۱- اسباب دینی
از جمله اسباب دینی برای زیادتی عمر و رزق انسان تقوا و خدا ترسی بنده و نیکوکاری به مخلوق خداوند میباشد مخصوصا نیکی نمودن به اقارب انسان چنانچه رسول الله جمیفرمایند: «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُبْسَطَ لَهُ رِزْقُهُ، أَو یُنْسَأَ لَهُ فِی أَثَرِهِ -أی یُطِیلَ فی عُمُرِهِ-، فَلْیَصِلْ رَحِمَهُ». «کسیکه دوست دارد خداوند در رزق وی فراخی کند و عمرش را طولانی نماید رحم خویش را وصل کند». [صحیح بخاری، حدیث (۵۹۸۶) وصحیح مسلم حدیث (۲۵۵۷۹)]. زیرا که خداوند بندۀ خویش را از جنس عملش پاداش میدهد بناء کسیکه رحم خویش را وصل میکند خداوند رزق و اجلش را وصل مینماید باین معنی که خداوند در رزقش برکت میگزارد و عمرش را طولانی میگرداند و عکس آن، کسیکه قطع صلۀ رحم مینماید خداوند در رزق و عمرش کوتاهی میاورد، یعنی رزق وی را کم و عمرش را کوتاه میسازد. خداوند میفرماید:
﴿ وَمَن يَتَّقِ ٱللَّهَ يَجۡعَل لَّهُۥ مَخۡرَجٗا ٢ وَيَرۡزُقۡهُ مِنۡ حَيۡثُ لَا يَحۡتَسِبُۚ ﴾[الطلاق: ۲-۳].
«و هر که از خداوند بترسد (خدا) برایش راه بیرون شدن از مشکل را فراهم میسازد. و او را از طریقی که گمان نکند روزی میدهد».
و از اسباب دینی برای کوتاهی عمر، ظلم و بغاوت بر انسانها است؛ شخص باغی بزودی هلاک میگردد، و خداوند از عملکرد ظالم غافل نمیباشد و او را در دنیا به کمی عمر مجازات میکند.
از جملۀ اسباب دینی برای کمی رزق، معاملات حرام سودی، غش نمودن، خوردن مال یتیم، و مال مردم به باطل است. انسان فکر میکند که این کارها رزقش را زیاد میگرداند از اینرو با جرأت تمام به این کارها مبادرت میورزد مگر خداوند به عکس عقیده اش روزی او را تنگ میسازد چنانچه میفرماید: ﴿ يَمۡحَقُ ٱللَّهُ ٱلرِّبَوٰاْ وَيُرۡبِي ٱلصَّدَقَٰتِۗ ﴾[البقرة: ۲۷۶]. «خداوند سود را نابود میسازد و صدقات را افزون میگرداند».
معاملات ربوی عمر شخصی معامله کننده را کوتاه میگرداند و برکت را از مالش میبرد، اگر در ظاهر امر استفادۀ محدودی نماید مگر در نتیجه سبب کمی و بیبرکتی در مالش میشود مثلیکه برای صدقه دهنده خداوند دروازههای رزق را باز میکند، چنانچه رسول الله جمیفرمایند: «مَا نَقَصَ مَالٌ مِنْ صَدَقَةٍ». «صدقه مال صدقه دهنده را کم نمیکند». (صحیح مسلم).
بهمین قسم غش، تزویر، خوردن مال یتیم و اوقاف از جمله بزرگترین اسباب از بین رفتن برکت مال میگردد، و علاوه بر آن در روز قیامت انسان عذاب هم میشود.