چگونگى نماز جنازه و یا میت:
در حالی که ایستاده چهار تکبیر بگوید و دو دست خود را با گفتن هر تکبیر بلند نماید [۴]، در تکبیر أول سورۀ الفاتحه مىخواند، و قبل از خواندن سـوره، استعاذه مىگوید [۵]، تکبیر دوم درود و صلوات بر رسول اکرم صمىفرستد، همچنانکه در التحیات وارد شده است، تکبیر سوم دعا مىکند براى میت، و تکبیر چهارم کمى توقف کرده به سمت راست خود سلام مىدهد.
و دعا بر میت همچنانکه ثابت است عبارتست از:
أبوهریرهسروایت مىکند که شنیدم رسول اللهصمىفرماید: «إِذَا صَلَّيْتُمْ عَلَى الْمَيِّتِ فَأَخْلِصُوا لَهُ الدُّعَاءَ». [لأبوداود وابن ماجه] . « هرگاه بر میت (مرده) نماز خواندید پس مخلصانه و بدون ریاء براى او دعا کنید».
أبوهریرهسدر حدیث دیگر روایت می‌کند: وقتى رسول اکرم صبر میت نماز می‌خواند چنین می‌فرمود: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِحَيِّنَا وَمَيِّتِنَا وَشَاهِدِنَا وَغَائِبِنَا وَصَغِيرِنَا وَكَبِيرِنَا وَذَكَرِنَا وَأُنْثَانَا اللَّهُمَّ مَنْ أَحْيَيْتَهُ مِنَّا فَأَحْيِهِ عَلَى الإِسْلاَمِ وَمَنْ تَوَفَّيْتَهُ مِنَّا فَتَوَفَّهُ عَلَى الإِيمَانِ اللَّهُمَّ لاَ تَحْرِمْنَا أَجْرَهُ وَلاَ تُضِلَّنَا بَعْدَهُ». [مسلم والأربعة].
إلهى بر زندگان ما، و مردگان ما، و حاضران و غائبان ما، و کوچکان و بزرگان ما، و مردان و زنان ما مغفرت کن، إلهى کسیکه از ما زنده مىکنى و به دنیا مىآورى او را بر إسـلام زنـده بدنیا بیاور، و کسیکه از ما از دنیا مىگیرى او را بر إیمان بگیر و در حالیکه مؤمن است از این دنیا ببر، إلهى ما را از أجر او محروم مکن، و ما را بعد از وفات او گمراه و منحرف نکن.
عوف بن مالکسروایت مىکند که رسول اکرم صبر جنازه‌اى نماز خواند و من از دعایش این را حفظ کردم:
«اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ وَارْحَمْهُ وَعَافِهِ وَاعْفُ عَنْهُ وَأَكْرِمْ نُزُلَهُ وَوَسِّعْ مُدْخَلَهُ وَاغْسِلْهُ بِالْمَاءِ وَالثَّلْجِ وَالْبَرَدِ وَنَقِّهِ مِنْ الْخَطَايَا كَمَا نَقَّيْت الثَّوْبَ الْأَبْيَضَ مِنْ الدَّنَسِ وَأَبْدِلْهُ دَارًا خَيْرًا مِنْ دَارِهِ وَأَهْلًا خَيْرًا مِنْ أَهْلِهِ وَأَدْخِلْهُ الْجَنَّةَ وَقِه فِتْنَةَ الْقَبْرِ وَعَذَابَ النَّارِ». [مسلم] . «بار إلهى گناهان او را مغفرت کن، و او را ببخش و رحمت و عافیت فرما، و او را وقت نزول در قبر اکرام کن، و جایگاهش را وسیع گردان، و او را با آب، یخ، برف شستشو ده، و او را از گناهان پاک کن چنانکه جامۀ سفید از نجاست پاک مىشود، و به وى منـزلى بهتر از منـزل دنیایش، و أهلى بهتر از أهل دنیایش عنایت فرما، و او را وارد بهشت گردان، و از فتنۀ قبر و عذاب جهنم او را محفوظ فرما».
و اگر میت طفل و بچه بود و به بلوغ نرسیده بود به جاى استغفار برایش این دعا خوانده مىشود:
«اللهم اجعله فرطاً لوالديه وذخراً وسلفاً وأجراً، اللهم ثقِّل به موازينهما وأعظم به أجورهما، اللهم اجعله في كفالة إبراهيم وألحقه بصالح سلف المؤمنين وآجره برحمتك من عذاب الجحيم وأبدله داراً خيراً من داره وأهلاً خيراً من أهله، اللهم اغفر لأسلافنا وأفراطنا ومن سبقنا بالإيمان». [المغني لابن قدامة ۲/۴۸٩].
بار إلهى او را سرمایه و أجر و پاداش قرار ده، و به سبب او ترازوى أعمال آنها را گران کرده و پاداش بزرگ نصیب آنها کن، و او را در کفالت حضرت إبراهیم÷قرار داده، و به بندگان نیک و صالح خود ملحق نما، و با رحمت خود او را از عذاب جهنم پناه ده، و خانه و أهل و خویش او را بـه أهل و خانۀ بهتر تبدیل کن، بار إلهى مغفرت کن پیشان و نیاکان و مؤمنانى که بر ما سبقت گرفتند و دنیا را وداع گفتند.
[۴] در مذهب شافعى و حنبلى دو دست خود را در حال تکبیر گفتن بلند می‌کنند، ولى در مذهب حنفى و مالکى دو دست خود را بلند نمى‌کنند بلکه فقط الله أکبر می‌گویند در حالیکه دو دست‌شان بر سینه است. [۵] یعنى أعوذ بالله من الشیطان الرحیم می‌گوید.