نشانه های قیامت

أشراط الساعة:

یعنی نشانه‌های قیامت که قبل از آن اتفاق می‌افتند و بر نزدیکی آن دلالت می‌کنند. یا امور کوچک مربوط به قیامت و قبل از شروع آن که مردم آن‌ها را انکار می‌نمایند. یا اسباب قیامت که قبل از وقوع آن پیش می‌آیند [٧۲].

واژۀ الساعه به سه معنی اطلاق می‌گردد.

۱- الساعه (قیامت) صغری: یعنی مگر انسان، هرکس که می‌میرد در واقع قیامت او شروع می‌شود چون در عالم آخرت قرار می‌گیرد.

۲- الساعه (قیامت) وسط: یعنی مرگ مردمان یک قرن، دلیل آن گفته حضرت عائشه است که می‌فرماید: اعراب وقتی نزد پیامبر خدا می‌آمدند از روز قیامت سؤال می‌کردند و ایشان به جوانترین آنان نگاه می‌کرد و می‌فرمود: اگر این انسان بماند قبل از اینکه پیر شود قیامت شما فرا می‌رسد [٧۳]. یعنی مرگتان فرا می‌رسد. منظور قیامت مخاطبین بود [٧۴].

۳- الساعه (قیامت) بزرگ: یعنی برانگیختن مردم از قبرهایشان برای حساب و کتاب و جزاء و پاداش.

وقتی در قرآن واژۀ «الساعه» بکار می‌رود منظور قیامت بزرگ است.

خداوند می‌فرماید:

﴿يَسۡ‍َٔلُكَ ٱلنَّاسُ عَنِ ٱلسَّاعَةِۖ﴾[الأحزاب: ۶۳].

ترجمه آن گذشت.

﴿ٱقۡتَرَبَتِ ٱلسَّاعَةُ﴾[القمر: ۱].

«قیامت نزدیک شد».

خداوند در قرآن هر دو قیامت صغری و کبری را ذکر کرده است. مثلاً در ابتدای سوره واقعه بحث، قیامت کبری و در انتهای آن قیامت صغری آمده است.

﴿إِذَا وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَةُ ١ لَيۡسَ لِوَقۡعَتِهَا كَاذِبَةٌ ٢ خَافِضَةٞ رَّافِعَةٌ ٣ إِذَا رُجَّتِ ٱلۡأَرۡضُ رَجّٗا ٤ وَبُسَّتِ ٱلۡجِبَالُ بَسّٗا ٥ فَكَانَتۡ هَبَآءٗ مُّنۢبَثّٗا ٦ وَكُنتُمۡ أَزۡوَٰجٗا ثَلَٰثَةٗ ٧﴾[الواقعة: ۱-٧].

«هنگامی که واقعه‌ی (قیامت) بر پا می‌شود. رخ‌دادن آن جای تکذیب ندارد، (گروهی را) پائین می‌آورد و (گروهی را) بالا می‌برد، وقتی که زمین سخت به لرزه انداخته می‌شود. و کوه‌ها سخت به هم کوبیده می‌شوند و ریزه‌ریزه می‌گردند، شما سه گروه خواهید شد».

و در آخر آن می‌فرماید:

﴿فَلَوۡلَآ إِذَا بَلَغَتِ ٱلۡحُلۡقُومَ ٨٣ وَأَنتُمۡ حِينَئِذٖ تَنظُرُونَ ٨٤ وَنَحۡنُ أَقۡرَبُ إِلَيۡهِ مِنكُمۡ وَلَٰكِن لَّا تُبۡصِرُونَ ٨٥﴾[الواقعة: ۸۳-۸۵].

«پس چرا هنگامی که جان به گلوگاه می‌رسد و شما در این حال می‌نگرید (و کاری از دستتان ساخته نیست) ما از شما به او نزدیکتریم لیکن شما نمی‌بینید».

و در سورۀ قیامه نیز از هر دو نوع قیامت (صغری، کبری) یاد شده است.

دربارۀ قیامت کبری می‌فرماید:

﴿لَآ أُقۡسِمُ بِيَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ ١﴾[القیامة: ۱].

«قسم به روز قیامت (به روز قیامت سوگند نمی‌خورم)».

سپس دربارۀ قیامت صغری(مرگ) می‌فرماید:

﴿كَلَّآ إِذَا بَلَغَتِ ٱلتَّرَاقِيَ ٢٦﴾[القیامة: ۲۶].

«هرگز چنین نیست هرگاه که (جان) به گلوگاه رسید».

امثال این آیات در قرآن فراوانند، اما به علت عدم گنجایش رساله از ذکر آن‌ها خودداری می‌کنیم.

قیامت کبری همان است که ما درصدد بیان نشانه‌های آن در قرآن و سنت هستیم [٧۵].

[٧۰] مراجعه شود به «النهایة فی غریب الحدیث والاثر» (۲/۴۶۰)، و «لسان العرب» (٧/۳۲٩-۳۳۰) ابن منظور، ط. دارالفکر و دارصادر بیروت. [٧۱] مراجعه شود به «النهایة فی غریب الحدیث» (۲/۴۲۲) و «لسان العرب» (۸/۱۶٩) و «ترتیب القاموس المحیط» (۲/۶۴٧) استاد طاهر احمد الزواوی، داراالکتب العلمیه (۱۳٩٩ ه‍‌). [٧۲] مراجعه شود به «النهایة فی غریب الحدیث» (۲/۴۶۰) و «لسان العرب» (٧/۳۲٩ – ۳۳۰). [٧۳] «صحیح البخاری» کتاب الرقاق، باب سکرات الموت (۱۱/۳۶۱ – با شرح فتح الباری) و «صحیح مسلم» کتاب الفتن و أشراط الساعة، باب قرب الساعة (۱۸/٩۰ با شرح امام نووی). [٧۴] «فتح الباری» (۱۱/۳۶۳). [٧۵] مراجعه شود به «مجموع فتاوی» (۴/۲۶۳ – ۲۶۵) شیخ الإسلام ابن‌تیمیه و «فتح الباری» (۱۱/۳۶۴) و «تاج العروس من جواهر القاموس» (۵/۳٩۰).