از این رو می‌توان گفت مذکر بودن، آن اقوی و ارجح است.