بیان چند حقیقت (ردی بر تحريفاتی از اهل تصوف)

اما آیا ما می‌‌توانیم به غیر الله سوگند بخوریم؟

ما به غیر الله و صفاتش به هیچ احد و چیز دیگری قسم نمی‌‌خوریم، زیرا از این سوگند نهی شده‌‌ایم و تکلیف ما روشن و واضح است. «اعراب در قدیم‌‌الایام به پدران و بزرگان خود قسم می‌‌خوردند و این امر در ابتدای اسلام موجود بود. اما پس از آن پیامبر ج مردم را از آن نهی فرمودند:

«ولا تحلفوا بآبائکم ولا أمهاتکم ولا الأنداد» [صحیح ابن حبان ۴۴۳۴]. «به پدران و مادران و آنچه برای خدا شریک قرار داده‌‌اید، قسم نخورید».

و همچنین فرمود: «من کان حالفاً فلیحلف بالله أو لیصمت» [صحیح بخاری ۲۴۸۲]. «هرکس که می‌‌خواهد قسم بخورد، به خداوند قسم بخورد یا ساکت باشد».

و امام احمد به سند صحیح از امام عمرس روایت می‌‌کند که پیامبر ج فرمودند: «من حلف بشيء دون الله فقد أشرك». «هرکس که به غیر خدا سوگند بخورد، به خداوند شرک ورزیده است».

و این شرک أصغر است، اما اگر با تعظیم و خشوع همراه باشد، شرک اکبر خواهد بود. [مجموع الفرید فی شرح کتاب التوحید باب قول الله تعالی: ﴿فَلَا تَجۡعَلُواْ لِلَّهِ أَندَادٗا وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ﴾ [البقرة: ۲۲].

بدین سان، حلف (سوگند) بغیر الله شرک است. اما جواب دو حدیث یاد شده:

جواب این نوع سوگندها را علما به دو طریق داده‌‌اند:

اول ـ این نوع کلام و مانند آن «أفلح وأبیه» سوگند محسوب نمی‌‌شود و بر روی زبان‌ها جاری می‌‌شود در حالی که قصد سوگند وجود ندارد.

دوم ـ این سوگندها قبل از نهی است، یعنی در ابتدا حلف بغیر الله جایز بود و بعدها از آن نهی شد و قول «أفلح وأبیه» و امثال آن منسوخ خواهند بود و رأی دوم ترجیح اهل علم می‎باشد.

نقل قولی از شیخ عثیمین: و اما جواب حدیثی که در صحیح مسلم است، «أفلح وأبیه»:

اول- بعضی از علما این لفظ را انکار نموده‌‌اند و گفته‌‌اند که مناقض توحید است، اما این قول ضعیف است زیرا حدیث ثابت و صحیح است.

دوم- مشکل از نوشتن حدیث است، در قدیم نقطه را بر روی کلمات نمی‌‌گذاشتند، پس لفظ حدیث در اصل «أفلح والله إن صدق» بوده است اما این کلام نیز بعید است، چون در نمونه‌های دیگر چنین اتفاقی نیفتاده است.

سوم- این سوگند، حلفی است که به غیر عمد یاد شده است و خداوند می‌‌فرماید:

﴿لَا يُؤَاخِذُكُمُ ٱللَّهُ بِٱللَّغۡوِ فِيٓ أَيۡمَٰنِكُمۡ وَلَٰكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا عَقَّدتُّمُ ٱلۡأَيۡمَٰنَ﴾ [المائدة: ۸۹].

«خداوند شما را به خاطر سوگندهای بیهوده و بی‌‌اراده مؤاخذه نمی‌‌کند، اما شما را در برابر سوگندهایی که از روی قصد و اراده است، مؤاخذه می‌‌کند».

و این وجه نیز غیر صحیح است.

چهارم- این حلف از خصوصیات پیامبر ج است، اما این نیز صحیح نیست. زیرا ادعای خاص بودن نیاز به دلیل دارد و اگر نه عام خواهد بود و تأسی به آن درست است.

پنجم- مضاف حذف شده است، یعنی اصل حدیث «أفلح ورب أبیه» بوده است. اما این نیز محل احتجاج نیست و....

ششم- این حدیث منسوخ است و این بهترین تأویل و جواب است.