نماز بیمار

چند وقت پیش با تعدادی از دوستان تصمیم گرفتیم هیات خیریه‌ای برای دیدار با بیماران و همدردی با آن‌ها و کمک به آنان در صورت نیاز، تشکیل دادیم...

تعدادمان کم بود... از بیمارستان‌ها به نوبت دیدار می‌کردیم... اولین بیمارستانی که از آن دیدار کردیم بیمارستان بزرگی با پانصد تخت خواب بود... از بیماران دیدارمی‌کردیم و هدایایی به آن‌ها می‌دادیم... آن‌ها را دلداری می‌دادیم و به پرسش‌های شرعی آنان پاسخ می‌گفتیم... اما چیزی که باعث شد جا بخوریم این بود که بیش از چهل درصد آنان نماز نمی‌خواندند! هر کدم هم عذر خاص خودش را داشت... مثلا بعضی می‌خواستند نمازها را تا وقتی که وقتشان تمام شود با هم یکجا بخوانند! یکی می‌گفت: چطور نماز بخونم در حالی که تخت من رو به قبله نیست! یکی دیگه می‌گفت: نمی‌تونم نماز بخونم چون نمی‌تونم وضو بگیرم! بعضی می‌گفتند: لباسم نجسه نمی‌شه باهاش نماز بخونم! و از این عذرها...

در حالی که خداوند کار آن‌ها را آسان کرده و شریعت هرگونه سختی را از میان برداشته است... و خداوند همراه سختی آسانی قرار داده... بنابراین باید بدانیم که نماز در هیچ حالی از مسلمان ساقط نمی‌شود مگر در حال فقدان عقل به سبب جنون یا بیهوشی...

در اینجا به طور مختصر روش وضو و نماز بیمار را توضیح می‌دهیم:

در مورد وضو، ممکن است بیمار چند حالت داشته باشد:

١- اگر بیماری‌اش سخت نباشد و آب برایش زیانی نداشته باشد مانند کسی که سردرد یا دندان‌درد دارد جایز نیست که تیمّم کند.

٢- اما اگر استفاده از آب باعث تشدید بیماری‌اش می‌شود اجازه دارد تیمّم بگیرد.

٣- اگر بیمار به سبب ناتوانی یا ترس از بیشتر شدن بیماری نتوانست وضو بگیرد با خاک پاک تیمّم می‌کند، زیرا خداوند متعال می‌فرماید:

﴿وَإِن كُنتُم مَّرۡضَىٰٓ أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوۡ جَآءَ أَحَدٞ مِّنكُم مِّنَ ٱلۡغَآئِطِ أَوۡ لَٰمَسۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَلَمۡ تَجِدُواْ مَآءٗ فَتَيَمَّمُواْ﴾ [المائدة: ٦]

«... و اگر بیمار یا در حال سفر بودید یا یکی از شما از قضای حاجت آمد یا با زنان نزدیکی کرده‌اید و آبی نیافتید پس با خاک [پاک] تیمّم کنید...».

اگر خود وی نمی‌تواند تیمم کند دیگری او را تیمم دهد، به این صورت که دو دست وی را به خاک بزند سپس به صورت و دو کف دست او بکشد، و اگر بدن یا لباس یا تخت او نجس بود و نتوانست آن را از بین ببرد یا پاک کند، جایز است در همان حالت نماز بخواند زیرا الله متعال می‌فرماید:

﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ مَا ٱسۡتَطَعۡتُمۡ﴾ [التغابن: ١٦]

«پس تا جایی که در توان دارید تقوای الله را پیشه سازید...».

٤- کسی که به سبب زخم یا شکستگی یا بیماری استفاده از آب برایش زیان دارد و در این حالت دچار جنابت شده بر اساس ادله‌ای که آوردیم می‌تواند تیمّم بگیرد، و اگر برایش امکان داشت جاهای سالم بدنش را بشوید واجب است که این کار را انجام دهد و به جای بخشی که نشسته تیمّم بگیرد.

٥- اگر بیمار جایی بود که نه آب در اختیار داشت و نه خاک و نه کسی بود که برایش آب یا خاک بیاورد با قلب خود نیت وضو می‌کند و نماز می‌خواند و اجازه ندارد نمازش را به تاخیر بیندازد زیرا خداوند متعال می‌فرماید:

﴿فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ مَا ٱسۡتَطَعۡتُمۡ﴾ [التغابن: ١٦]

«پس تا جایی که در توان دارید تقوای الله را پیشه سازید...».

٦- بیماری که دچار ریزش بی‌اختیار ادرار یا خون‌ریزی یا خروج بی‌اختیار باد است و هنوز درمان نشده باید برای هر نماز بعد از وارد شدن وقتِ آن وضو گیرد و قسمت‌هایی از لباس یا بدنش که نجس شده را بشوید یا اگر می‌تواند برای نماز یک لباس جداگانه‌ی پاک بپوشد. اگر برایش امکان دارد که بر روی آلت خود پنبه یا چیزی بگذارد که از رسیدن نجاست به لباس یا دیگر جاهای بدنش جلوگیری کند، بهتر است.

٧- اگر جایی از بدن بیمار پانسمان است در وضو و غسل بر آن مسح می‌کند و بقیه‌ی عضو را می‌شوید. اما اگر مسح کردن بر پانسمان یا شستن بقیه‌ی عضو برای او ضرر دارد یا اگر بر آن زخم‌هایی بود که نمی‌تواند آن را بشوید یا مسح کند (مانند سوختگی) [نیازی به شستن آن عضو نیست] و کافی است پس از پایان وضو تیمّم کند.