عقیدۀ اهل سنت و جماعت

۴- آفرینش

بر بندۀ مسلمان لازم است که اقرار نماید بر اینکه خداوند آفریدگار همۀ کائنات و موجودات است؛ چنانچه می‌فرماید: ﴿ وَخَلَقَ كُلَّ شَيۡءٖ فَقَدَّرَهُۥ تَقۡدِيرٗا ٢ ﴾[الفرقان: ۲]. «خداوند هر چیز را آفرید و آن را دقیقا اندازه‌گیری کرد».

در آیات بسیاری از قرآن مجید از اندازه و تقدیر اشیاء بحث شده است، از آنجمله می‌فرماید:

﴿ قَدۡ جَعَلَ ٱللَّهُ لِكُلِّ شَيۡءٖ قَدۡرٗا ٣ ﴾[الطلاق: ۳].

«همانا خداوند برای هر چیز اندازۀ تعیین کرده است».

و نیز می‌فرماید:

﴿ وَإِن مِّن شَيۡءٍ إِلَّا عِندَنَا خَزَآئِنُهُۥ وَمَا نُنَزِّلُهُۥٓ إِلَّا بِقَدَرٖ مَّعۡلُومٖ ٢١ ﴾[الحجر: ۲۱].

«و هیچ چیزی نیست مگر (اینکه) خزائن آن نزد ما است، و ما آن را فرود نمی‌آوریم مگر باندازۀ معینی».

و خداوند می‌فرماید: ﴿ وَكُلُّ شَيۡءٍ عِندَهُۥ بِمِقۡدَارٍ ٨ ﴾[الرعد: ۸]. «و هر چیز نزد او بمقدار معینی است».

و نیز می‌فرماید: ﴿ قُل لَّن يُصِيبَنَآ إِلَّا مَا كَتَبَ ٱللَّهُ لَنَا هُوَ مَوۡلَىٰنَاۚ وَعَلَى ٱللَّهِ فَلۡيَتَوَكَّلِ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ٥١ ﴾[التوبة: ۵۱]. «بگو: جز آنچه خداوند نصیب ما کرده بما نمی‌رسد او است کارسازما، و باید مؤمنان به خداوند توکل ورزند».

و خداوند می‌فرماید: ﴿ إِنَّا كُلَّ شَيۡءٍ خَلَقۡنَٰهُ بِقَدَرٖ ٤٩ ﴾[القمر: ۴۹]. «بی‌گمان ما هر چیز را به اندازه آفریدیم».

هرکسی‌که از قضاء و قدر خداوند انکار کند بنام قدریه (منکران قدر) یاد می‌شود. این طائفه در صدر اسلام نیز وجود داشتند و امروز هم عده‌ای هستند که از قضاء و قدر خداوند انکار می‌نمایند.

از پیامبر اسلام جدر مورد منکران قدر چنین روایت شده است: عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍبقَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «صِنْفَانِ مِنْ أُمَّتِى لَیْسَ لَهُمَا فِى الإِسْلاَمِ نَصِیبٌ: الْمـُرْجِئَةُ وَالْقَدَرِیَّةُ»(سنن الترمذی) از عبدالله بن عباسبروایت شده که آن حضرت جفرمودند: «دو گروه از امتم هستند که سهمی در اسلام ندارند: جبریها (کسانیکه می‌گویند: تمام افعال به تقدیر خدا است، و بنده هیچ اختیاری از خود ندارد)، و قدریها (منکران قدر)».

وَعَنِ ابْنِ عُمَرَبعَنِ النَّبِىِّ ج: «یَكُونُ فِى أُمَّتِى خَسْفٌ وَمَسْخٌ وَذَلِكَ فِى الْـمُكَذِّبِینَ بِالْقَدَرِ». (سنن أبی داود والترمذی)

از عبد الله بن عمربروایت شده است که از آن حضرت جشنیدم که می‌فرمود: «در امت من خسف (فرو رفتن به زمین) و مسخ (تغییر صورت) می‌باشد، و آن برای تکذیب کنندگان به قدر است».

وَعَنْهُ عَنِ النَّبِىِّ جقَالَ: «الْقَدَرِیَّةُ مَجُوسُ هَذِهِ الأُمَّةِ، إِنْ مَرِضُوا فَلاَ تَعُودُوهُمْ وَإِنْ مَاتُوا فَلاَ تَشْهَدُوهُمْ». (امام احمد حنبل، و سنن ابوداود).

از عبد الله بن عمربروایت شده که: آن حضرت جفرمود: «قدریه آتش‌پرست این امت است، اگر مریض گردیدند به عیادت‌شان نروید، و اگر می‌میرند به جنازۀ‌شان حاضر نگردید».

ایمان به قضاء و قدر، خیر و شر آن در زندگی بندۀ مسلمان اثر مثبت می‌گزارد، او در تمام کارهای خود اعتمادش را به خداوند مستحکم می‌گرداند، و بر خداوند توکل و تفویض امرش را می‌نماید، و به یقین کامل می‌داند چیزی‌که بوی نرسیده است نمی‌رسد، و آنچه که باید بوی برسد حتماً رسیدنی است. او تنها اسباب را مؤثر در امور نمی‌داند بلکه از اسباب کار می‌گیرد، اما توکل خود را در رسیدن بمرام خویش به خداوند می‌نماید.

همچنین ایمان داشتن به قضاء و قدر برای بندۀ مؤمن آرامش خاطر ایجاد می‌کند، سکون و اطمینان برایش پیدا می‌شود، از چیزی که بوی رسیده است راضی و خوشنود می‌گردد، در گذشته خویش محزون و اندوهگین نمی‌گردد، به آیندۀ خود اطمینان پیدا می‌کند. زیرا او به یقین می‌داند که هر چیز به قضاء و قدر خداوند تعلق دارد، چنانچه آن حضرت جمی‌فرماید: «عَجَبًا لأَمْرِ الْمـُؤْمِنِ، إِنَّ أَمْرَهُ كُلَّهُ خَیْرٌ، وَلَیْسَ ذَاكَ لأَحَدٍ إِلاَّ لِلْمُؤْمِنِ، إِنْ أَصَابَتْهُ سَرَّاءُ شَكَرَ فَكَانَ خَیْرًا لَهُ، وَإِنْ أَصَابَتْهُ ضَرَّاءُ صَبَرَ فَكَانَ خَیْرًا لَهُ». (صحیح مسلم).

«امر بندۀ مؤمن شگفت‌آور است، و همۀ امرش بخیر او است، اگر برایش خوشی‌ای برسد شکر می‌کند، و این به خیر او است، و اگر برایش بدی‌ای برسد صبر می‌کند، و این بخیر او است».

ای برادر مسلمان! بر تو است که که به چیزهای که خداوندأبرایت از خیر و شر مقدر نموده است راضی باشی تا در دنیا به راحت زندگی کنی، و در آخرت به جنت پروردگار خویش داخل گردی، و بر تو است که خدای خود را در هر حال حمد و ستایش نمایی، و از اسباب و وسایل کار بگیری و غفلت و تنبلی را ترک دهی.