مختصری در اسباب نزول آیات قرآن کریم

بعضی از مردم طلاق‌دادن زن و آزاد کردن برده را به شوخی می‌گرفتند

ابن ابی عمر در مسند خود و ابن مردویه از ابی درداء روایت می‌کنند: شخص زن خود را طلاق می‌داد بعد می‌گفت که شوخی کرده‌ام و برده‌ی خود را آزاد می‌کرد و می‌گفت: شوخی کرده‌ام که این آیه نازل شد.

سبب نزول آیه‌ی ۲۳۲ سوره‌ی بقره: ﴿وَإِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعۡضُلُوهُنَّ أَن يَنكِحۡنَ أَزۡوَٰجَهُنَّ إِذَا تَرَٰضَوۡاْ بَيۡنَهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِۗ ذَٰلِكَ يُوعَظُ بِهِۦ مَن كَانَ مِنكُمۡ يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۗ ذَٰلِكُمۡ أَزۡكَىٰ لَكُمۡ وَأَطۡهَرُۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ٢٣٢﴾ [۱۷] چیست؟

در مورد این‌که اگر کسى زنش را کمتر از سه بار طلاق داده باشد و سپس قصد رجوع به همدیگر کنند دیگر ولى امر حق ندارد از ازدواج آن‌ها جلوگیرى کند.

امام بخاری و ابو داود و ترمذی و غیر از ایشان از معقل بن یسار روایت می‌کنند: او خواهر خود را به ازدواج یکی از مسلمانان در آورد؛ خواهرش نزد او بود تا این‌که او را یک‌بار طلاق داد و از طلاق خود برنگشت تا این‌که عده‌ی زن تمام شد؛ بعد از آن، آن دو همدیگر را خواستند و آن مرد مجددا او را از خطاب خواستگاری نمود؛ معقل در جواب می‌گوید: او را به تو ارزانی داشتم و به عقد تو در آوردم و تو او را طلاق دادی به الله قسم دیگر به تو بر نمی‌گردد. الله به حاجت و نیاز آن دو آگاه بود و این آیه نازل شد. زمانی که معقل این آیه را شنید، گفت: گوش به فرمان الله و مطیع الله هستم سپس آن مرد را خواست و به او گفت: خواهرم ارزانی تو باد و به عقد شما در می‌آورم.

علت نزول آیه‌ی ۲۳۸ سوره‌ی بقره: ﴿حَٰفِظُواْ عَلَى ٱلصَّلَوَٰتِ وَٱلصَّلَوٰةِ ٱلۡوُسۡطَىٰ وَقُومُواْ لِلَّهِ قَٰنِتِينَ٢٣٨﴾ [۱۸] چیست؟

قبلا مردم در نماز با همدیگر صحبت می‌کردند و با نازل شدن این آیه دیگر صحبت در نماز ممنوع شد.

ائمه‌ی شش‌گانه‌ی حدیث و دیگران از زید بن أرقم روایت می‌کنند: ما در زمان رسول الله ج در نماز با همدیگر صحبت می‌کردیم؛ شخص با کنار دستی خود در نماز صحبت می‌کرد تا این‌که این آیه نازل شد ما از سخن گفتن نهی شدیم و به سکوت امر شدیم.

آیه‌ی ۲۸۵ سوره‌ی بقره: ﴿ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۚ كُلٌّ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّن رُّسُلِهِۦۚ وَقَالُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۖ غُفۡرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ٢٨٥﴾ [۱۹] به چیزی اشاره می‌کند؟

[۱۷] و هنگامی‌که زنان را طلاق دادید، آن‌گاه (مدت) عده‌ی خود را به پایان رساندند، آنان را از ازدواج با شوهران (سابق) خود باز ندارید، وقتی که بطرز پسندیده‌ای در بین خویش تراضی کنند. این (دستوری است) که هرکس از شما که به الله و روز قیامت ایمان دارد؛ به آن پند داده می‌شود؛ و این (دستور) برای شما پر برکت‌تر و پاکیزه‌تر است و الله می‌داند و شما نمی‌دانید. [۱۸] بر (بجا آوردن) نماز‌ها و (بخصوص) نماز میانه (نماز عصر) محافظت کنید و فروتنانه برای الله به پا خیزید. [۱۹] پیامبر به آنچه از (سوی) پروردگارش بر او نازل شده، ایمان آورده است و مؤمنان (نیز) همه به الله و فرشتگان او و کتاب‌هایش و پیامبرانش ایمان آورده‌اند. (و گفتند): «میان هیچ یک از پیامبرانش فرق نمی‌گذاریم» و گفتند: «شنیدیم و اطاعت کردیم. پروردگارا! آمرزش تو را (خواهانیم) و بازگشت به سوی توست».