ب- دلیل‌هایی از سنت
برخی احادیث دال بر ظهور دخان (دود) در آخر الزمان ذکر شدند اکنون چند حدیث دیگر را به آن‌ها اضافه می‌کنیم.
۱- مسلم از ابوهریره روایت می‌کند پیامبر جفرمود: «بادروا بالأعمال ستاً: الدجال، والدخان» [۸۴۲]. «به انجام اعمال صالح مبادرت ورزید قبل از اینکه شش حادثه پیش آیند.... (از جمله) دخان و دجال و....»
۲- در حدیث حذیفه دربارۀ نشانه‌های بزرگ قیامت از «دخان» [۸۴۳]نیز نامبرده شده است.
۳- ابن جریر و طبرانی از ابو مالک اشعری روایت کرده‌اند. او گفت پیامبر جفرمود: «إنّ ربكم أنذركم ثلاثاً: الدخان يأخذ المؤمن كالزكمة ويأخذ الكافر فينتفخ حتى يخرج من مسمع منه» [۸۴۴]. «خداوند شما را از سه چیز می‌ترساند: دودی که مانند زکام در مؤمن اثر می‌کند و کافر آن را استشمام می‌کند و از آن منتفخ می‌گردد تا اینکه از هر دو گوشش خارج می‌شود».
[۸۲۸] «تفسیر قرطبی» (۱۶/۱۳۰) و «تفسیر ابن کثیر» (٧/۲۳۵-۲۳۶). [۸۲٩] «تفسیر طبری» (۱۵/۱۱-۱۱۳) و «تفسیر قرطبی» (۱۶/۱۳۱) و «تفسیر ابن کثیر» (٧/۲۳۳). [۸۳۰] منظور از لزام این آیه است ﴿قُلۡ مَا يَعۡبَؤُاْ بِكُمۡ رَبِّي لَوۡلَا دُعَآؤُكُمۡۖ فَقَدۡ كَذَّبۡتُمۡ فَسَوۡفَ يَكُونُ لِزَامَۢا ٧٧﴾[الفرقان: ٧٧] «به علت تکذیبشان عذابی هلاک‌کننده بر آنان لازم می‌گردد و منظور از آن شکستی است که خداوند در روز جنگ بدر بر آنان وارد کرد».«تفسیر ابن کثیر» (۶/۱۴۳-۳۰۵) و «شرح نووی لمسلم» (۱٧/۱۴۳). بقیه موارد نیز هر یک در آیه‌ای از قرآن به آن اشاره شده است. [۸۳۱] «صحیح بخاری» کتاب التفسیر باب (فارتقب یوم یاتی السماء بدخان مبین) (۸/۵٧۱ با شرح فتح الباری) و «صحیح مسلم» کتاب صفة القیامة و الجنة و النار باب الدخان (۱٧/۱۴۳ با شرح نووی). [۸۳۲] «صحیح بخاری» کتاب التفسیر سوره روم (۸/۵۱۱ با شرح فتح الباری) و باب ﴿يَغۡشَى ٱلنَّاسَۖ هَٰذَا عَذَابٌ أَلِيمٞ ١١﴾(۸/۵٧۱ با شرح فتح الباری) و «صحیح مسلم» کتاب صفة القیامة والجنة والنار، باب الدخان (۱٧/۱۴۰-۱۴۱ با شرح نووی). [۸۳۳] «تفسیر طبری» (۲۵/۱۱۴). [۸۳۴] «تفسیر طبری» (۲۵/۱۱۳) و «تفسیر ابن کثیر» (٧/۲۳۵). [۸۳۵] «تفسیر ابن کثیر» (٧/۲۳۵). [۸۳۶] «صحیح بخاری» کتاب الجنائز باب اذا أسلم الصبی (۳/۲۱۸ با شرح فتح الباری) و «صحیح مسلم» باب ذکر ابن صیاد (۱۸/۴٧-۴٩ با شرح نووی) و «جامع ترمذی» باب ما جاء فی ذکر ابن صیاد (۶/۵۱۸-۵۲۰) و «مسند احمد» (٩/۱۳۶-۱۳٩) (دیث ۶۳۶۰) تحقیق احمد شاکر. [۸۳٧] «النهاية / الفتن الملاحم» (۱/۱٧۲) تحقیق د. طه زینی. [۸۳۸] «التذكرة» (ص ۶۵۵) و «شرح نووی لمسلم» (۱۸/۲٧). [۸۳٩] مجاهد: امام و حافظ مجاهد ابن جبر مکی ابو الحجاج است او بیشتر با عبدالله بن عباس بود و تفسیر را از او می‌آموخت مجاهد می‌گوید: «فقیه کسی است که از خدا بترسد گرچه علمش کم باشد و جاهل کسی است که خدا را نافرمانی کند گرچه علمش زیاد باشد. او در سال (۱۰۲ یا ۱۰۳ ه) در گذشت «تذکرة الحفاظ» (۱/۱٩۲-٩۳) و «البداية والنهاية» (٩/۲۲۴-۲۲٩) و «تهذیب التهذیب» (۱۰/۴۲-۴۴) [۸۴۰] «التذكرة» (ص ۶۵۵). [۸۴۱] «تفسیر طبری» (۲۵/۱۱۴-۱۱۵). [۸۴۲] «صحیح مسلم» باب فی بقیة أحادیث الدجال (۱۸/۸٧ با شرح نووی). [۸۴۳] «صحیح مسلم» کتاب الفتن و أشراط الساعة (۱۸/۲٧-۲۸ با شرح نووی). [۸۴۴] «تفسیر طبری» (۲۰/۱۱۴) و «تفسیر ابن کثیر» (٧/۲۳۵) ابن کثیر می‌گوید: اسناد حدیث خوب است. ابن حجر روایت ابن جریر طبری را از ابو مالک و ابن عمر نقل می‌کند و می‌گوید: «سند هر دو روایت ضعیف است» اما تعدد این أحادیث همدیگر را تقویت می‌کنند و دال هستند به اینکه این خبر اصلی داشته است» «فتح الباری» ۸/۵٧۳).