درس ختم بخاری شریف به انضمام زندگی نامه امام بخاری

سفرهای امام بخاری برای فراگیری علم حدیث:

امام بخاری/برای فراگرفتن علم حدیث، سفرهای متعددی را انجام دادند. اولین سفر امام/به سوی مکه مکرمه بود، که همراه مادر و برادر خودشان «احمد بن اسماعیل» در سن شانزده سالگی به مکه مکرمه سفر کردند تا در مراسم حج شرکت کنند و پس از ادای مراسم حج، مادر و برادر امام/به شهر و دیار خود برگشتند و خود امام/در مکه مکرمه اقامت کردند. در این زمان محدثین مشهوری که در مکه مکرمه، خدمت علم حدیث بودند عبارت بودند از:

۱- ابوعبدالله عبدالله بن زبیر.

۲- عبدالله بن یزید.

۳- ابوالولید احمد بن محمد ارزقی.

۴- حسان بن حسان بصری.

۵- خالد بن یحیی.

۶- ابوعبدالرحمن مقری.

امام/از این محدثین حدیث را فرا گرفتند. بعد از مکه مکرمه به سوی مدینه حرکت کردند و از اساتید و محدثین شهر مدینه کسب فیض نمودند و در همین وقت اقدام به تألیف کتاب «فضائل الصحابة والتابعین»و «تاریخ کبیر» نمودند و برای تحریر این کتاب از پرتو و روشنایی نور ماه استفاده می‌کردند.

امام/بعد از مدینه، راه بصره را در پیش گرفتند. خبر استعداد و صلاحیت و قوّت حافظه و حفظ حدیث امام/در دنیا مشهور شده بود. به هرحال، امام/به بصره آمدند؛ همه بزرگان و محدثین جمع شدند تا ایشان را ملاقات کنند و از محضر مبارک‌شان مستفید گردند. امام با وجود این که خیلی جوان بودند، همه تعجب می‌کردند که با این جوانی چقدر خدا به ایشان توانایی و حافظه داده است.

ناگفته نماند که بصره شهری بود که بقایای علم صحابه و تابعین در آن‌جا قرار داشت و یکی از مراکز بزرگ علمی به شمار می‌رفت. امام/چهار مرتبه به بصره سفر کرده اند.

امام/بعد از بصره راه کوفه را در پیش گرفتند و وارد کوفه شدند و بارها به بصره و کوفه و بغداد سفر کردند تا از محضر اساتید کسب فیض کنند. مشهور است که امام می‌فرمودند:«لا أحص كم دخلت إلى الكوفه وبغداد مع المحدثين» [۵].

امام/از کوفه به دارالسلطنه بغداد وارد شدند. بغداد مرکز حکومت خلفای عباسی و مهد علم بود، در این زمان شهر بغداد به شخصیت‌هایی همانند: امام احمد بن حنبل، شریح بن نعمان، محمد بن عیسی و محمد بن سابق به خودش می‌بالید؛ امام از این بزرگواران کسب فیض فرمودند.

صاحب «التقیید»می‌نویسد: وقتی که امام می‌خواستند از بغداد بروند، برای خداحافظی خدمت استاد خودشان امام احمد بن حنبل رفتند، امام احمد بن حنبل/خیلی ناراحت شدند و اظهار تأسف کردند که بخاری از ما جدا می‌شود و ما را ترک می‌کند.

امام بعد از سفر به سرزمین عراق به سرزمین شام که یکی دیگر از مراکز علم حدیث بود رهسپار شدند و بعد از شام، روانه دیار مصر و بعد از مصر عازم الجزائر شدند.

ایشان همچنین به «مرو» ترکمنستان سفر کردند و از آن‌جا به بلخ رفتند. امام به هرات نیز سفر کردند و از احمد بن ابی الولید که حنفی المسلک بود، حدیث فرا گرفتند و بعد عازم نیشابور شده و از مشایخ آنجا کسب فیض کردند.

[۵] سیر أعلام النبلاء، جلد ۱۲ صفحۀ: ۴۰٧.