۵۰- خاتمه و پایان نصیحت و فائده‌ها
و در پایان اى برادر آیا فکر کرده‌اى که این دنیا را به همین زودی‌ها وداع خواهى گفت، پس چه چیز براى این سفر آماده کرده‌ای؟
و آیا هیچ فکر کرده‌اى که فردا تو را در قبرى که طول آن چند متر و عرض آن چند وجب خواهد بود مىگذارند؟ و آن قبر بوستانى از بوستان‌هاى بهشت و یا گودالى از گودال‌هاى جهنم خواهد بود؟ ـ والعیاذ بالله ـ.
پس با چه چیز منـزل خود را می‌سازی، اى برادر تو را نصیحت می‌کنم تا به زیارت مقابر هرچند مدتى یکبار بروی، زیرا نفس به أمور دنیاى فانى غافل و مشغول می‌شود.
رسول اللهصأمت خود را به زیارت مقابر أمر فرموده چنانکه مىفرمایند: «كُنْتُ نَهَيْتُكُمْ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبُورِ، فَزُورُوهَا، فَإِنَّهَا تُذَكِّرُ الآخِرَةَ» [۴۵].
«شما را از زیارت قبرها منع کرده بودم، ولى الآن آن را زیارت کنید، زیرا شما را بیاد آخرت مىاندازد».
و به ما چگونگى آداب زیارت به مقابر را آموزش دادند، چنانکه بریدهسروایت مىکند که رسول اکرم صما را یاد مىداندند که اگر به مقابر رفتیم چنین بگوئیم: «السَّلامُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الدِّيَارِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُسْلِمِينَ، وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لاحِقُونَ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ، وَنَحْنُ لَكُمْ تَبَعٌ نَسْأَلُ اللَّهَ الْعَافِيَةَ» [۴۶].
«اى ساکنین سرزمین مؤمنین و مسلمین، سلام و درود بر شما باد، و ما نیز إن شاء الله به شما مىپیوندیم، از بارى تعالى براى ما و شما عافیت و سلامتى و تندرستى آرزومندیم».
برادر تو را نصیحت می‌کنم تا قلب خود را از دشمنى و کینه جوئى به دیگران پاک نگهدارى، اول با خداى خود صلح کن، و سپس با برادران مسلمان خود، زیرا رسول اکرم صمسلمانان را از کینه توزى و دشمنى بر یکدیگر بر حذر داشته چنانکه مىفرمایند«تعرض الأعمال في كل يوم اثنين وخميس فيغفر الله لكل امرئ إلاَّ امراءً كانت بينه وبين أخيه شحناء، فيقول اتركوا هذين حتى يصطلحا» [۴٧].
اعمال انسانها هر دوشنبه و پنج شنبه بر خداوند عرضه مىشود، خداوند گناهان همۀ انسانها را مىبخشد بجز انسانى که با دیگرى دشمنى و کینه توزى دارد، خداوند مىفرماید: این دو را بگذارید تا با هم صلح کنند.
وآخر دعوانا أن الحمد لله رب العالمين، وصلى الله وسلم على نبينا محمد وعلى آله وصحبه وسلم تسليماً كثيراً.
***
[۴۵] صحیح إمام مسلم، و روایت إمام ترمذى «فإنَّها تذکرم الآخرة». [۴۶] صحیح إمام مسلم. [۴٧] صحیح إمام مسلم، و سنن إمام أبوداود.